Аляксей Карпюк - Выбраныя творы ў двух тамах. Том 2

На поплаве Лаўрэн небараку і закапаў.

Цяпер на той ліпе толькі гняздзяцца вясной гракі, таму і выглядае буслянка, бы даўно нястрыжаная і непрычасаная галава якогасьці хулігана.

Лаўрэну падумалася: а ў яго дакладна такая самая разбэрсанасць ды развал на душы. Ён цяжка ўздыхнуў і спахапіўся — занадта ж доўга тырчыць тут ды ўзіраецца на сваю былую хату. Што людзі падумаюць?

Нагоду для плётак даваць не варта.

Абмінуўшы жытнюю рунь, Лаўрэн памаленьку выбраўся на да-рожку і адразу апынуўся ў другім канцы вёскі. Там жыла жончына сястра, Марыся.

Неўзабаве пасля смерці Ніны яго швагерка паслізнулася на лёдзе каля свайго калодзежа і так нязграбна ўпала, што пашкодзіла пазваночнік. З той пары кабета і ляжала без руху. Мужыка Марыя — вядомага на ўсю акругу гуляку і выпівалу, Шмігельскага Вацлава,— пахавала даўно. Жыла адно з сынам.

2

Як і спадзяваўся, сваячніцу Лаўрэн застаў у па-святочнаму прыбранай вялікай хаце на ложку. Падпёртая пад спіну вялізнымі, пастаўленымі тырчма, падушкамі са снежна-белымі навалочкамі, абкладзеная грэлкамі, кабета ляжала з выцягнутымі перад сабой двума валікамі амярцвелых ног у тоўстых ваўняных панчохах. Каля ложка і пад ім бялела мо з дзесяць пасудзін — эмаліраваных каструль і каструлек, місак і місачак, талерак і кубкаў. Ляжалі лыжкі, лыжачкі і відэльцы. Усё — чысценькае, прыкрытае папяровымі сурвэткамі. Посуд так быў расстаўлены, каб хворая магла сама дацягнуцца да яго рукой.

Пачуўшы ў памяшканні чужога, Марыя павярнула да яго галаву, заахвоціла:

Заходзьце, заходзьце, хто там?

Свой, Маня, свой...

У раптоўнай цішыні адчувалася, што хворая ад радасці аж не верыць сваім вушам. Лаўрэн запэўніў:

Ну, я-а гэто, я-а...

А-а, завітаў да мяне, нарэшце?!

Ага...

Завіта-аў-такі-і! А цяпер ты мне прызнайса, як на споведзі, ці не ўстыд табе было не паказувацца столькі часу?

Ой, не кажы, швагерко, бо маеш рэхт![ 57 57 Твая праўда (мясцовае). ] Устыд, шчэ і як устыд!

То добро, што хоць устыдзішса!

Даўшы «добры дзень», Лаўрэн для блізіру абмахнуў рукавом табурэтку, апусціўся на яе побач з хворай сваячніцай ды як мага больш бадзёра і чула загаварыў:

Неўзабаве — Новы рок, а ты, бедная дзеўчына, усё з гумовымі торбачкамі валяешса. Так табе гэто падабаецца?

Сваячніца ахвотна падхапіла гульню.

Каб яны пайшлі дымам, як гэтыя торбачкі мне збрыдлі ўжэ! Ніц не зробіш, Лаўрэнку! Аніяк мая бяда не праходзіць. Хачу не хачу, а — мушу валяцца!

Не прыкідуваешса?

— Дай ты веры! Прымаю ў сябе лякарство — нашае і загранічнае! Раблю і раблю націранне! З медпункта дзяўчаты мне кажнюткі дзень даюць уколы! I пігулкі іхнія п'ю! Нашы бабы нават знахарку з Раму-цеўцаў прывозілі на спаса! Яна мне вугалькі бярозавыя ды альховыя на ваду кідала. Крышыла зелле на попел і ногі мне ім абсыпала. Параілі ногі мачою сваёю памыць, я і гэто зрабіла. Свянцонай вадой крапіла — усё-ўсё рабілі, а — ніц не памагло, хоць ты каравул крычы! Ляжу я тут ужэ другі рок ды ляжу, бы тое тоўстае палено. Ох, і праўда людзі гавораць — калі здароўя ў чалавеку няма, то і за грошы яго не нойдзеш! Мушу з гэтым мірыцца!

Толькі цяпер, калі вочы прызвычаіліся да паўзмроку, Лаўрэн разглядзеў добра швагерку і спалохаўся.

Бледная, рыхлая і сырая скура перад ім трымала яшчэ ў добра яму знаёмых абрысах чалавечую плоць. Але пры кожным руху калекі гэтая плоць пералівалася, бытта вадкасць. Марыя ж была такой здаровай і віднай кабетай. Яна ж не толькі гродзенскаму пану калісьці морду разадрала — З ёю лепш было не задзірацца, калі не хацеў трапіць ёй на язык.

Калісьці ў такую самую пару года на ферму да іх завітаў мажны начальнік з жоўтым партфелем. Страху ён да гэтага нагнаў свінар-кам, і ў кароўніку загадчык фермы чакаў яго з непакоем. Завітаў начальнік да іх і давай прыглядацца да бітонаў, ручнікоў, цадзілак і нават — да рук даярчыных. Правяраў шкалу на малакамеры. Перабраў і пераважыў усе гіры. Праверыў вагу і нават — ізаляцыю на правадах. Яшчэ і папстрыкаў уключальнікамі. Прыдрацца не было да чаго, і тут ён успомніў нарэшце — трэба ж за нешта і пахваліць людзей. А за што? Набычана пахадзіў, пахадзіў яшчэ крыху па кароўніку, папрыглядаўся дый кажа:

«Гм, на двары — такая макрэнь, а ў вас тут гэтак суха!»

Марыя, не задумваючыся:

«Сухо, а няўжэ! Але паглядзі, пан-таварыш, якія ў нас усіх мокрыя лбы — не тое што ў цябе! Бо мы бэйсаць так па вёсцы часу не маем!»

Бабы захіхікалі. А рэвізор адразу бытта ростам паменшаў ды — задам, задам, задам падаўся да дзвярэй і непрыкметна знік.