— Марожанага! Слівачнага!.. Не, яно тысячу рублёў каштуе, гэта больш за дваццаць! Лепш «Эскімо»!
— Як жа табе яго данясу? Растапнее!..
— А ты падзьмі на яго!
— Не паможа. Хопіць з цябе і цукерачак.
— А-ай!..
— Ну, ладна, мамачка! Толькі цукерак купі кубічных!..
— Ах, жэўжык, ужо разбіраешся ў гэтым, падушачак не хочаш? Добра, прынясу табе шакаладных.
I Ваня пайшоў.
Сярод падворка гусак грозна шыпеў на курэй. Хлопчык асцярожна абмінуў гусака, адчыніў брамку на агарод ды прыпусціў на балота.
Вунь там, далёка, тата косіць.
Трава была росная, і Ваневы ногі адразу сталі мокрымі. На траве іскрыла на сонцы раса. Кожная травінка мела сваю расінку. Ваня спыніўся і давай прыглядацца. Потым азірнуўся, а за ім на траве — смешныя дзве стужкі слядоў!
Ваня выпісаў на траве кола, затым —другое ды перакрэсліў іх раз і яшчэ раз.
У адным месцы травы не было, на балоце ляжалі роўныя зялёныя валочкі. Зверху валочка на тоўстай травінцы сядзелі адна ля адной дзве зялёныя страказы. А на дубцах ракіты нехта павесіў бліскучую тоненькую сетачку.
А вось і тата!..
— Папка-а, паглядзі-і, валасы-ы!
— Гэта — павуцінне, хлопец,— сказаў той ды ўпёрся ў кассё.
— Павука?
— Ага. Ну, здароў, сын. Даўно ўстаў?
— Неа!
— Ай-яй-яй, сплюх!
Тата глыбей усадзіў чаранок у зямлю і нагнуўся браць траву з пакосу. Ён быў без кашулі, загарэлая спіна блішчала ўся ад поту. На спіпе ў Ваневага таты — цёмны шрам ад раны, сын яго баяўся.
— Папка, гэта табе немец зрабіў на плячах?
— Ага.
— А ты яму за гэта што зрабіў?
— Гм!..
Тата нахмурыў бровы і грозна паўзіраўся ўдаль. Ваню стала страшна-страшна.
Але хутка тата перамяніўся. Ён выцер рукавом лоб, здзьмуў капельку поту з носа, абцёр травой касу і пачаў яе вастрыць — шах-шах! шах-шах! шах-шах!.. Ваню невыносна захацелася гэтаксама пацягаць бруском па вастрыі ды адчуць, як звініць пад рукамі каса, але ж дзецям яе ў рукі не даюць — прасі не прасі. Ён са шкадаваннем адвёў вочы.
— А чаму такі чарвяк валасаты паўзе?— спытаўся хлопчык.
— Гэта — вусень.
— А яго птушкі ядуць?
— Яшчэ як!
— А валасы не колюцца ім у язычок?
— Колюцца.
— I яны ўсё роўна ядуць?
— А куды, сынок, дзенешся, калі есці хочацца?
— А як рыбы ў вадзе спяць?
— А як, па-твойму? Думаеш, на ноч кладуцца на дно, накрываюцца хвастамі ды заплюшчваюць вочы? Не-е. Спяць яны так, як коні — стоячы. Стане такі шчупак на глыбокім месцы і дрэмле.
— А шчупакі валасатыя?
— Не.
— Ы-ы-х, зусім-зусім голыя? I не памерзнуць?
— Чаму «голыя»? На іх бліскучая лусачка ў клетачку,— цярпліва растлумачыў тата і нават адставіў касу.
— Папка, у каровы два рогі, а ў авечкі — ніводнага, чаму?
— Затое па два іх мае кожны баран, няўжо не заўважыў?
— Ве-едаю... А... А з адным рогам каровы бываюць?
— А ты ўспомні злую Малку ў цёткі Агаты. Задзіралася-задзіралася ў статку, покуль каровы не абламалі ёй рог, і цяпер з адным ходзіць!
— Ага-а!.. Тата, а ў каровы тры рогі бывае?
— Ні тры, ні чатыры, ні пяць! Ну, Іван, мне трэба касіць траву на сепа нашай Ластаўцы. Хутчэй пытайся, што маеш яшчэ, ды бяжы да рэчачкі, палаві рыбак, добра?
Ваня азірнуўся навокал і аж жахнуўся: столькі было ўсюды цікавага.
— Татка,а неба мокрае?
— Не.
— А якое?
— Ніякае. На небе нічога няма.
— Чаму тады з яго дождж ідзе?
— Дык падае ж з хмараў.
— Та-ата, а хмары на небе?
— Неба вышэй.
— А-а!.. Татка, а чаму немец аўраг і каля нашай рэчкі ў зямлі дзірка таксама называецца аўраг?
— Не «аўраг», а — вораг. I не немец, а — гітлеравец, фашыст. Ды і каля рэчкі называецца па-нашаму — яр. Усё закумекай сабе. Будзеш памятаць?
— Буду. Папка, а на полюсе холадна?
— У-у, яшчэ як!
— Як у нас зімой?
— Халадней!
— Так, як бы мы зімой хадзілі раздзетымі?
— Во-во, малайчына, што і сам разумееш!.. Ну, цяпер пытанні ў цябе ўсе?
— Тады бяжы, давай!
I тут Ваню бытта прарвала.
Іхні сусед — дзед Кавалец — бараду меў белую-белую. Хлопчыку чамусьці менавіта цяпер захацелася даведацца: а зялёныя бароды ў людзей бываюць? А жоўтыя? А сінія!..
Праўда, што ваду ў рэчцы рыбы хвастамі тоўкаюць і таму рэчка цячэ?
Як у каровы малако робіцца? Чаму траву іхняя Ластаўка глытае зялёную, а малако потым цячэ з вымені белае?
Успомпіў хлопчык, чаго не дабіўся ад мамы і збіраўся спытацца на балоце...
Але ўжо было позна. Яго дужы і высокі татка плюнуў сабе на рукі, расставіў ногі ды махнуў касой.
— С-с-с-сіў! — злосна свіснула каса і зваліла сцяну зялёнай травы.
Читать дальше