Галіна Каржанеўская - Не можа быць

ПАНУРА (убок).

У мяне

Былі і хлопцы, і раманы…

Адзін – цяльпук, другі – рахманы,

А гэты – Божа барані!

(Ваўку.) З гарла ды белую? Ні-ні!

Я лепей чаркі прынясу. (Пайшла.)

ТОТА.

Ўпалюю гэтую лісу!

Ну, пакапрызіла крыху,

Дык я цярплівы. Я магу

Узяць дурнічку у аблогу –

І абдуру. Бывай, нябога!

(У залу.)

Жыццё – азарт і барацьба.

Хто перамог, таго кляцьба

Не вельмі напужае.

Ідзі хутчэй, мая малая…

(Патупвае, накідвае кажух на галаву.)

Куды прапала ты, аўца?

Хачу каўбаскі і сальца,

Хачу мілосці ў ноч святую,

Іначай хлопчыкам звякую… (Хіхікае.)

А месяц, месячык які!

Мае, я знаю, сябрукі

Даўно таго… (Шчоўкае па гарляку.)

На сон схіліла… (Пазяхае.)

Тота ўладкаваўся на лаўцы і заснуў, накрыўшыся з галавою кажухом.

ПАНУРА (выглядвае з-за ганку).

Такую долю я не сніла.

Панура адчыніла вароты, знакамі падзывае хлопцаў-калядоўшчыкаў. Паказвае на ваўка.

Яго падалей ад мяне.

1-ы ХЛОПЕЦ.

Дык ён жанаты, кажуць…

2-і ХЛОПЕЦ. Не.

1-ы ХЛОПЕЦ.

Не траціць часу, зух, дарма!

ПАНУРА.

Хіба ў мяне вачэй няма…

А гэта вашая прапажа.

(Перадае знаёмы клунак.)

2-і ХЛОПЕЦ.

Ды не прапажа – проста лажа!

1-ы ХЛОПЕЦ.

Звязем ад дзевак і ад хат.

Хлопцы спрытна звязваюць ваўка вяроўкай.

2-і Хлопец.

Як кажуць немцы, абгэмахт!

ПАНУРА.

Ды не забудзьце развязаць!

ТОТА (прахапіўшыся).

Ну, хлопцы, вам не здабраваць!

Паклічу братаноў сваіх!

2-і ХЛОПЕЦ.

Управа будзе і на іх…

Хлопцы панеслі ваўка за вароты.

ЛЯПА (выходзячы).

Усё магло быць горш намнога,

Ды абышлося, дзякуй Богу!

Мы знаем гэты маньякоў!

(Разам з авечкай.)

А хто з намі, будзь здароў!

ЗАСЛОНА

Дзейнічаюць:

ЮРКА

ЦЁТКА ТЭРЭСА

БАЦЬКА

МАЧАХА

ДВА АНЁЛЫ

ТВАРЭЦ

МАЦІ (голасам)

ВЯДУЧЫ

ВЯДУЧЫ. На зялёным грудку, дзе рос сівец, стаяла Хвоя. Хіба толькі той не любаваўся ёю, хто пазіраў больш уніз, як угору. Адзінота налажыла на яе след сумнай задумы, і прыгожая Хвоя заўсёды сумавала. Аб чым? Трудна сказаць. І толькі зрэдку, на ўсходзе сонейка, ад яе патыхала ціхай ласкай і радасцю. Да яе не раз прыходзіў малы Юрка.

Да адзінокай хвойкі падыходзіць Ю р к а.

ЮРКА. Была ў мяне мамка, ды захварэла цяжка. Перш ляжала дома, пасля ў царкве, а потым панеслі яе кудысьці... І дзе яна цяпер? Скажы, хвойка! (Паўза.) Не кажа... Мабыць, не ведае.

Паказваецца Ц ё т к а Т э р э с а.

ЦЁТКА ТЭРЭСА (кліча). Юрка!.. Юрка!..

ЮРКА. Цётачка Тэрэса ідзе!

ЦЁТКА ТЭРЭСА. І куды ты падзеўся, Юрка? Вочы прагледзела, а цябе няма і няма. Што ты тут робіш?

ЮРКА. З хвойкай размаўляю. Добра тут. Сонейка, матылькі лятаюць...

ЦЁТКА ТЭРЭСА. Малым дзецям нельга адыходзіцца гэтак далёка.

ЮРКА. Я не малы. (Сумна.) Цётачка Тэрэса, скажыце, а куды падзелася мая мама? Чаму яе няма?

ЦЁТКА ТЭРЭСА. Твая мама пайшла далёка-далёка, але скора вернецца. З гасцінцам для цябе.

ЮРКА. Праўда?

ЦЁТКА ТЭРЭСА. Праўда, праўда… А калі ты будзеш плакаць, то яна можа табе гасцінец і не аддаць.

ЮРКА. Не буду болей плакаць. Буду мамку чакаць з гасцінцам. (Скача ад радасці, потым задумваецца.) А ў які бок пайшла мая мама?

ЦЁТКА ТЭРЭСА (паказвае). А за гэты ўзгорак, дзе хвойка расце.

Хадзем дадому, хлопчык.

ВЯДУЧЫ. Нярадаснымі былі дзіцячыя гады сіраты. І калі надараліся светлыя хвіліны, то за іх ён павінен сказаць дзякуй цётачцы Тэрэсе.

У хату да Цёткі Тэрэсы заходзіць Юрка.

У куце вісіць абраз Божай Маці.

ЦЁТКА ТЭРЭСА. Ідзі сюды, Юрка, пашкадую цябе… (Абняла.) Зноў да хвойкі наведваўся?

ЮРКА. Я там трошачкі пабыў. Трошкі-трошкі!

ЦЁТКА ТЭРЭСА. Хадзі, дзеткі, да стала. Выпі малачка, каток.

ЮРКА. Я не каток, я хлопчык.

ЦЁТКА ТЭРЭСА. Сірацінка мая гаротная... (Абдымае яго.) Навіна ёсць, Юрка.

ЮРКА. Якая навіна?

ЦЁТКА ТЭРЭСА. У цябе зноў будзе мама.

ЮРКА. Вернецца, так? З гасцінцам? (Радуецца.)

ЦЁТКА ТЭРЭСА. Другая ў цябе будзе мама, дурненькі. Новая.

ЮРКА. Не хачу я чужой мамы! Я сваю чакаць буду.

Цётка выцірае фартухом вочы.

У хаце Юркі. Стол з бутэлькамі і караваем. За сталом Б а ц ь к а з пышнай маладзіцай, перад імі стаіць пануры Юрка.

Чуваць галасы гасцей.

БАЦЬКА. Вяселле ў нас, Юрка. Садзіся, госцем будзеш.

Юрка не скрануўся з месца. Бацька працягвае яму шклянку.

На, хлабысні.

ЮРКА (пакаштаваўшы). Горкая і смярдзючая. Я гэта піць не буду.