Уладзімір Сауліч - Сабака з залатым зубам

Маёр Козлікаў. А пры тым, што маёр Козлікаў — перад вамі. Я — жывы.

Чалавек у чорным. Прабачце, у вас ёсць дакумент, што вы — жывы?

Маёр Козлікаў (шарыць па кішэнях, потым схамянаецца, крычыць) . Які яшчэ дакумент, мля?.. Вы што, аслеплі? Не бачыце мяне?..

Чалавек у чорным (спакойна) . Значыць, няма. А вось у нас ёсць даведка аб тым, што маёр Козлікаў — памёр. (Паказвае паперу.) І мы пахаваем яго!

Маёр Козлікаў (выхоплівае пісталет, крычыць не сваім голасам) . Во-он!.. Перастраляю, як сабак!

Людзі з пахавальнага бюро кідаюцца да дзвярэй.

З труной, мля, вон!

Людзі з пахавальнага бюро вяртаюцца, мітусяцца ля труны, нялоўка падымаюць яе. Ніяк не могуць трапіць у дзверы. Труна выкоўзваецца з рук. Кацярына Карпаўна, якая нерухома ляжала на дыване, падымаецца, кавыляе да маёра Козлікава і падае яму ў ногі.

Кацярына Карпаўна (стогне) . Каранат… Сынок…

Маёр Козлікаў. Табе, матка, чаго?

Кацярына Карпаўна. Па-а-міра-а-ю…

Маёр Козлікаў. Ну і памірай сабе на здароўе.

Кацярына Карпаўна. Труну пакінь. Як жа без труны?..

Маёр Козлікаў (людзям з пахавальнага бюро) . Адставіць!

Чалавек у чорным няўцямна пераглядваецца са сваім напарнікам, не ведаючы, што рабіць. Маёр Козлікаў шыпіць.

Пастаўце труну і ўбірайцеся, мля, к чарцям!

Людзі з пахавальнага бюроставяць труну і подбегам, на дыбачках, пакідаюць пакой.

(Услед.) Ідыёты!

Кацярына Карпаўна (маёру Козлікаву) . Дзякуй, сынок, за труну! Харошая, прасторная…

Маёр Козлікаў (адпускаецца) . Ну што ты, матка, мне для цябе нічога не шкада.

Кацярына Карпаўна. Можна, я памалюся напаследак?

Маёр Козлікаў. Маліся. Не зацягвай толькі.

Кацярына Карпаўна. Не, я самую драбязочку.

Кацярына Карпаўна тупае ў кут, становіцца на калені і пачынае прычытаць, а маёр Козлікаў прыступае да выпіўкі.

Ой, Божа ж мой, Божа, за што ж Ты мяне пакараў — усю сіланьку забраў? Да я ж свой век гаравала, да я ж век старалася і будавалася, а цяпер уся мая сіланька прапала — дымам пайшла… Ды дзе ж мне прытуліцца, ды дзе ж мне нагрэцца, бо чужая хатка такая, як свякроўка ліхая. І чужая печ халодная. Ох, долечка мая непагодная!

Маёр Козлікаў (падыходзіць да Кацярыны Карпаўны) . Матка, ты гэтымі сваімі малітвамі толькі душу мне вярэдзіш. (Падымае яе, праводзіць да пасцелі.) Ляж во і думай, што табе трэба зрабіць.

Кацярына Карпаўна паслухмяна ўкладваецца на канапу, адварочваецца да сцяны. У пакой заглядвае Фяўроння Захараўна.

Фяўроння Захараўна (маёру Козлікаву) . Сабачка наш заснуў. Такі міленькі. Лапкі пад галаву. Роцік раскрыў і залаты зуб выставіў. Ідзі палю… (Раптам заўважае труну, крычыць.) А-а-а-а!.. (Спаўзае на зямлю, траціць прытомнасць.)

Маёр Козлікаў (кідаецца да Фяўронні Захараўны, трасе яе, б'е па шчоках) . Фяўроння?.. Фяўроння?! Фяўронюшка…

Фяўроння Захараўна (расплюшчвае вочы, слабым голасам) . А-а?.. (Паказвае на труну.)

Маёр Козлікаў. Гэта — для маткі. Для маткі труна!

Фяўроння Захараўна. Млосна… Прыбяры з вачэй.

Маёр Козлікаў. А, умомант. (Адстаўляе труну да сцяны, накрывае настольнікам.)

Фяўроння Захараўна. Дай мне вады!

Маёр Козлікаў заместа вады падае ў шклянцы самагонку. Фяўроння Захараўна робіць некалькі глыткоў, плюецца.

Я ў цябе прасіла вады, а не самагонкі. Ты разумееш, што такое вада?

Маёр Козлікаў. Прабач, вады дык вады. (Падае Фяўронні Захараўне ваду.)

Фяўроння Захараўна (п'е, крыху супакойваецца) . Як старая?

Маёр Козлікаў. Амаль што ўсё.

Фяўроння Захараўна. Што яшчэ за «амаль»?

Маёр Козлікаў. Адыходную малітву толькі што адспявала. Дажывае апошнія хвілінкі. (Да Кацярыны Карпаўны.) Матка, ты як там?

Кацярына Карпаўна. Трохі адпусціла… Даруй, сынок, але лепей мне, лепей… На жаль.

Фяўроння Захараўна. Ой, людзі…

Маёр Козлікаў (абдымае Фяўронню Захараўну) . Гэта цудоўна, што ёй лепш.

Фяўроння Захараўна. Каранат?

Маёр Козлікаў. А тое, што ўсім перад канцом становіцца лепш. Хіба не чула?

Фяўроння Захараўна (маёру Козлікаву) . Праводзь мяне ў спальню.