Рыгор Барадулін - Парастак радка, галінка верша

Як заўсёды, «хросным бацькам» быў Анатоль Вялюгін,— падборка ў «Полымі». Потым цікавыя падборкі ў «Беларусі», «Маладосці», «ЛіМе».

Гэта з верша пра беларускіх шахцёраў. Якія мускулістыя радкі, колькі ў іх чаканкі, чытаеш, і здаецца, сам варочаеш глыбы. А як зайграла слова «землякі» ў дадзеным кантэксце!

Ці ўзяць наступную мініяцюру, дзе, кажучы крылатай фразай, «словам цесна».

Чытаў я вершы ў асобных падборках — радавалі, падабаліся. Аўтар падрыхтаваў зборнік, занёс у выдавецтва. Перад гэтым я перачытаў увесь рукапіс — па-вясноваму звонкі, па-маладому смелы. Умоўна зборнік названы «Верасовы звон». Справа, безумоўна, не ў загалоўку. Як кажуць, абы сына прычакаць, а імя можна падшукаць. А сын— такі добры!

Прыемна ўражваюць паэтычныя знаходкі будучага зборніка, яны не вонкавыя, не крыклівыя, а менавіта тыя, якія можна знайсці толькі раз.

Дзіва чакаюць бярэзнік, ліпоўнік.

Гэта пра трывожпую нару года — прадвесне.

Паэт заўважыў, як двух шчаслівых

Лірычны герой ідзе лугам. Наседкі зрываюцца з гнязда, адводзяць. I глядзіце, як цёпла, стрымана, хораша заканчваецца верш:

Паэт разумее спрадвечную тугу кнігавак па марскім бязмежжы, бо кнігаўкі — «трыццатае калена белых чаек», паэт дзівіцца з сілы іхняй веры, з іх вытрымкі чакання.

Колькі думак у вершах пра космас, колькі пачуцця ў вершах пра Радзіму, пра маці, колькі іскрыстай весялосці ў вершах пра свой прыезд дадому разам з дажджом, пра цецерука, які перамог сапернікаў і з'явіўся перад цяцерай «урачыста-голы»,— трэба цытаваць. Але і самыя вясёлыя вершы, становячыся цытатамі, робяцца сумнымі. Не буду больш цытаваць, каб не адбіраць у чытачоў прыемнай магчымасці пазнаёміцца з цікавым зборнікам майго даўняга сябра, сціплага чалавека, паэта Васіля Зуёнка.

Пішучы гэты невялічкі артыкульчык, я зусім не меў намеру накідваць на сябе ментарскую тогу. Проста хацеў выказаць тую радасць, якой надарыў мяне Васіль Зуёнак сваімі вершамі. Я чакаю яго першага зборніка.

1964

Сёлета 75 год з дня нараджэння Максіма Багдановіча... магло б быць. Ды ў горле перасядае даўкі камяк — налета аж паўстагоддзя з той сумнай часіны, калі перастала біцца сэрца выдатнага сына беларускага народа.

Добрым ладам, яму б яшчэ жыць ды жыць, каб здзейсніць хоць невялічкую частку сваіх сапраўды касмічных задум, каб яшчэ на вышэйшую арбіту сусветнага гучання вывесці дарагую ягонаму сэрцу беларускую паэзію, беларускую мову.

У наш час, у век, празваны векам касмічных хуткасцей, зачаста пачынаем цмокаць і прыцмокваць, калі ў рэдакцыю прышле вершы невядомы аўтар, дзе з рыфмамі ўсё ў парадку і рытм не збіваецца. I падымаюцца шлагбаумы крытыкі, загараюцца зялёныя семафоры «Добрай дарогі», бо аўтар жа малады, яшчэ трыццаці няма.

А Максім Багдановіч за чвэрць веку жыцця зрабіў для літаратуры столькі, што, пакуль будзе гучаць беларускае слова, ён будзе па неаспрэчнаму праву лічыцца правафланговым нашай паэзіі разам з Янкам Купалам і Якубам Коласам.

Геній роднага слова, Максім Багдановіч любіў крэўнае слова да самазабыцця, да самаахвярнасці. А неба лёсу вельмі скупое было для паэта на тыя сонечныя дні, калі мог ён пачуць беларускае слова жывое, калі мог ён напіцца з народнай крыніцы непасрэдна.

Ля калыскі Максіма Багдановіча-паэта стаялі беларускія народныя калыханкі, песні, казкі, ашчадна сабраныя клопатам ягонага бацькі Адама Ягоравіча. Шчасліва пасеяныя зерні роднай мовы на ўдзячнай глебе ўражлівай юнай душы далі добры ўраджай. I ўраджай гэты даў хлеб надзённы ўсім, каму дорага Беларусь, яе культура, яе паэзія

Матчына песня, роднае слова... Гэта яны могуць зрабіць невераемнае вераемным.