Анджей Пилипюк - Czerwona gorączka

- Marian Pisarek i Stanisław Skalski - odcyfrowałem zdumiony.

- Skalski - mruknął Witek. - A niech mnie...

Uruchomiłem komputer i dostukałem kilka zdań do prawie gotowego już artykułu:

Imiona innych uczestników pościgu za samolotem von Ribbentropa powinny przez najbliższe lata pozostawać ściśle strzeżona tajemnica państwowe. Jak wszyscy wiemy, ujawnienie udziału generała Mariana Pisarka w rajdzie na Londyn doprowadziło do jego śmierci z rąk, prawdopodobnie, agentów amerykańskiego wywiadu. Nie możemy pozwolić, aby pozostałych bohaterów spotkał podobny los. Dopiero gdy umrze ostatni, przyjdzie pora ujawnić światu kompletną listę nazwisk tych, którym zawdzięczamy naszą wolność i pokój.

Przeczytałem i skrzywiłem się. Wyjaśnienie było tak potwornie naciągane...

*

Położyłem na biurku szefa materiały. Gotowy niemal artykuł opisujący powietrzną walkę i strącenie samolotu von Ribbentropa, zeskanowane strony z „Tygodnika Ilustrowanego" oraz fałszywki, kilka kadrów przedstawiających wrak samolotu w podziemnym hangarze. Szef czytał powoli i dokładnie. Wreszcie kiwnął głową.

- Koronkowa robota - ocenił. - Będą z ciebie ludzie. Staż masz zaliczony.

Przemogłem się.

- Czy mógłbym prosić o trzy albo cztery dni bezpłatnego urlopu? - zapytałem.

Spojrzał na mnie znad okularów.

- Sprawa Pisarka. - Spuściłem wzrok. - Chciałbym przy niej pogrzebać.

- Coś cię zaniepokoiło?

- Wszyscy wiedzieli, że to on poleciał ze Skalskim na Londyn. Czemu więc amerykańscy agenci czekali tyle lat? Zamordowano go dopiero w tysiąc dziewięćset osiemdziesiątym siódmym...

- Nie tacy sobie nad tym zęby łamali. Masz jakiś ciekawy trop?

- Pracował nad obróbką zdjęć satelitarnych w ramach przygotowań do wydania atlasu geograficznego Ameryki Północnej - powiedziałem. - Przypuszczano, że zauważył na którymś coś ściśle tajnego albo Amerykanie przestraszyli się takiej ewentualności. W każdym razie powszechnie sądzono, iż podzielił się swoimi przypuszczeniami z bibliotekarzem.

- Nie bardzo już pamiętam. - Zmarszczył czoło.

- Pracownik archiwum Instytutu Kartografii zniknął bez śladu następnego dnia. Mógł być amerykańskim agentem.

- Jeśli intuicja podpowiada ci, że warto dłubać dalej, to masz wolną rękę. I tydzień płatnego, narobiłeś się zdrowo.

Podziękowałem i wyszedłem.

*

Wysiadłem z pociągu Lux-Torpeda relacji Warszawa - Wilno. Nad miastem wisiał sierpniowy upał. Otarłem pot z czoła i zanurkowałem do metra. Dwadzieścia minut później byłem już w Instytucie Kartografii.

Tu przez wiele lat pracował generał Marian Pisarek, jeden z największych bohaterów narodowych Rzeczypospolitej. Pamiętałem z lekcji historii... Polska armia uwikłała się na południu Francji w długotrwałe walki z guderianowcami, na froncie wschodnim na kilka tygodni nasz pochód zatrzymała rubież obronna Kijowskiego Rejonu Umocnionego. I wtedy właśnie ten drań Churchill zaczął szykować desant... Najpierw nie dotrzymał własnych obietnic, a gdy za złamanie umów sojuszniczych wypowiedzieliśmy wojnę Anglii, zgadał się z hitlerowcami. Pisarka i Skalskiego wysłano w ostatniej chwili. Bomba atomowa zrzucona na Londyn wprawdzie nie wybuchła, ale efekt propagandowy był wystarczający.

Poszedłem do biblioteki. Przedstawiłem się i pokazałem dziennikarską legitymację.

- Chciałbym skorzystać z waszego zbioru zdjęć satelitarnych - powiedziałem.

Dziewczyna w mundurze państwowej służby kartograficznej zafrasowała się.

- To głównie materiały tajne i ściśle tajne. Udostępniamy tylko niewielką część, i to bardzo starych - mruknęła. - A o jakie konkretnie zdjęcia panu chodzi?

- Fragment Kanady, fotografia sprzed osiemnastu lat - wyjaśniłem. - Chciałbym zobaczyć, nad czym pracował generał Marian Pisarek bezpośrednio przed śmiercią.

- Żaden problem, od dawna są odtajnione. W zasadzie w grę wchodzi jedno. Zajmował się nim blisko dwa tygodnie. - Widocznie znała szczegóły sprawy. - Ale prowadzący śledztwo obejrzeli je już na wszystkie strony.

- Mimo wszystko. - Uśmiechnąłem się.

Wystukała zamówienie. Po chwili poczta pneumatyczna wypluła pojemnik z odpowiednim kryształem pamięci.

- Stanowisko piąte. - Wskazała mi komputer. Usiadłem i umieściłem nośnik w czytniku. Niezłe zdjęcie, prawie osiem gigabajtów... Obejrzałem je - nic nadzwyczajnego, brzegi Zatoki Hudsona. Podszedłem do kobiety.

- Przepraszam, czy generał oglądał je w tej postaci? Czy może wydruk?

Zamyśliła się na chwilę.

- Wydruk - powiedziała. - W tamtym okresie jeszcze ich używano. I to wydruk po zeskanowaniu znalazł się na krysztale.

Raz jeszcze obejrzałem zdjęcie. Powiększyłem tak, aby dokładnie widzieć wszystkie uszkodzenia powierzchni fotografii. Nieduże kółko zrobione długopisem, kilka strzałek, ślady dawnych kartografów, a może wojskowych, którzy coś sobie zaznaczali. Wyobraziłem sobie Pisarka siedzącego nad tą mapą. Stary człowiek w mundurze... Czego szukał tak usilnie przez dwa tygodnie? Znowu poszedłem się naprzykrzać.

- Ile czasu zazwyczaj pracuje się nad jednym zdjęciem? - zapytałem.

- Niedługo, od tego są komputery.

Chyba od razu zgadła, o co mi chodzi, bo jej palce zatańczyły na klawiaturze.

- Nad pozostałymi zdjęciami pracował po dwa, trzy dni - wyjaśniła. - To znaczy brał partiami po dziesięć sztuk i po dwu, trzech dniach oddawał hurtem. Chyba właśnie czas, jaki poświęcił na badanie tego konkretnego zdjęcia, zaintrygował prowadzących tamto dochodzenie.

Wróciłem na stanowisko. Z pewnością detektywi sprawdzili wszystkie te strzałki i kropki... A może nie? Poszedłem kolejny raz do lady i zacząłem wykłócać się o oryginał.

Dostałem. Rzeczywiście, płachta była ogromna: półtora metra na trzy, zwinięta w rulon. W pakamerze obok czytelni mieli starą jak świat przeglądarkę do takich zdjęć - dziewczyna nie wiedziała nawet, jak jej używać. Wkręciłem rolkę zdjęcia w górny uchwyt, naciągnąłem i zaczepiłem na dolnym walcu. Włączyłem lampy i pokręciłem korbą. Przesuwało się ładnie. Poczekałem, aż archiwistka wróci do czytelni, po czym odczepiłem zdjęcie i założyłem je odwrotnie. Teraz, kręcąc wajchą, miałem przed sobą jego spodnią stronę - metry kwadratowe lekko pożółkłego, cienkiego papieru.

Każdy ślad zostawiony przez ołówek czy długopis po tamtej stronie tu pojawiał się jako minimalna wypukłość. Ustawiłem lampę tak, aby światło padało z boku, i zacząłem przesuwać.

Pisarek był ostrożny. Miejsce, które znalazł, zaznaczył ołówkiem, a potem starł jego ślad gumką. Patrzyłem dłuższą chwilę na kółko, a obok niego mały wykrzyknik. Generał był jednocześnie bardzo nieostrożny, bo powiedział o swoim odkryciu archiwiście. Kto starł kółko? W sumie nie było to ważne.

Zaznaczyłem miejsce i popatrzyłem, co znajduje się po drugiej stronie. Jakaś osada? Nie miałem lupy. Zapisałem współrzędne - jednak na komputerze pracowało się wygodniej...

Uruchomiłem program szukający. Wpisałem dane z kartki: stopień, minuta, sekunda szerokości i długości geograficznej. I wreszcie miałem to miejsce. Wioska? Nie. Długie, dziwne budynki. Wyostrzyłem. Baraki?

Kolonia karna albo obóz pracy w kanadyjskiej tundrze... Powiększyłem maksymalnie, przeczesałem kawałek po kawałku otoczenie obozu. I wreszcie znalazłem. Mniej więcej kilometr od bramy na niedużej łączce leżały białe kamienie. Wapień, może piaskowiec, nie miało to w tej chwili znaczenia. Ułożono z nich stylizowany wizerunek lecącej gęsi albo kaczki i cyfrę 66. Co to, u diabła, mogło znaczyć? Na wszelki wypadek skopiowałem obraz na dysk zewnętrzny.