Генрых Далідовіч - На новы парог

— Не зводзь, не зводзь, дарагі, мяне ў вобласць абстрактнага! Тая любоў павінна быць у крыві вясковага чалавека... Мне трэба кадры. Маладыя, падрыхтаваныя. Каб садзіць іх і на машыну, і на трактар, і на камбайн... І многа спецыялістаў трэба. А ты іх мне даеш? Аднаго-двух, кажу ж, не больш. Астатнія едуць у горад... Хоць і тых, аднаго-двух, трэба яшчэ давучваць...

— Што ж, выступіце, скажыце тое, што думаеце,— прамовіў Васілец.— Мы таксама бачым: трэба глыбей падумаць пра гэтыя НВК. Нам адным цяжка падрыхтаваць вам добрыя кадры, бо мы не маем дзеля гэтага ні часу, ні ўмоў. Можа, трэба нам разам з прафтэхвучылішчамі раёна скласці адны праграмы, можа, трэба пасля выпуску пасылаць яшчэ нашых выхаванцаў у вучылішчы на перападрыхтоўку па скарочанай праграме. Ёсць шмат і іншых клопатаў. Вось, да слова, трэба ясней вызначыць статус, структуру, правы і абавязкі НВК, каб не было лішняй стыхійнасці. Ці вось фінансы. Мы можам араць, сеяць, малаціць, словам, даваць вам, саўгасу, прадукцыю, але заключаць гаспадарча-разліковыя дагаворы не маем права. А чаму? Чаму няможна і вучням заплаціць за іхнюю работу, паказаць цану іхняй працы? І гэта яшчэ не ўсё. Бо і аплата майстроў вытворчага навучання невялікая, і штаты маленькія. Лічы, усе «прыкамандзіраваныя». А самі ведаеце, вашы інжынеры, майстры глядзяць на ўсё гэта як на нейкую гульню, моляцца-просяцца: адчапіцеся вы ад мяне, у мяне вунь колькі сваёй работы... Вось... Так што, Іван Карпавіч, ёсць пра што пагаварыць. І вам, і нам. І будучаму раённаму каардынацыйнаму савету.

— А я то цешыўся: дам дык дам табе! Выходзіць,— уздыхнуў,— марная мая надзея! — махнуў рукою, паклыпаў у кабіну, сеў.— Ладна, хадзі сюды! Пагрэемся крыху. Ты малады, гарачы, дык табе і гэтая золь ніпачым, а я, стары, зусім акалеў. Не хочаш за сваё мілае хлапчукоўства, дык давай тады за сапраўдных мужчын...

Васілец сеў на заднім сядзенні. Бачыў: Пакрыла дастаў пляшку каньяку, адкаркоўвае.

— Што ж, будзь такі, які ёсць...— бубнеў сабе пад нос,— Бо не так ужо і шмат гэткіх... Я разумею. А вось Хаміца наш гэтага не кумекае...

Толькі Васілец хацеў сказаць, што ў яго яшчэ сёння будзе ўрок, гутарка з Ірынай Васільеўнай і таму ён не можа ўзяць чаркі, як пачуў вуркатанне машыны. Азірнуўся: коцяцца Сліжавы «Жыгулі».

— Во дзе Шэрлак Холмс! — хаваючы пляшку, усміхнуўся Іван Карпавіч.— Пільнасць і нюх на выпіўку выключны!

— Бярыце вы яго ў саўгас гаспадарнікам,— пажартаваў Васілец.— Незаменны даставала!

— Не, дарагі! — заківаў галавою Іван Карпавіч,— Няхай ужо гэты дар прыроды будзе пры табе! Лепш ты мяне адкрыта крытыкуй, лепш буду ведаць, што ты думаеш, чым ён будзе паходжваць каля мяне з усмешачкамі, трымаць фігу ў кішэні і, як кот, тайком ад мяне смятану лізаць ці да абрыву штурхаць...

Сліж пад'ехаў, стаў. Вылез з машыны і павалюхаў сюды.

— І без мяне? — запытаў, акідваючы ўсіх учэпістым позіркам. І лісліва, нібы не маючы злосці, быццам найлепшы прыяцель, зазіраў Васільцу ў вочы.

* * *

— Люблю, чуеш, міленькі, вельмі люблю! — шаптала Мая Сцяпанаўна, цалуючы і ў шчокі, і ў вусны. Пасля замаўчала, ні то ўздыхала, ні то ціха стагнала, здаецца, страціўшы ўсялякую развагу.

Пазней — можа, і праз колькі хвілін, можа, і праз цэлую вечнасць — доўга ляжалі моўчкі. Нібы страціўшы не толькі развагу, але і дар мовы. Здаецца, вярталіся на зямлю здалёку, з нейкага малазнаёмага свету, дзе нядаўна яны ляталі, быццам птахі, адчуваючы, як ад іх паволі адкочваецца бурлівая страсная хваля, хоць кожная жылачка па-ранейшаму поўніцца глыбокім пачуццём кахання, валодання, блізкасці.

Як і раней, першы апамятаўся ён. Як і раней, ад прадчування небяспекі.

— Позна ўжо, Маечка...— прамовіў.— Хадзем...

— Пабудзем яшчэ крышку разам...— папрасіла,— Я не хачу ісці ў ноч, быць адна. Я хачу яшчэ палашчыцца каля цябе. Каб ты ведаў, як я чакаю гэтай сустрэчы!

— А хіба мала мы бачымся? Кожны ж дзень бачым адно аднаго...

— Усе роўна мала. Бо што — на рабоце?! Там ты не мой, а ўсіхны. Там ты баішся, каб я да цябе ні наблізілася ці ні зірнула ласкава. Зусім баішся, калі я сярод урока прыбягу да цябе ў кабінет, каб пацалаваць...

— Часамі ўжо залішне неасцярожныя мы...

— Эх ты, рэаліст мой! — прытулілася.— Які ты цвярозы, разважлівы. Я дык не асцерагаюся, не баюся. Я гатова ўдзень, пры людзях бегчы за табою куды хочаш. Абы быць з табою. Я гэтыя гады толькі і адчула, што такое жыць, кахаць. Здаецца, не хаджу па зямлі, а лётаю на крыллях. Высока-высока.

— Калі я рэаліст,— усміхнуўся Васілец,— то ты рамантык! Адарваная ад рэальнага жыцця летуценніца.