Генрых Далідовіч - На новы парог

— А нас вам, можа, ужо і не зразумець...— запыніўшыся ў парозе, прамовіла Антаніна.— Вы, як пішуць у газетах, традыцыйныя, спрадвечныя сяляне. Дык у вас і думкі яшчэ пра ўсё старое. Не тыя, што ў нас. Бо мы ўжо новыя людзі. Мы ўжо не сяляне. Мы вясковы рабочы клас. Вот. Панятна?

Маці нічога не адказала. Потым, не падымаючы галавы, буркнула:

— Што ж зробіш, калі я ўжо такая дурная! Калі нічога ўжо не панімаю... Жыві па сваім ужо, новым розуме...

— Чым далей у лес, тым болей дроў,— усміхнулася Антаніна і падалася з хаты.

Сустракалі яе Уладак з сынам. Першы, угледзеўшы яе, пабег насустрач сын. Высакаваты. У іх, у бацькоў.

Падбег, скокнуў, абвіў ручкамі шыю.

— Ой, цяжка, Юрка! — паскардзілася яна з радасцю.— Мама ж твая нарабілася, рукі ды спіна баляць. Ды сумка во ў руках.

Сын не саскокваў — і яна пацалавала яго ў шчаку. Адчувала: сын цяжкі, ледзь утрымаць. Значыць, і здаровы, дужы. Яшчэ не ходзіць у школу, толькі налета пойдзе, але ўжо большы за каторых другакласнікаў.

Апусціла сына на зямлю. Ён, пылячы нагамі, пайшоў побач, зазіраў у сумку: што яна прынесла смачнага?

Ля варот стаяў Уладак. Высозны, з шырокімі плячыма, але на твар худаваты, востры, з доўгім носам і вялікімі, крышку запалымі вачыма. З капою чорных валасоў на галаве. Быў у трыко, у басаножках на босую нагу.

— Хоць бы пагаліўся...— папікнула яна. Любіла папікаць, бурчэць. І найбольш на яго, на мужа. На свёкра не бурчэла: паважала і саромелася. А свекрыві пабойвалася: той скажы адно слова, а яна сыпане дзесяць у адказ.

— А хіба што і сёння будзе? — пажартаваў. Грубавата. Што з яго возьмеш! Трэцца каля гэтакіх, як і сам, дык і не ўмее па-людску што сказаць.

— А ты што думаў? — гэтакім жа жартам, наўмысна, адказала і яна.— Думаеш: з'ехаў на два тыдні з дому, прыехаў на дзень, крыху пагладзіў па галаве жонку — і яна задаволеная на месяц будзе?

— Ого! — паківаў галавою.— Я і пасля сённяшняй ночы ледзь жывы...

— Што ж ты тады за мужчына!

— Некалі, як не было яшчэ Юркі...

— То некалі...— паківала галавою.— Тады была я зялёнае дзяўчо... А вот цяпер... Цяпер я баба...

І жартавала, і заадно гаварыла злосна. Здзекавалася з яго. І, як ніколі, з гэтай злосцю і з жартам гаварыла і праўду. Тое, што даўно ўжо цяжкім каменем ляжала на яе душы.

— Я табе... — выпрастаўся ён, узяў ад яе сумку, пайшоў побач.

«Толік зусім не такі! Быў бы далікатны, інтэлігентны... А Уладак... Што з яго возьмеш! І што сама зробіш: звыклася і з усім гэтым...»

— Знайду, знайду сабе і другога...— пагразілася яна.— Бо не думай, што я табе так ужо і веру. Не бывае дома два тыдні, прыедзе, прылашчыцца, а потым і ў той бок не глядзіць... Пэўне, маеш там сабе бабу...

— А мужчыну і можна мець другую. У запісной кніжцы...

— А бабе — другога?

— Бабе — не.

— Дык чым жа яна горшая? Калі любіш толькі аднаго свайго мужыка, дык крыўдзіш астатніх добрых мужчын.

— Ну-ну! — і жартам, і ўсур'ёз усклікнуў.— Выкінь усё з галавы. Кніжак начыталася, дык пляцеш вось абы-што.

— Пры чым кніжкі! Пра сваё гавару. Жыву ж, як удава...

— А што яе мне рабіць? — ужо сур'ёзна запытаў Уладак,— Кідаць экскаватар, застацца тут? Будзем кожны дзень разам, але што ж я тут буду рабіць? Прагнаць Бліна і стаць конюхам ці ісці замест бацькі пчаляром? Ці да вас мулярам, ці цэглу падносіць? Але ж колькі я зараблю? А так я, сама ведаеш, на сваім экскаватары і дзве, і тры сотні, а бывае, і больш: у месяц выганяю...

— А я табе кажу тое, што і трэба,— ужо спакойна, без іроніі прамовіла Антаніна.— Трэба нам выбірацца адгэтуль. Ці ў БМУ, ці ў Налібакі. Там мы і рабіць разам будзем, і жыць. Адны... Без нянек... Паглядзім, а чаго мы самі вартыя. А што меней заробім, дык такой бяды.

Зірнула ў двары ў акно: з кухні пазіралі на іх і на іхнюю гульню свёкры.

Тыя сядзелі каля стала, адно насупраць аднаго. На стале паміж імі ляжала разгорнутая газета. На доўгім свёкравым носе ліпелі старыя, з ніткаю замест дужак акуляры. Свёкар, відаць, чытаў дагэтуль. Уголас. Бо і зноў адвярнуўся, уткнуў твар у газету.

— Вясёлы сёння бацька,— усміхнуўся Уладак.— Будзе канчаць наш дом. Кажа: па вясне і пяройдзеце...

— А ты і рад? — папікнула яна. Нязлосна, ужо змірыўшыся, што давядзецца яшчэ шмат жыць тут.— Уперліся старыя, не пускаюць нас да людзей, бо баяцца вялікай вёскі, як і баяцца адны тут на ўсё сяло застацца...

— І твае ж проціў...

— І мае гэтакія. Думаеш, лепшыя? У старых адно ў галаве...

— Дык і застанёмся, не прападзём. А каб не звёўся Бабчын Скон, дык будзем дбаць пра дзяцей. Каб іх было на ўсю новую вялікую хату. А старыя хай памагаюць гадаваць... Ужо ж, можа, знайшлі дачку?