Аляксей Карпюк - Выбраныя творы ў двух тамах. Том 2

У аддзяленні загадалі зараз жа прынесці фатаграфію старога ды парэкамендавалі братам чакаць. Маўляў, бацька за гэты час яшчэ і сам аб'явіцца — бывае і так! — а калі знойдзе хоць малейшыя сляды міліцыя, браты абавязкова атрымаюць інфармацыю.

Тым часам ён усё не аб'яўляўся.

Уладзікаў бацька аб'явіцца і не мог.

Апошнія тыдні чалавеку абрыдла да немагчымага, як слушна сказала Кіра, «блытацца» пад нагамі ў сына. Паступова ў ім мацнела рашэнне — плюнуць на ўсё, пасяліцца ў швагеркі ды рэшту сваіх дзён правесці ў Марысі.

Лаўрэн нават не сумняваўся — швагерка яго прыме: свой жа чалавек, а для схварэлай бабы — хоць якая апора і памочнік. Швагерка не толькі яго паважае, а яшчэ і разумее, як разумела яго некалі хіба толькі адна Ніна, таму зробіць усё, што ёй скажа. Уладзіку пра намер свой аб'яўляць не адважыўся. Урэшце падумаў — паедзе ў вёску, уладкуецца, а праз пару дзён загляне ў праўленне, папросіць дзяўчат заказаць Гродна і скажа пра сваё рашэнне сыну па тэлефоне. Дзяўчаты давалі гэтак не раз пагаварыць з Уладзікам, калі яшчэ жыў на хутары адзін.

У Зялёную Даліну адправіўся Лаўрэн пасля абеду, бо вяртацца ж не збіраўся, а для Марыі было, у рэшце рэшт, усё роўна калі да яе завітае — ноччу, раніцой, днём, вечарам. Білет дастаў на гэты раз таксама без месца, але цяпер ніхто, як на тое, над старым чалавекам не зжаліўся — усю дарогу давялося стаяць. Дарога — кароткая, аднак на месца прыбыў стомлены.

Зімовы дзень — зусім малы.

Калі Лаўрэн ля свайго хутара злазіў з «Ікаруса», браўся ўжо вечар, вакол — ні душы; чалавек спецыяльна выбраў такую пару дня, каб менш спатыкацца з людзьмі. Адчуўшы мёрзлы грунт пад нагамі, ён крыху патаптаўся на месцы, бо раптам агарнулі сумненні — усё ж такі ці правільна робіць? Сваячніца, напэўна, вельмі ўзрадуецца, але ж там яшчэ гэты самы Франак, як зірнуць хлопцу ў вочы? Хутчэй за ўсё, Нінчынага пляменніка дома зноў не застане. Аднак жа рана ці позна вернецца...

Каб ні з кім не спатыкацца, каб мець час спакойна яшчэ раз сабе аб усім паразважаць, прыкінуць так і гэтак, да сваячкі павалокся цераз поле напрасткі.

Нават і не заўважыў, калі апынуўся каля могілак.

Стаяў марозік. Мяла лёгкая завейка. З-за рухомых хмарак выглядваў якісьці злосны і пякучы маладзік. Усё паказвала на тое, што вецер неўзабаве ўзмацнее. Але да халадоў чалавек быў цярплівы і трывалы.

Калі ўзнік перад Лаўрэнам валун, яго так і пацягнула даць нагам адпачынак на знаёмым, бы свая кішэнь, камені, абкружаным сухімі бадылямі чарнобылю. Валун вельмі ўжо настыў, таму Лаўрэн намацаў, дзе гусцейшая шчотачка моху, прысеў на яе ды задумаўся. Ісці да Марысі ці не ісці?

Ранейшая ўпэўненасць ужо некуды падзявалася — пераступіць парог да Шмігельскіх няпрошанаму цяпер Лаўрэну штосьці перашка-джала: гэта ў горадзе здавалася так усё вельмі проста зрабіць. Але ж і ў горад вяртацца не мог ужо аніяк.

Калі не да Марысі, тады — куды?

От фокус: і ў роднай мясціне, як таму лядашчаму злачынцу, якому ўдалося ўцячы з турмы, няма куды прытуліцца. Бытта зямлю гэтую не праскразіў пот бацькоў яго і дзядоў, бытта і не перасыпана яго тут рукамі кожная грудачка зямлі, не стаптана ўдоўж і ўпоперак яго нагамі кожная лагчынка і загон.

Мы ўжо ніколі не даведаемся, як дзядзьку тады агарнула хваля бяссільнага адчаю, горла зноў сціснуў абруч крыўды і зноў забіла яму дыханне.

А час ішоў.

Калі б мог тады чалавек апісаць стан сваёй душы і цела, выглядала б усё прыблізна гэтак.

Лаўрэну надта нылі адзеравянелыя ногі. Чаму ж ім было не дзеравянець: мароз не грэе, як чарната — не адбельвае. Магільная халадзіна дабіралася да яго знізу і цераз мох. Сваё цела стары чалавек неўзабаве стаў адчуваць, бы чужое, а самога пачала разбіраць тупая абыякавасць. Хіліла да сну.

Паступова яго ўжо агарнула нават якаясьці салодкая млявасць. Зрабілася ўсё роўна ад таго, што дубянее, а знаёмыя з дзяцінства сілуэты дрэў, будынкаў і родны подых ветрыку ды пошум тых самых кустоў скрозь санлівую апатыю навеялі зноў шчымлівыя ўспаміны — гэты ўдзел жывых і адна з апошніх радасцей чалавека на парозе развітання з жыццём. Яно раптам бліснула ўдалечыні светлымі, вясёлымі, цёплымі і жаданымі праменьчыкамі.

Паступова ён і паддаўся гэтым хваравітым і салодкім успамінам якогасьці лунаціка, забыўшыся ўжо цалкам, дзе ён і што з ім адбываецца.

На момант Лаўрэн спахапіўся, што так і сядзіць на тым самым валуне. Цела яго адзеравянела зусім. Завейка ўсё мацнела, і нізка над зямлёй цяклі ўжэ рэдкія белыя струменьчыкі, а сняжынкі за шыяй пяклі агнём. Ён машынальна падняў каўнер, але гэтага было мала. Каб дарэшты не акалець, трэба было ўзняцца ды валачыся далей — хацелася яму гэтага ці не хацелася, бо магла здарыцца бяда.