Генрых Далідовіч - На новы парог

Задумаўшыся, мінуў, як кажуць, «канторскую» вуліцу, выйшаў за вёску, за Налібакі. Уперадзе была відаць новая вуліца з новымі цаглянымі дамамі. Цяпер іх асвечвала нізкае ўжо вячэрняе сонца, і яны былі ружавата белыя, нязвыклыя, нібы чужыя. Уладак зірнуў на іх, гэтыя дамы, і падумаў: а чаму ён да іх ідзе? Хіба яны яго прытуляць, паспачуваюць? Хіба там, у сваёй кватэры, на другім паверсе, ён знойдзе спакой, суцяшэнне? У тым кутку, дзе, відаць, Антаніна чакала, сустракала свайго каханца? Не, гэтая кватэра будзе да яго абыякавая. Бо ён у ёй, лічы, не гаспадар, а госць. Яна яго, бачыш, не прытуліла, прынесла яму непрыемнасці, боль, крыўды і, мусіць, выпрабаванні. І тыя выпрабаванні, якіх ён дагэтуль не ведаў.

Задумаўшыся, падышоў да свайго дому. Двор яго быў яшчэ недагледжаны: паблізу ляжала вялізнае, бела-шэрае ад засохлага цэмента, жалезнае карыта, воддаль — груды цэлай і бітай цэглы, кавалкі шыферу, дошкі і аполкі.

Убачыў: у двары Бліны. Старыя. Ён і яна. Падбіраюць цэглу, дошкі ды аполкі, зносяць і складаюць у стройныя штабелі каля хлеўчыкаў. Вось вярнуліся сюды, да карыта, пасталі. Здаецца, са здзіўленнем зірнулі на яго. Блін, востры ж на слова чалавек, колкі, як вожык, на гэты раз змаўчаў (праўда, не жартуе ды не пакеплівае ён ужо даўнавата), не зачапіў.

Уладак кіўнуў ім галавою. Былыя і цяперашнія аднавяскоўцы, трэба было б запыніцца, загаварыць, але цяпер не мог ні падысці, ні перакінуцца словам. І яны, уражаныя, не падаліся насустрач, не запынілі і не зачапілі словам. Лаючы сябе, што нядобра робіць, што непачціва паводзіцца са сваімі людзьмі, Уладак аднак падаўся ў дом, адчуваючы, што Бліны пільна пазіраюць яму ўслед. Можа, і ўсё зразумелі. Па яго хадзе, абліччы, па твары. Бо, відаць, нямала ўжо наслухаліся пра Антаніну і яе паводзіны, як, можа, нямала ўжо чаго і наглядзеліся. Пэўне ж, пра яе і дырэктаравага сына гавораць усе Налібакі. Вёска — малая яна ці вялікая — найперш ёсць вёска. Усё ў яе навідавоку, усё на языку. А такое — грэшнае каханне — тым болей усхвалюе, зацікавіць, выкліча ўсякія размовы, тлумачэнні, а то нават і плёткі.

У кватэры было цёпла, нават горача. Па-першае, цяпер сюды, у вокны, свяціла сонца, а, па-другое, цэгла нагрэлася за дзень і ўстойліва трымала духасць. Уладак ткнуўся на кухню, зайшоў у залу, а пасля ў спальню — шырокі драўляны двухспальны ложак быў разбэрсаны, на падушцы ляжала Антанініна начная сарочка, побач, на крэсле, ляжалі яе сукенкі, спадніцы.

Сёння гэтая неахайнасць яму вельмі не спадабалася, непрыемна ўразіла. Яму стала яшчэ болей балюча: а раптам на гэтай пасцелі раскашаваўся той хлапчук, а раптам і тут Антаніна абдымала, цалавала яго, гарэла ў тым дзівосным агні кахання, у якім яна ўмее гарэць! Няўжо, няўжо той дзівосны агонь ужо не для яго, а для некага?! Ды што — «няўжо? няўжо?» Так яно ўжо і ёсць.

Ён выйшаў са спальні, нават зачыніў дзверы, каб нічога там не бачыць, вярнуўся ў залу і сеў на канапу. Але сеў нязручна: замінаў пляцак, што быў за плячыма. Ён здзівіўся, што не пакінуў гэты пляцак яшчэ там, на кухні, а насіў па кватэры. Здзівіўся, што не заўважаў гэтага. Адхінуўся, скінуў пляцак долу. Цяпер заўважыў, што не пераабуўся, топча вось пыльнымі ботамі чысты дыван, што ляжаў на падлозе. Дыван быў не новы, Антаніна купіла яго ўжо даўно. Але ён дагэтуль не ўжываўся, стаяў там, у Бабчыным Сконе, скручаны і звязаны ў кутку за шафаю. Цяпер вось ляжыць на падлозе, ён, Уладак, топча яго, але асцярогі, шкадавання няма. Што — дыван?! Шматколерная ануча! Не тое стаптана ці топчацца ў яго душы...

З непрыемнасцю ён зірнуў і на новую паліраваную шафу, на тэлевізар ды на сервант з дарагою пасудаю. Сёння чамусьці гэты дабрабыт вельмі прыгнятаў яго, яму да болю хацелася ў драўляную бацькавую хату, да бацькі, маткі, да сына (а ён цяпер, на канікулах, там), дзе яму было заўсёды ўтульна, улежна і ўежна, хораша, спакойна ды міла.

Але пачакай. Ці заўсёды яму было добра? Ці не там усё гэта сённяшняе і пачалося? Можа, не пачалося, а падрыхтоўвалася да сённяшняга? Ці не ён сам вінаваты ў тым, што здарылася? Ці недарэмна ён гнаўся на вялікія грошы, дзеля іх з'язджаў на працу, як кажуць, за свет, пакідаў Антаніну з дзіцем (а пазней і з дваімі дзецьмі) пры бацьках, гэта значыць пры яе свёкрах, наязджаў зрэдку, не зважаў, што яна скардзіцца на нялёгкае жыццё. Думаў: прывозіць добрую плату — яна і радая. Скардзіцца на адзінокасць, самоту — ат, чаго варты жаночыя капрызы!

Чаму, чаму ён у свой час не зважаў на тыя яе скаргі? Чаму ў свой час не пакінуў Бабчын Скон, не паехаў з Антанінаю да людзей, чаму не адмовіўся ад далёкіх паездак ды ад вялікіх грошай, не быў з сям'ёю побач? Хай бы меў меней, але быў бы заўсёды разам. Можа, яна праўду кажа: ён сам змусіў яе адвыкнуць, адбіцца ад яго. Але ж ён хацеў, каб усё было як найлепей. Дык чаму ж тады выйшла найгорш? Чаму Антаніна не зразумела яго? Чым яе той спакусіў? Маладосцю, розумам, далікатным абыходжаннем?