Аляксей Карпюк - Выбраныя творы ў двух тамах. Том 2

«Для гэтага ж, унучанька, крыллі патрэбны — птушкі імі толькі робяць так — фыр! фыр! фыр! А ў нас з табой крылляў — няма!»

«А-ай, хацу-у!»

«Ну, і куды ж ты паляцела б?»

«На лямпу!»

«Да му-ухаў сядзеш?»

«Да му-ухаў!»

«...?!.»

«I баба сядзе на лямпу, і Света, і дзе-ед!..»

З любоўю і гонарам, выпрамляючы лопух, Лаўрэн сам да сябе праказаў услых:

Такой дурненькай была ашчэ ж зусім нядаўно, і — ты глядзі, прыроду ўжэ падпраўляе!..

Але зараду хапіла ненадоўга.

Ён абыякава пакарміў курэй ды парсюка. Пакаштаваўшы без ніякай ахвоты сам нейкай калбытухі, палазіўшы да нудоты па садку, Лаўрэн у гародчыку абцёр аб траву ступакі, абмытыя халоднай расой, усунуў іх у кірзавыя боты і, не разумеючы яшчэ нават, куды ды чаго нясуць яго ногі, патупаў па дарожцы.

Непрыкметна для сябе хутка апынуўся каля ладнага будыначка, дзе на першым паверсе памяшчаўся сельсавет, а на другім — праўленне калгаса.

3

Ля сельсавецкага плота тырчала грузавічка з засохлай граззю на бартах, але яе кабіна была ўся заклееная прыгожанькімі артыстачкамі. Ля сваёй машыны стаяў Франак ды хваліўся барадатаму і худому дзецюку новай куртачкай:

Праўда, Юрка, люксовая?

У-ух, фірма!

I ты маеш хэнць на такую?

О-о, шчэ пыта-аеш!

Дудкі! Хадзі сабе, як дрыцкін, у сваіх лахманах, а я цяпер у такой ведаеш што вытвараць буду?

Франак малайцавата закружыўся ў танцы, заспяваў:

Не бэндэн сень жэ-эніл,

Не бэндэн сень спе-ешыл,

Бэндэн сень умі-ізгал,

I дзевчэнта це-шы-ыл!

Барада ў высокага хлапца расла аж з шыі. Была яна густая і ўраджайная, з рыжых валасінак, а твар — у рабацінні.

Вочы ў худога адразу загарэліся.

Прадай, Шмігельскі!

Табе?

Прадай!

А фі-фі не хо-хо?

Слу-ухай, будзь чалавекам, Фра-анак! Хоць лішняя капейка кішэню не муляе, але адразу кладу сотню!

Зубасты рот Франака бліснуў на сонцы белізной:

Пацалуй мяне дзісь, а я цябе — заўтра, добро?

Файныя грошы кладу, падумай!

Ні за якія капіталы!

Шчэ чырвонец набаўлю! Сто дзесяць рублёў будзе — як лёду!

Не старайса!

Падажджы, падажджы, прыйдзе коза да воза!..

— Скажы хоць, дзе дастаў?

Франак хітравата міргнуў:

А-а, зраўнацца хочаш? Толькі на могілках усе роўныя!

Прызнавайса, Шмігельскі!

Учора браты з Гродна прывязлі!

Бачу — нетутэйшая!

I сын пана Вішпінга такой не насіў, праўда?

Люкс! Бо — імпарт!

Ага, фінская, думаеш? Зірні на штамп: «Мадэ ін Бераставіца». О'кэй? Ха-ха-ха-ха!

Фасоніста пахаджваючы перад раздражнёным напарнікам, праспяваў зноў:

Сікора сень озребіла —

За мястэм на хвасце!

Породзіла тшыста дзядув

I баб едэ-эна-асце-е!..

Пляменнік толькі цяпер убачыў сваяка.

А вы куды паўзеце?

Лаўрэн сябе адчуў вельмі вінавата — бытта сцапалі яго на злачынстве.

На выган мне, Франак...

Хлапец з недаўменнем хвіліну на яго талопіўся.

— Цяпе-ер на вы-ыган?

Да Нёмана...

Успомніўшы пра намаганні старшыні — абсталяваць на дзядзька-вым хутары каранцін для раёна,— Франак вельмі перапалохаўся:

— Вы што, дзядзьку, прыдумалі?

Пайду пагляджу, як вада стаіць... Усё адно няма чаго рабіць цяпер дома... Выгледжу добрае месцо і мо крыху кашанкі сабе потым укашу...

А нашто вам ведаць пра ваду?!. I для чаго кашанка вам патрэбна, хібо ж у вас карова ці конь е? Каго вы ашукаць хочаце? Кіньце, дзядзьку, мне заліваць! I фокусы свае выкіньце, бо тады вам ад сыноў непаздаровіцца, гэто вам гарантую!

Пляменнік насцярожана паўзіраўся ў вокны сельсавета.

Адно цяпер Франак успомніў, што на першым паверсе зараз не так, бы ў калгасным праўленні,— нікога няма. Сельсавет будзе гэтак пуставаць да панядзелка.

Хлапец крыху супакоіўся.

Эх, дзядзьку Лаўрэн, дзядзьку Лаўрэн, і ахвота вам, старому чалавеку, швэндаць гэтак рано па вёсцы? Вяртайцеса лепш, шчэ паспіце на адзін бок!

Здурэў ты, Шмігельскі, ці што? — напаў на шафёра рыжабароды.— Хіба зразумець не можаш, куды дзядзько ідуць?

Франаку трапілі на вочы свежыя крыжы на могілках за будынкамі.

А-а, то вы да сваёй бабы тэпаеце?!.

Так бы адразу і сказалі, куды чыкілдаеце!

Сумленны хлапец, які быў сынам адзінокай настаўніцы і вучыўся завочна ў палітэхнікуме, заступіўся:

Трэ ім шчэ й апраўдвацца перад табой, а як жа!

Але словы чужога хлапца мала што змянілі. Бытта атрымаўшы па плячах бізуном, Лаўрэн згорбіўся яшчэ больш, хоць крокаў і не спы-няў. Тупаў па дарозе датуль, покуль ад лішне клапатлівага пляменніка не схавалі яго аж чорныя ад сонца і купчастыя кусты бэзу, якім бытта не хапала там месца і яны вываліліся з-за плота. Тады Лаўрэн азірнуўся — цяпер, здаецца, не бачыць ніхто.