Әхәт Гаффар - Сайланма әсәрләр - 4 томда. 2 том

– Юк, хурланам.

– Алар безнең әзме канны эчте – хурланганнар микән? – Ул, елмаеп, туй барган җиргә кереп китте.

дип көйләгәне шау-шуга кушылып эреде.

Мин ишегалды белән бакча арасына – капка белән келәтне тоташтырып корылган биек такта койма буендагы имән бүрәнәгә барып утырдым да тәмәке кабыздым. Нигә шундук чыгып китмәгәнмен, белмим. Бу йортны күздән кичерергә чамалаганмындыр, ахрысы, һәрхәлдә, мине анда нидер тоткарлады.

Келәт ишеге төбендә – кабык түбәле эт оясы. Эте юк, мәҗлес булгач, артка чыгарып бәйләгәннәр, шуннан аның әле шыңшыган, әле чинаган, әле өргән тавышы ишетелә. Тәртәләрен күтәртеп, төбенә яшел печән түшәлгән һәм иске кайры тун салынган тимер күчәрле арбаны биек лапас астына кертеп куйганнар, анда кемдер төн куна булса кирәк. Шул якта тавык кытаклый, аңа әтәч тә кушылып китә. Кое бурасының юеш басмасында бал кортлары безелдәшә, тәгаен, ерактан түгелләрдер, учактан чәчрәгән күмер сымак, бакча ягыннан килеп чыгалар да кире шунда таба очалар. Келәт кыегы астына потлы тимер үлчәү иңсәсе элгәннәр, бу өйдә чәй-шикәрдән калган нәрсәне потлап үлчәргә күнеккәнгә охшый…

Хәзер, күп еллардан соң, ул көнне Кәүсәрияне күрәсем килеп утырганмын кебек. Шушы килеш ул бүрәнәләргә барып утырсам, һәм ул, теге чактагыча, табак тотып, ишегалдына чыкса, мине таныр иде микән? Юк-юк, минем бу хәлемдә аңа күренәсем килми, тиз генә торам да кунакханә ягына атлап китәргә борылам, тик мине Кәүсәриянең тавышы туктата сыман.

– Кая ашыгасың? – дия кебек ул. Мин аның күкрәк тавышына сискәнеп китәм шикелле. – Утыр әле бераз, Иман…

– Хәтернең очы-кырые юк та бит аның…

– И-и-и, зарланма әле, бигрәк тә эшем кешесе булып беткәнсең менәтерә. Дөньяның кендеге сиңа гына бәйләнмәгәндер, шәт. Кигәвен чаккан үгез күк, алдыгызны-артыгызны белми чапкан буласыз бит, Ходаем… Утыр әле бер, ашыкма. Менәтерә баздан катык алып менеп, сөткә туглап бирермен, эчкәч, җаның рәхәтләнеп китәр. Утыр әле бер кинәнеп, хатын-кыз әрен тыңла. Тансыклагансыңдыр. Хатын-кыз, тукран шикелле, ирләр башына үз әрен тукып тормаса, миләре кортлый ич ирләрнең, әйеме?

– Мондый түгел идең бит син, Кәүсәрия?! Картаймыш көнеңдә шушылай мырлап йөрергә калыр идең микәнни?

– Кешедән кимме әллә? Хатын-кызның әрләве ирләргә җан каймагы кебек кенә ич ул…

– Син гел «хатын-кыз» дисең. Син үзеңне «хатын» дип сөйләш.

– Кем хатыны?

– Кемнеке дип инде ул хәтле… Мин әле типсәм тимер өзәрлек, бассам бакыр изәрлек егет.

– Әллә мине үзең шикелле генә картлачны авызлыклап тотмастай дип уйлыйсыңмы? Мин дә бетәшкән түгел әле, синең белән ничек сөйләшергә белер идем, Иман…

– Әллә үпкәң бар инде?

– Үпкәм? Үпкәләү нәрсә ул? Хатын-кызның үпкәсен эретергә ир-егетнең бер үбүе җитә… Ә менә үкенече булган картны нинди кыз-кыркын юата алыр икән?

– Ә мин сине хәтеремә теләсә кайчан чакырып китерәм дә юанам.

– Онытмадыңмыни әле?

– Рәхәтләнеп тә бит… Аягыма тышау булып уралдың да яшьлегең җәйләвендә генә тотасың…

– Үзең ич, тиле! «Билләреңә сары каешлар булып уралаем», – дип җырлый торган идең. Җырлый гына… Теге кышны гына, пешкән кура җиләге булып, авызыңа өзелеп төшәм дигәндә… әллә генә нишләдең инде менәтерә! Хәзер терсәгең якындыр да…

– Терсәк якын, син ерак.

– Якынайсам? Нәкъ шул вакыттагыча.

– Нәкъ шул чактагыча кабатланыр иде.

– Кешегә акыл кермәсә дә кермәс икән, һай! Син минем белән баласытып кына сөйләшәсең бугай, баласытып кына… Төшләреңә кергәнмендер әле, төштә акыл теләмәгәнне дә кыласың ич ул тегеләй, хикмәт… Кочкансыңдыр, мине шул сәкедә хәтсез тапкыр кочкансыңдыр әле!..

– Йә-йә… Сине уемда үзем белән шушылай сөйләштергәнем өчен гафу итә күр, зинһар. Гөнаһлы итә язып… Сине оныта башлаганмын, ахрысы, инде менә бөтенләй бүтән рәвештә күз алдыма киләсең.

– Иман, Иман! Мин шул ук. Шул ук Кәүсәриямен. Әлбәттә, безнеңчә килеп чыгарга язган булса, болай сөйләшү хаҗәт булмас иде инде ул. Нишләтәсең, биргәненә шөкер әйтәсе генә кала инде. Син болай да бәхетле. Миңа да яхшы. Мин мәңге яшь калдым. Юкса мин сукранып, зарланып, ах та ух килеп йөрүче, бәйләнчек, мыжык бер карчыкка әйләнеп беткән булыр идемдер инде. Сиңа шундый хатын белән сөйләшүе ничегрәк булыр иде икән, мескенем минем, бичарам!.. Син минем сөттәй ак кайнар тәнемне коча идең. Ә хәзерге хыялыңдагы Кәүсәрия нинди?..

– Әй Кәүсәрия, әй!.. Мин соң, мин!.. Сурәтемне бер генә капшар идең дә, ап-ак чәчемне тузганак итеп таратып, көлә-көлә китеп барыр идең бугай… Кулыңны бир әле, Кәүсәрия, үбимче бер.