Леанід Дранько-Майсюк - Пра тое, як я... [13 несур'ёзных апавяданняў]

Дык за сала далі стрэльнуць! — ваенком толькі што не лямантаваў, сціскаючы мае плечы цывільныя. Віхура шчасця неўтаймавана шалела ў ягоным старым целе ваяцкім. На вейках настальгічна блішчэлі слёзы. Нарэшце ён схамянуўся, адпусціў мяне, узяўся за анкету маю:

— Што мне напісаць трэба?

— Напішыце ў левым кутку верхнім, што з першага ліпеня ажно па пятнаццатае вы не будзеце браць мяне на зборы вучэбныя, і падпішыцеся.

Ваенком напісаў, распісаўся і прыляпіў да ўсяго пячатку сонцаўсходную.

— Перадайце Суседу вашаму прывітанне,— нечакана папрасіў ён.

— Ад вас? — недаўменна перапытаў я.

— Не! — напужаўся ён.— Не ад мяне асабіста, а так... ад Міністэрства Абароны.

Я развітаўся з ваенкомам, да дзвярэй лёгка павярнуў, а на душы — ні ўсмешкі, ні зернятка светлага.

Здаецца ж, перамог, прабіў сабе сцежку за драты пагранічныя, а ў роце — кісла, і сэрца не спявае — толькі дрыгае. У галаве ж зусім свярботка ўсчалася пякучымі пытаннямі напаленая: хто ж дзядам гэтым крэсельным пра Суседа майго высокапартыйнага насвістаў? З чаго гэта ён — Сусед мой высокапартыйны — у іхнюю памяць склератычную так моцна ўштампаваўся? Чаму...

Выйшаў я з кабінета ваенкомаўскага, дзвярыма не ляпнуў — адно што на нітку жывую прычыніў, шчылінку на валасок пакінуў.

Усё абачліва зрабіў.

У кабінеце ж адразу гаворка пачалася.

— Чый гэта недарасль? — спытаўся ў ваенкома голас.

Голас — бадзёры, арыстакратычны.

— Гэта — ліцьвін малады, Аляксандр Васільевіч...

А, здагадаўся я,— бюсцік Суворава загаварыў. Той самы, што на сейфе. Генералісімус! Ваенком тлумачыў:

—... Сусед ягоны быў отракам у кампанію апошнюю і неяк сала мне на пазіцыю прынёс. Я яму за гэта з пісталета стрэльнуць даў.

— Сала смачнае было? — пацікавіўся генералісімус.

— Не паспеў пакаштаваць, Аляксандр Васільевіч,— сумна прызнаўся ваенком,— пакуль рыхтаваў отрака да стральбы, сала ўкраў бамбардзір з бастыёна суседняга.

— I як ты злодзея пакараў?

— Выбіў гаду вока,— сказаў ваенком.

— Садзеяў недурсцвенна,— пахваліў генералісімус.

19 верасня 1990

Усё пачалося з трэмало тэлефоннага. Не, званіў не Лепшы кампазітар беларускі, гукі дрыготкія пасылаў мне шчыра адзін паэт рускамоўны. Гукі, скажу вам, зусім жалобныя.

Клопат быў у паэта рускамоўнага, неспакой творчы. Паэт сваім вершам на мове рускай упрыгожыў ноты Лепшага кампазітара беларускага. Вершам трагічным упрыгожыў з рыфмамі мужчынскімі!

Але верш гэты, так і сказаў мне паэт рускамоўны, павінен гучаць і па-беларуску. I тут жа дадаў: так аўтар музыкі хоча.

Хіба мог я адмовіць, калі сам Лепшы кампазітар беларускі просіць?! Той самы адзіны на свеце кампазітар, што напісаў тую самую мелодыю рамэотужлівую, што прымушала мяне, дурня пятнаццацігадовага, штовечар у штанах адпрасаваных дзерціся на самы ўскрай Давыд-Гарадка і там, чатыры пальцы за губу заклаўшы, свістам бандзюжным Джульету Сеген пад вярбу гарынскую клікаць і, цалуючы яе, уяўляць са стогнам балотным, што гэта й ёсць яна — тая самая Незваротная, тая самая Незгаворлівая, што пакінула па сабе толькі золкі і туманы...

Згадзіўся я адразу, абнадзеіў паэта рускамоўнага сваім імпэтам творчым і сустрэцца з ім у Палацы Музыкі дамовіўся.

Сустрэліся.

Паэт рускамоўны, чалавек надзвычай дзелавіты, адразу ж пратаптаў мне дарогу да стала венскага Лепшага кампазітара беларускага. Я толькі тое сцяміў, што верш на мове рускай ён мне там, каля стала, пакажа, магчыма, нават запіс магнітафонны дасць паслухаць...

Лепшы кампазітар беларускі не за раялем сядзеў малінавым,— за сталом венскім, і не проста сядзеў, а значком дэпутацкім на далечгук, г. зн. на тэлефон, з усяе моцы налягаў. Са мною, праўда, павітаўся, прысесці папрасіў — і ўсё.

Заняты!

Прысеў я.

Паэт рускамоўны збоку прысябрыўся.

Селі мы, значыць, ногі падагнуўшы, чакаем, а Лепшы кампазітар беларускі па далечгуку размаўляе. Гаворка ягоная з субяседнікам нябачным пад знакам largo адбываецца, пад знакам рытмічным праходзіць — у тэмпе самавітым.

Сваімі словамі далікатнымі перакажу яе, гаворку гэтую дуэльную.

З таго пачну, што ў момант гэты Лепшы кампазітар беларускі ў начальніка нейкага высокага кватэру вымагаў. I не адну кватэру, а дзве.

Адразу дзве!

Мусіць, каб другі раз не званіць, значком дэпутацкім на далечгук не навальвацца.

Удакладню: кватэру першую для кампазітара юнага вымагаў, кватэру ж другую — для дырыжора маладога выскубваў.