Аляксей Карпюк - Выбраныя творы ў двух тамах

Для Тэклі ж — гальштукі, бабачкі ды белыя кашулі муж-чын напомнілі і тыя часы, калі п'яныя афіцэры, запусціўшы на грамафоне «Карабейнікі», прапанавалі ёй танцаваць на стале, а самі з рогатам лічылі на яе целе радзімкі.

Але штосьці атрымалася не так, як бабы запланавалі.

У велічным багацці храма, сярод анёльскіх гукаў зладжанага хору, які грымеў не то зверху, не то знізу, не то злева, не то справа і зусім побач, сярод згуртаванай ды чужой публікі, варожай панскай сілы і напышанасці, дзе з-за іх прыходу ніхто не ўздрыгануў, не азірнуўся нават, бабы і Тэкля са сваёй выхадкай і «новым вучэннем» здаліся самі сабе надта смешныя, нічога не вартыя — бы тая сучкастая падлога іхняй царквы на фоне бліскучай і чыстай, як у аптэцы, мятлахскай пліткі, выкладзенай у сіметрычныя ўзоры, як гугнявы голас Давідзюка з яго гудносай капелай у параўнанні з анёльскімі гукамі ў гэтым саборы! Хіба ім парушыць гэтае раскошнае і пышнае ды ўпэўненае павскае хараство і моц?

Тэклю агарнуў адчай. Вернуцца ў вёску, там узнімуць іх на смех! Як паглядзець людзям у вочы, паказацца Альяшу? Яна нават крыж яго ўзяла!

Маладзіцы захацелася хоць насаліць як-небудзь панам. Яна ўжо забылася, хто цяпер яна ў Грыбоўшчыне. Агорнутая нейкім бяздумным буйствам, Тэкля стала падрыгваць усім целам, прытупваць ды з адчайным віскам спяваць добра вядомую песню:

Эх, полны-ым, по-олна моя коро-обушка,

Есть в ней си-итец и пар-ча!..

Недарэмна жанчыны думалі, што іх ніхто не заўважае. Майсееў быў вопытны бацюшка. Ён адчуваў, калі нават хто паварушыцца ў зале. Свяшчэннік і баб адразу заўважыў. Толькі ён таксама разгубіўся і нейкі час не ведаў, што рабіць. «Правакацыя католікаў? — стараўся зразумець і ламаў галаву ён.— Аднак крычаць, здаецца, не па-польску?.. Хуліганы?.. Тады былі б мужчыны!.. Вар'яткі вырваліся з псіхіятрычкі ў Хварошчы?.. Замнога!.. А мо сектанты?.. Мабыць, яны!.. Папя-рэджвалі ў кансісторыі, а я не верыў!»

Калі прыкідвацца далей, бытта нічога не здарылася, было немагчыма, бацюшка змоўк, даў знак дырыгенту і абарваў хор.

У саборы наступіла раптоўная цішыня. Тэкля спалохалася яшчэ больш ды змоўкла на паўслове.

Майсееў з гневам павярнуўся да бунтарак. Як па каман-дзе, павярнулі да цётак галовы адвакаты, інжынеры, памеш-чыкі ды расфуфыраныя дамы.

— Что за безобразие? — пачуўся зычны і абураны голас яго.— Как вы посмели ворваться сюда?! Кто вас сюда впустил?! Марш отсюда, богохульщицы!.. Выходите немедленно, сейчас же убирайтесь вон из храма!

За ўсё існаванне сабора ўпершыню ў ім гучала такая свецкая прамова. Баб ужо свідравалі сотні абураных вачэй. Да іх скалілі залатыя зубы, ненавісныя фізіяноміі паны і паўпанкі, а на ласчоных тварах застылі цікаўныя і паблажлівыя ўсмешкі. Жанчынам зрабілася надта сорамна за свае босыя ногі, прапахлую кужэльную вопратку, растрапаныя валасы і хусцінкі. Нібы іх голымі выставілі перад народам.

— Староста, сейчас же выведите их нз храма!— каманда-ваў Майсееў.— Выбросьте эту сквернь немедленно прочь!

Да цётак падляцелі паслугачы.

— Буржуі, а от мы вас зусім не баімсо!— распачліва віскнула Тэкля.— Усё роўно прарок Альяш—адзіны бог на зямлі і Саваоф!.. Настане, не думайце сабе, настане от ужэ хутко той час, прызнаеце яго і вы!.. Прызнаеце, акаянныя!

— I вы дачакаецеса пагібелі!— паспела закрычаць худая і касцістая Палагея Субета з Плянтаў ды стала адбівацца.— Каб на вас пранцы напалі!.. Каб вас сіфіліс згнаіў!..

— Не лезь, адстань, халуй паршывы!.. Не цапай мяне запэцканымі лапамі, не купіў! — цвярдзіла разлютаваная Тэкля.

Нейкі мужык хапіў цётку Хімку.

— Ма-анечка, сыно-очак, дзе-еткі вы мае, рату-уйце сваю матку! — вырывалася з крыкам цётка і выпусціла лістоўкі. Паперкі белымі галубамі разляцеліся па саборы, і толькі цяпер стала ўсім відаць, як іх многа.

Мужчына ад разгубленасці Хімку выпусціў.

Найбольш лямантавала Піліпіха. Бабка ўпала на падлогу, накрылася з галавой цёплай хусткай ды енчыла:

— Караву-ул, забіва-аюць, людке-е!.. Ой, рату-унку, кара-ву-ул!..

Дужым мужыкам было не да бабкі, яны атакавалі маладзейшых. Тэкля рванула ланцужок, адбівалася крыжам. Іншыя пусцілі ў ход партрэты, кіпцюры. Адступаючы да дзвярэй, Хімка палка хрысцілася ды цвярдзіла:

— Дзеткі мае, вы адно гляньце, паглядзеце, што ро-обіцца тутака!.. Ах, Я-ашачка, ах, сыно-ок!.. Ах, Ма-анечка, чаму вы не ідзе-еце?!

Ля ўвахода стаяў ларок. Уся гэтая калатнеча з імпэтам наляцела на яго, перакуліла масіўныя камоды. Пакаціліся свечкі, металёвыя распяцці, паляцелі са звонам грошы на падлогу, а пад ботамі раз'юшаных мужыкоў захрумсцелі іконкі.