Аляксей Карпюк - Выбраныя творы ў двух тамах

— А што ты, Хрысціна, хочаш? — азваўся Альяш.— Хто ў тым павінен, што канец усяму ідзе? Самі людзі вінаваты!.. П'янкі, грахі, разбой, танцы, ашуканство на кожным кроку, распуста!.. У жніво ці ў сенакос — параздзяваюццо да пупа... Цьфу!.. Кіем не загоніш маліцца іншаго свістуна да царквы, а ў нядзелю будзе табе рабіць што хочаш, толькі заплаці яму!..

«Дальбог, праўда! — са страхам адзначыла сабе цётка Хімка.— Аж жаласць бярэ, калі паглядзіш, як тыя пчолкі мэнчацца, з кветачак воск збіраюць, каб святы лік ім асвятліць, а такому гіцлю ніц не значыць — падысці да свечкі ды прыкурыць!.. Не-е, Яшка мой не такі, хай бог крые-ратуе!.. Хоць у тых Саветах верыць у бога забараняюць, але Яшка зважлівым быў яшчэ малым, а ўжэ цяпер!.. Ён жа не вінаваты, што да цэрквы іх там не пускаюць!..»

Гэтым часам Альяш разыходзіўся ўсё больш: — Нават крынкаўскія яўрэі перасталі хадзіць у свае сінагогі. А да нас, паглядзі? Дзесятая часць людзей прыйшла ў гэтым годзе, калі параўнаеш з тым, што мелі мы! А што робіцца ў другіх царквах?.. Усе бацюшкі, гэтыя духоўныя дзікуны, залатыя зубы сабе паўстаўлялі! Радзівы нават пакуплялі і слухаюць тое, што богаві адно рабіць дазволено!

— Шчэ не хапало, каб пасталі гаварыць з небам!— прабурчала Хрысціна.

— Знойдуцца такія рызыканты, што і гэто рабіць паспрабуюць, думаеш — не? — згадзіўся прарок.— У Бібліі сказано: перад канцом свету наступіць такі час, калі людзі зробяцца гордымі, бацькам непакорныя ды няўдзячныя. Забудуць храмы, фігляваць пачнуць на рабоце, распустай зоймуццо і з небам спрачацца стануць, брат пойдзе на брата, дачка проці мацеры... Во тады жоўтая чума свет залье, зямля разверзнецца, і на тым месцы застануцца толькі чорная ноч і сем слупоў дыму!

— А мы можам зара пачытаць! — з гатоўнасцю пагартаў Давідзюк і паспешліва павадзіў пальцамі:

— Калі ласка, слухайце: «Ибо восстанет народ на народ и царство на царство, и будут глады и землетресения по местам. Все это начало болезней. И тогда будет великая скорбь, какой не было от начала мира доныне... Ибо где будет труп, там соберутся орлы, и после скорби дней тех люди будут воздыхать от страха и ожидания бедствий грядущих на вселенную... И море восшумит и возмутится, солнце померкнет, и луна не даст света своего, и звезды спадут с неба, и силы небесные поколеблются!..»

— Амант! — ціха прашаптала цётка Хімка ды набожна перажагналася.

— I пакалеблюцца, а што ты думаеш? — разважыў Майсак ды пагладзіў раскладзістую бараду.— У календары было напісано пра зацьменне месяца, і я падумаў — дай праверу! Прыйшоў вызначаны дзень — точно! Таксамо і ў Біблію ведалі, што ўпісуваць!

— М-м, як ты, Пятрук, можаш спакойна шчэ й гаварыць аб гэтум — канец жа свету ідзе! — выбухнула Хрысціна.— Альяш кажа пра залатыя зубы ў бацюшак — гэто што! Папоўны белыя пальчаткі панадзявалі, капелюшы і так пруцца ў гэтым адзенні да царквы!.. А глядзі, што людзі вычаўпляюць з мукі? Ужэ хлеб просто так не могуць з'есці, выпякаюць усялякую рас-пусту!.. Мусіць жа ўсяму гэтаму прыйсці канец, бо далей так быць не монса!..

— Прыглядзіса ты адно да людзей, што прыходзяць да нас: хібо яны такія, як раней былі?.. Рагочуць, усюды лезуць без сораму — бы чортавай пячаткай усе кляймёны!

— Бо і кляймёны, а ты — сумняваласа шчэ?

— Я ўжэ казаў, меў відзенне калісь,— загаварыў Альяш зноў.— Бытто ноччу іду я і бачу: небо распаўзлосо, і людзі, і каровы, і хаты... Застаўсо толькі Вершалін. Горад такі, бытто я пабудаваў на пагорку пад Лешчыной. Пасярэдзіне сабор вялікі вельмі. Домікі ўсе з горкамі, прускім мурам пабудаваны... Вокны ў іх блішчаць на сонцы, бялеюць платы, вапнай пабеленыя... Жарабяты сабе брыкаюць па выгані, дым з каміноў валіць, ды ветракі круцяцца...

Панавала хвіліна цяжкага маўчання. На прыступках царквы Чарнецкі са Станкевічам гулялі ў шахматы. Пачуўся дыялог:

— От жа напалохаў, ух, я ж і баюсо! — кпіў з сябра Фэ-люсь.— А гэто што? — пахадзіў ён выразаным з дзерава канём.

— Гэ, важнасць мне вялікая!— у тон яму адказаў Бана-дык.— Усяго кавалачак палена! І хоць ты стораж царкоўны — шышка важная, а мы твайму коніку зробім сякір-башку, глядзі!..

Занятыя ўсяленскай праблемай багамолы дыялога на прыступках не чулі.

— Ілья, ты ж некалі ўратаваў нас ад Паўтарака,— раптам прыстала да прарока Хрысціна.— Прызнавайса, было гэто? Было!. Так і цяпер — ад светапрадстаўлення, ад жоўтай чумы ўратаваць можаш нас толькі ты! Пакажы нам знаменне!..

— Пара, айцец Ілья, паказаць табе яго! — падтрымаў Хрысціну бельчанін.— Во, і відзенне ўжэ меў!.. Думаеш, бог зра табе намякаў бы?