Генрых Далідовіч - На новы парог

— На Вялікім Судзе? — усміхнуўся Сліж,— Казкі ўсё тое! Бяры, хапай, што трапляе пад руку, і радуйся! Нашто дакараць сябе? За цябе нехта іншы зробіць лепш... Я вот здзіўляюся толькі: і адкуль бяруцца такія, як ты? Маладыя, прыгожыя, а такія няўважлівыя да сябе, самаахвярныя. Хоць вы, каб захацелі, любому маглі б закружыць галаву, жыць ваўсю...— запнуўся, усміхнуўся. Недагаварыў усяго. Пасунуў руку ў кішэньку трыко, дастаў адтуль складзены лісток паперы.— Верыш: я пачаў пісаць вершы і прысвячаць іх табе?

«Ну і перакваліфікацыя! — хацела ўсклікнуць.— Ад ананімак да вершаў! Ад бруднага рэалізму да непрыстойнай лірыкі!»

— Хочаш: пачытаю?

— Не трэба,— сказала.— Ахвота табе, сталаму мужчыне, гарэзаваць, сваволіць!

— Якое свавольства! — падсунуўся.— Ты... Ну, не ўмею прыгожа гаварыць, але ты баба што трэба! У вачах маіх стаіш! Снішся! Колькі думаю пра цябе...

— Якое блазенства! — сказала з абурэннем.— І не ў першы раз ужо, дарэчы. Я ўжо мушу Паўлу сказаць пра гэта. Каб заступіўся.

— А ўсё ж паслухай вершы. У іх усё, што думаю пра цябе.

— Вершы свае пашлі ў рэдакцыю якую,— абарвала.

— Не гарачыся! — нібы папрасіў.— Паслухай. Ты ж настаўніца літаратуры, тонкая душа, як кажуць, павінна зразумець усю глыбіню маёй душы. Я ж не выдумляю. Пішу пра тое, што думаю. Ды бачу: цяжка і табе. Працуеш шмат і ў школе, і дома. Але адна ўсё ды адна. Як удава. Марнееш без часу... Па суседству ж жыву, усё заўважаю...

— На жаль...— адказала.— Бо ніхто так не лезе ў чужое жыццё, як ты...

Не вытрывала пазіраць яму ў нахабныя вочкі, адвярнулася. Ён жа скарыстаў гэты момант, яшчэ падсунуўся, абхапіў яе за плечы. Ды так сціснуў, што не магла і скрануцца. Цёрся шчакою аб яе шчаку, шукаючы вуснаў.

Яе аж кінула ў жар: вось што значылі яго жартачкі, кампліменты! За каго ж ён тады яе лічыць!

Сабрала ўсе сілы, піхнула яго ў грудзі. Адваліўся, як сноп.

— Ты што? — падхапілася.— Звар'яцеў?

— Звар'яцеў...— прамовіў ціха.— І даўно ўжо. Кажу ж: у вачах маіх стаіш...

— Дык я выб'ю гэтыя вочы! — загарачылася, гаварыла, надта не выбіраючы слоў.— Выкалю! І каб нагі тваёй тут болей не было...

— Не гані... Мы ж маладыя... Суседзі... Ну, хіба цябе Павел любіць?

— Вон з кватэры! — абарвала.

— Не спапяляй так позіркам! Адумайся! Супакойся! Я табе зараз на ўсё адкрыю вочы. Усё скажу. Я ўсё ведаю. Ты думаеш: Павел табе верны? Толькі твой? Не, міленькая. Не толькі твой. Ён здраджвае табе. І даўно ўжо. З Маяю Сцяпанаўнаю...

Адчула: абарвалася ўсё ўсярэдзіне. Памлелі ногі. Няўжо сапраўды недарэмныя яе падазрэнні? Няўжо Павел здольны на такое?

Сліж жа, бачачы яе разгубленасць, падхапіўся, ашаломліваў яе:

— Жыццё ўсіх ломіць! І гэткіх, як твой Павел, таксама. Бо ніхто не ўстоіць супраць спакус... Я сам бачыў, як яны нядаўна выходзілі позна са школы, цалаваліся. Я іх асвяціў машынаю...

«А можа, ён маніць? — вярнулася да яе развага.— Наўмысна паклёпнічае, каб завесці мяне ў зман... А я...»

— Ён і цяпер недзе з ёю...

— А ты ідзі, напішы яшчэ адну ананімку...

— Я пісаў ці не пісаў — трэба яшчэ даказаць... Але калі хочаш, я магу даказаць шмат таго, чаго не даказала камісія. Хочаш, праз два тыдні я табе і фотаздымкі пакажу, і магнітафонную ленту дам паслухаць, дзе твой мужычок будзе выведзены на чыстую ваду? Суткамі праляжу пад канапаю ў яго кабінеце ці на вышках у міланьскім інтэрнаце, але ўсё падгледжу, сфатаграфую, запішу! Хочаш мець доказы яго нявернасці?

— Божа мой! — ціха прамовіла, паківала галавою Ларыса.— Я шмат ужо ведала пра цябе. Але не знала, што ты можаш так нізка ўпасці...

— Дзіўная! Сляпая! — занегадаваў.— Я пра адно, яна пра другое... Беражы сябе! Беражы!!! І дзеля каго! Дзеля таго, хто сябе не беражэ, здраджвае табе!!! І чаму ты такая? Чаму ты яму верыш? Чаму маўчыш? Не скандаліш? Не скардзішся ў райана?

— О, божа! — уздыхнула. Заплюшчыла на хвіліну вочы, пацерла лоб, палымяныя шчокі.— І такі тып — наш калега! Той, хто павінен выхоўваць! Не ўбачыла б сама — ніколі не паверыла б, што ёсць такія «выхавацелі»!

— Ладна! Толькі без натацый! — абарваў.— Кім хочаш, тым мяне і лічы. Я сам сабе гаспадар. Я лепш пражыву сваё, чым вы, сумленныя, справядлівыя, шчырыя, прынцыповыя! Хоць такая, старамодная, толькі ты! Ды твая сяброўка Лілія Іосіфаўна. Твой мужычок іншы. Патайны. На словах ён адно гаворыць, а на справе робіць іначай. Маскіроўшчык. Бо разумны, хітры. Бо так і трэба... Толькі так можна добра жыць...

— Я ўсё ўсім пра цябе раскажу...

— Не раю! — усміхнуўся. Яхідна, са здзекам,— Бо не здолееш мяне асаромець. Ты скажаш: я меўся даць табе здымкі і ленты? А я скажу: ты сама прасіла мяне пра гэта. Скажаш: прыставаў да цябе, мужа ганьбіў? Я скажу; ты сама свайго Паўла зневажала, сама заклікала мяне дадому, спакушала... Магу сказаць і больш: ты жывеш са мною... Так чэпішся, што я ўжо і не ведаю, як ад цябе адчапіцца...