Юры Станкевіч - П'яўка

“А-а, д’ябла!”

Доктар Арвід нахіліўся над целам, дакрануўся да ілба пахаванага, а потым памакнуў палец у кроў, быццам не даваў веры, што гэта яна. Палец афарбаваўся ў чырвонае. Я ўжо амаль не сумняваўся: упершыню кожны з нас бачыў упыра, ці, як казалі продкі, “п’яўку”.

“Пачынайце, доктар, — ціха прапанаваў я, — што вы, дарэчы, хочаце рабіць?”

Доктар Арвід выцягнуў з сумкі шпрыц, нахіліўся над целам і ўваткнуў іголку ў аголенае перадплечча. Мне раптам здалося, што нябожчык уздрыгнуў. Я здымаў. Цела засталося ляжаць у ранейшай позе — магчымы ўпыр не зрэагаваў, ва ўсякім разе праз аб’ектыў я не ўбачыў перад сабой аніякага руху. Можа, я памыляўся?

Але доктар Арвід не раздзяляў маёй думкі.

“Гэты чалавек не памерлы, — разгублена выціснуў ён з сябе, — але і не жывы. Я не ведаю, што і меркаваць. Калі мы маем справу з комай, то чаму ён у крыві? Адкуль яна ў труне, якую не ўскрывалі паўгода? І якім чынам у целе падтрымліваецца ціск? Гэтага ж не павінна быць”.

“Вы скончылі? — спытаў я яго. — Тады досыць пытанняў.” “Яго трэба выцягнуць наверх.” “Навошта? — запярэчыў я. — Хіба што толькі спаліць?”

“Каб канстатаваць смерць, тэарэтычна неабходна чатыраста васемнаццаць прыкмет таго, што жыццё пакінула цела. Але ў нас няма ні часу, ні неабходных апаратаў — мы не ў анатамічцы, — заявіў доктар Арвід, — так што выцягнем яго і выбярэм самыя вядомыя.”

“Можа павязём яго ў муніцыпалітэт? Альбо да вас дадому? Вы разумееце, чым гэта можа для нас усіх скончыцца?” “Але ж ён жывы.” “Вы толькі што заяўлялі, што не жывы.” “Але і не памерлы.”

“Тады, чаму ён не рэагуе на ўкол?” — з хваляваннем спытаў

Васка Петкавіч.

“Секунду”.

Доктар Арвід выцягнуў шпрыц з перадплечча і, нацэліўшы, увагнаў яго ў нервовае спляценне ніжняй часткі носа памерлага. Тое, што здарылася далей, прымусіла нас адхіснуцца і знерухомець: бялкі вачэй Патрыка ледзь бачна таргануліся, а рот з чвяканнем адкрыўся, нібы тхло, і зноў закрыўся. Мы пачулі, як пачвара застагнала.

“Жывы”, — збянтэжана прашаптаў Андруш. “Так”, — пацвердзіў доктар Арвід.

“Ён і раней варухнуўся, гавару вам праўду, я бачыў рух яго ног, калі вы глядзелі толькі на яго твар”, — прагучаў зверху ўсхваляваны голас Васка Петкавіча.

Я перасіліў сябе, наблізіўся да труны ўсутыч і нахіліўся над тварам “п’яўкі”. Ніколі не забуду пачуццё, якое ахапіла мяне, калі позірк упыра сустрэўся з маім: адчуваў ён нешта сваёй, ужо не чалавечай, а, хутчэй, пазачалавечай свядомасцю, альбо знаходзіўся ў стане своеасаблівага сну? Спіну маю раптам працяла холадам, а ў горле перахапіла. Камера працавала. Я адступіў на паўкрок, упёрся ў край ямы і сказаў: “Перадай мне кол, Андруш”.

Доктар Арвід распраміўся і абярнуў да мяне свой твар.

Рэспіратар надаваў яму выгляд персанажа з фантастычнай стужкі мінулага стагоддзя.

“Што вы намераны рабіць?” — спытаў ён.

“Тое, што рабілі продкі ў такіх выпадках”, — адказаў я.

“Але чалавек непрытомны: у летаргіі ці коме, а вы хочаце...” “Гэта — не чалавек, доктар”, — перапыніў я яго.

“Але ж я не магу згадзіцца і дазволіць самасуд і забойства”.

“Гэта істота замарыла некалькі людзей, у тым ліку і дзяцей. А вы не пракурор. Андруш, дзе кол, пра які ты гаварыў?” “Вось ён”, — Андруш працягнцў мне завостраную з аднаго боку драўляную палку.

“А цяпер, — загадаў я доктару, — вылазьце наверх!” “Чакайце. Я павінен праверыць, хоць з прафесійнай цікавасці, ці ёсць у яго пульс, ціск жа быц-цам прысутнічае, але я не ўпэўнены, вось жа і кроў — адкуль яна?”

Доктар Арвід зрабіў прагны глыток з біклагі і зноў нахіліўся над целам. Ён без асаблівых намаганняў сагнуў руку пахаванага ў лак-

цявым суставе: рука была гнуткая, потым тое ж самае прарабіў з адной нагой, а пасля і з другой. Ногі згіналіся, кроў сцякала пад цела пахаванага, але характэрнага яе паху — паху жалеза, я паранейшаму не адчуваў.

Я моўчкі назіраў за неверагодным і жахлівым відовішчам, працягваючы здымаць усё на камеру. Напружанне сярод нас нарастала.

“Мы ўсе зараз рызыкуем, доктар, — урэшце прымірэнча сказаў я. — Ніхто не ведае, чым гэтыя адведкі могуць скончыцца для кожнага з нас, так што хутчэй дайце зрабіць нам нашу справу”.

Доктар Арвід спыніўся ў нерашучасці. “Мне варта глынуць”, — сказаў ён.

“Дайце і мне”, — папрасіў зверху Васка Петкавіч.

“Ціха! — раптам выгукнуў Андруш і схапіў мяне за плячо. — Ён адкрывае рот! Ён нешта гаво-рыць!”

Мы знерухомелі. Нябожчык павольна закаціў бялкі вачэй і быццам плямкнуў вуснамі . Ніхто не зразумеў, хоць усе і прыслухаліся.