Юры Станкевіч - П'яўка

Таймер паказваў ужо каля дзвюх ночы, калі я, урэшце, апынуўся ў сябе ў флігелі. Шчанё дзелавіта ўбегла ў пакой следам за мной, агледзелася і пачало радасна павіскваць. Пры святле я разгледзеў яго. Гэта была сучка месяцаў трох-чатырох ад нараджэння, з падпалінамі шэрага колеру, з шырокай грудкай, таўстымі лапамі і белай “зорачкай” на пысцы.

На стале я ўбачыў тэрмас і накрытую двума рушнікамі каструлю з яшчэ цёплай ежай —кашай з касерваванай эрзацтушонкай. Побач ляжаў аркушык ад Мойры з чатырма словамі — рэмінісцэнцыяй рэплікі з нейкай старажытнай п’есы: “ПАЕШ І ПОМНІ ПРА МЯНЕ”.

Можа, упершыню за ўжо мінулы ліхаманкавы дзень я абрадаваўся як дзіця, і, нягледзячы на свой узбуджаны стан, з прагнасцю накінуўся на ежу. Спаць я не мог, а пакарміў сабаку.

Потым я падключыў свой ноўтбук, уставіў у сістэму флэшку і, перад тым, як прагледзець, што мяне цікавіла, прылёг на некалькі хвілін на канапу. Шчанё ўжо наелася і, крыху паскавытаўшы, вы-брала сабе месца і заснула. Я нейкі час думаў пра тое, што недзе ў цемры ляціць зараз, ці ўжо прыляцеў, да сваіх родных “цмок”, якога я бачыў тут учора ноччу і сёння назіраў за яго невера-годным абуджэннем на могілках, ляціць, не разумеючы (а можа, і мэтанакіравана разумеючы?), што, каб прадоўжыць сваё псеўдажыццё, ён адбярэ яго ў сваякоў, а потым я думаў пра тое, што вось, вайны быццам няма, а я адзначыў свой прыезд у Эдэм тым, што забіў чалавека. Але , ці быў ён чалавекам? Хіба можна назваць людзьмі тых апушчэнцаў і агрэсіўных дэградантаў?

Мне па-ранейшаму зусім не хацелася спаць. Нервы, думаў я, звыкла ўваходзячы ў Сеціва. Я пачаў наўгад высвечваць курсорам тое-сёе са шматлікіх занатовак з галіны парапсіхалогіі, якой бацька калісьці ўдзяляў вялікую ўвагу. Урэшце, думалася мне, я б таксама хацеў сур’ёзна заняцца якой-небудзь з паранавуковых галін, і не па-аматарску, як цяпер ці раней, а па-сапраўднаму, не ашчаджуючы часам. Што трэба для так званага шчасця? Зусім нямнога: любімы занятак, надзейны чалавек побач — у маім выпадку каханая жанчына і, вядома, душэўны спакой.

Каб не сурочыць, я не стаў правяраць, што запісалася на камеру на магіле Слімака, а звярнуўся да запісаў бацькі.

7.

З р а с п р а ц о в а к Н і ка с а Я н о в і ч а .

“...Класічнае апісанне ўпыра дае старажытны ліцвінскі літаратар Максім Гарэцкі ў сваім першым зборніку апавяданняў “Рунь”, які выйшаў у Вільні ў “друкарні пана Марціна Кухты” ў тысяча дзевяцьсот чатырнаццатым годзе.

Дзед Яхім вязе на станцыю студэнта Архіпа,

якому расказвае:

“Як быў я маладзей, ішоў я раз апоўначы каля могілак, а была там свежая магіла: надоечы пан войт памёр. Даўся ён, гэты войт, пры жыцці людзюхнам. Жорсткі чалавек быў, нікому не дараваў,

няхай ужо свят ляжыць. І паміраў доўга і страшна,

памерці ніяк не мог, мучыўся дужа. Іду, значыцца, я сабе з качарэжкаю, адганяю думкі аб нябожчыку, а яны так і лезуць. Не гляджу туды, дзе гэта магіла,

а нехта як падбівае: “Зірні, зірні, што тама?” Ня ўцерпіў я, скасіў вочы: зірк! Аж на магільцы, над насыпам — белы, як у тумані, чэловек стаіць,

бытцым той на пана войта паходж, да яго ў падобі.

Закалацілася ў мяне сэрца, ногі занямелі, валакуся,

як нежывы, дыхаць дайжэ баюся. А тое дрыжыць-

дрыжыць, трасецца, як во паветрэ, калі ў пагодны дзень сонечны; толькі яко белае, быц папера. Ня ведаю, як я ўжо да хаты давалокся, белых валасоў, праўда заўтра знайшоў, хварэў ці мала, хадзіў, як у воглумі... Траплялася гэткае бачыць і другім...”.

Я нейкі час сядзеў над гэтым занатаваным бацькам наіўным і шчырым тэкстам. Не магло быць і гаворкі, што такі аповед мог для забаўкі прыдумаць неадукаваны селянін і расказаць яго будучаму пісьменніку дзвесьце год таму, бо аналагічныя, як кропля на кроплю падобныя апісанні, сустракаюцца ў шматлікія крыніцах. Асабліва шмат іх у васемнаццатым, дзевятнаццатым ста-годдзях — час, калі ў Еўропе адбыўся грандыёзны збой у Праграме: нечуваная эпідэмія вампірызму.

І менавіта падобнае на такое я назіраў у асобнай з’яве гадзіну назад разам са сведкай — Анд-рушам.

Я вярнуўся да тэксту.

“Кальмэ — гэты няўрымслівы даследчык усяго нязведанага і, у прыватнасці, вампірызму, звярнуўся з лістом да свайго знаёмага, які служыў у Сербіі, у свіце герцага Карла-Аляксандра Віртэмбергскага з просьбай даслаць яму з гэтай нагоды праўдзівыя паказанні. Яго карэспандэнт у адказ расказаў яму пра самы свежы выпадак. У вёсцы паблізу Белграда аб’явіўся ўпыр, які пачаў нішчыць сваякоў. Аўтар адзначыў, што той нападае на сваіх братоў, дзяцей, пляменнікаў, унукаў. У лісце знаёмы афіцэр расказваў далей, што гэты ўпыр памёр ужо некалькі год таму і з таго часу сістэматычна знішчае сваіх блізкіх родзічаў. Герцаг Віртэмбергскі адразу сабраў у тую вёску цэлую камісію для таго, каб даследаваць усё на месцы. У яе склад увайшлі вучоныя, лекары, багасловы і шмат вайскоўцаў. Суправаджаў камісію атрад грэнадзёраў.