Рыгор Барадулін - Парастак радка, галінка верша

А калі Пімен Панчанка іграе рыфмай, то іграе без пераймання, вопытна-ўмела. Вышэйшая віртуознасць падпарадкавана задуме, апраўдана настроем і зместам верша. («Штрых — майстрых», «чараўнікі — чарнавікі», «Докшыцаў — дошчачцы»).

Інтанацыйна кожны верш амаль непадобны ў новай кнізе. Рытм слухаецца паэта надзвычайна, таму так раскута гучаць вершы. На першы погляд верш «У Польшчы» — падкрэслена сухаваты, стрыманы, нават крыху падзееапісальны.

I нібы гарэзліва-гжэчным рэверансам, па-маладому смела, пералікова абавязковую патэтыку паэт зводзіць на зямлю, прымушае чытача паверыць у шчырасць сваіх слоў, да сэрца туліць усё сказанае апошнім радком:

I ў пані Радовіч Марылю.

Адразу ўсплывае ўспамінна Марыля Верашчака, зайздросна ўражвае закаханы парыў парыванняў.

Па-ранейшаму, па-панчанкаўску востра выпісаны ягоныя даўнія «ўлюбёнцы», ягоныя «хрэснікі» — бюракраты, хапугі, прайдзісветы. («За дэфіцытныя запчасткі гатоў ён жонку залажыць», «Цёмны ідал, кнырысты і дужы, што яму да ісціны жывой!») Бо пакутліва-нялёгка ідзе

Кампазіцыйна зборнік разбіты на тры раздзелы. Ненавязліва, як бы самі па сабе сталі вершы ў гэтых раздзелах. Заключнымі радкамі зборніка паэт дэкларуе сваю пазіцыю непрымірымасці да ўсяго чорнага і агіднага, да пустой балбатні, да марнатраўства,

Крык сойкі — пачуццё трывогі, неспакою праходзіць праз увесь зборнік, працінае ранішнюю чуйнасць і вечаровую задуменнасць спелага бору паэта.

Можна ў паасобных выпадках выказаць заўвагі па некаторых радках, падчас залішне запразаізаваных, часам паэтычная барацьба з рознай набрыддзю і атрэп'ем нагадвае фельетонны стыль, расцягнута гучыць верш «Паэзія», тым больш што ў пачатку кнігі на гэтую ж тэму ёсць проста выдатна напісаная «Творчасць». I разам з тым ва ўсёй непрычасанасці, непрыгладжанасці, у адсутнасці акадэмічнага глянцу — і сама прывабнасць паэзіі Пімена Панчанкі, паэзіі рашучай, маладой, неўтаймаванай.

Выдатны літоўскі паэт Эдуардас Межэлайціс, па духу сваім, па праметэеўскім гарэнні ў паэзіі блізкі Пімену Панчанку, пісаў у «Лірычных эцюдах»: «Азам паэзіі ўсе мы без асаблівых высілак навучаемся ў іншых паэтаў і па кананічных падручніках. Куды цяжэй загаварыць уласным голасам, у рытме ўласнага сэрца».

У рытме ўласнага сэрца напісана новая кніга паэзіі Пімена Панчанкі.

Яшчэ друкаваўся тыраж «Крыку сойкі», а Пімен Панчанка прынёс у выдавецтва рукапіс свайго новага зборніка паэзіі. Частка вершаў з будучага зборніка друкуецца ў «Полымі», частка з'явілася ва ўсесаюзнай перыёдыцы. 1977-мы год нехта ўчэпіста трапна назваў годам Пімена Панчанкі. I калі ў традыцыйных застольна-трыбунных прамовах заўсёды гавораць, што юбіляр знаходзіцца ў поўным росквіце сваіх творчых сіл і задум, то ў Пімена Панчанкі гэта гарантавана залатым запасам таленавітых вершаў, што складуць новую кнігу «Вячэрні цягнік».

Паэт напісаў:

Словам пранікнёным, узнёслым, словам пяшчотным і гнеўным сцвердзіў народны паэт Беларусі сваю любоў да роднай зямлі ў новай таленавітай кнізе «Крык сойкі».

1977

Яшчэ не старое на ўзрост нашае пасляваеннае пакаленне дажыло да сумных некралогаў, да развітальных слоў са сваімі аднагодкамі, са сваімі адначаснікамі ў літаратуры.

Раптоўна. Менавіта раптоўна не стала Еўдакіі Лось, Еўдакіі Якаўлеўны, нашай вясёла-задзірыстай Аўдоцці, нашай журботліва-ласкавае Дуні.

Гэта ўсё яшчэ не хоча супакоіцца вайна, гэта яна забірае нашых таварышаў, тых хлапчукоў і дзяўчатак, чый смех абарвала склыгатанне гусеніц танкаў і выццё сірэн. Голад у блакадныя дні, пасляваенная нішчымніца, ці, як у нас на Ушаччыне кажуць, посніца, падтачылі здароўе, калі яно ў самую сілу бралася, пасадзілі сэрца.

Еўдакія Якаўлеўна!

Муза твая была той працавітай, цягавітай сялянкай, якая вынесла ўсе жахі і пакуты вайны, а калі мінулася неціхоцце, упрэглася ў плуг і дзірваны дужала. Адсюль і'такая, крыху мужчынская, ухватка тваіх мужных і ясных, тваіх упэўненых і зажураных радкоў.