Грахоўскі Сяргей - Ранні снег

— Чаму? —здзівіўся Аляксей.

— Ажэніць...— усміхнуўся Міхась Адамавіч.

— Мне б у якой бабулькі пасяліцца, каб i зварыла, i кашулю памыла.

— Хіба да Франусі схадзіць, a, Іван Пракопавіч? Яна ж адна паўхаты займае, хоць i бурклівая, але паладзіце. У мяне дзве гадзіны фортачка, магу завесці,— прапанаваў Міхась Адамавіч i пайшоў з Аляксеем наймаць кватэру.

На ўзгорку за школаю бялела вялікая будыніна бровара. Каля бровара выгіналася нешырокая рачулка, зарослая парудзелым аерам, зашклёная тонкім лядком, у прамыінах віравала чорная вада.

— Да вайны наша Парэчча было амаль курортным пасёлкам. Дачнікі нават з Ленінграда наязджалі. А лясы ў нас якія! От пабачыце. Рынак ажно ўгінаўся ад дабра. Грыўня — вядро яблык...

Каля чыгункі тырчалі стрэшкі зямлянак з дзіравымі вёдрамі i чыгунамі замест каміноў, на пагарэлішчах стаялі закураныя печы, а справа, ад ракі, трапляліся добрыя дамы з ганачкамі, верандамі i садкамі. Ад марозу дзе-нідзе патрэскалася зямля, вецер гна$ i круціў пясок, хвастаў голым веццем.

У вузкім завулку зайшлі ў хату з прыбудоўкаю з новага бярвення.

Палавіна, на якой жыла бабка Франуся, яшчэ была не атынкаваная, з пазоў тырчаў мох i сухі чарнічнік. Высокая, з доўгім тварам, чорнымі вачамі гаспадыня нешта латала, еедзячы на ложку. Не адрываючыся ад работы, яна пачала ставіць умовы:

— Чыгункоў у мяне толькі два, так што на прысмакі няхай не разлічвае. Калі згодзен, няхай жыве,— гаварыла Франуся, а потым звярнулаея да Аляксея: — Гарэлачку не вельмі? А то жыў у мяне адзін, от нацярпелася: ледзьве выправіла.

— Гарэлкі зусім не п'ю, ад прысмакаў адвык, грошы вазьміце наперад, а там будзе відно.

Гаспадыня акінула Аляксея позіркам, усміхнулася.

— Відаць, дзелавы. Калі ж пяройдзеш?

— Зараз прынясу ад дырэктара чамадан. Вы нікуды не пойдзеце?

— Куды мне ісці? Падлогі ў лясніцтве досвіта мыю ды ўвечары недакуркі вытрасаю.

Аляксей падзякаваў Міхасю Адамавічу, распытаў, дзе пошта, i пайшоў па доўгай пясчанай вуліцы ў другі канец пасёлка.

У тэлеграме Веры напісаў, што прыступіў да працы, паведаміў свой новы адрас i прыпісаў: «Хвалююся, чакаю лістоў».

Снег толькі пасля Новага года прысыпаў пагарэлішчы i глыбокія выбоіны на дарогах, усё наваколле заіскрылася хрусткім сняжком. Аляксей рана ўставаў i позна клаўся, хоць i бурчала цётка Франуся, што дарэмна пераводзіць газу, копціць махоркаю хату i не шануе сябе. Яна варыла яму капусту i тушыла бульбу, пякла пульхны хлеб, a суботнімі вечарамі мыла кашулю, каб у чыстай ішоў у школу.

У класе ён забываўся пра ўсе нягоды, захапляўся сам i бачыў, што вучігі яго слухаюць з іскрынкамі ў вачах, дапытваюцца, даходзяць да сутнасці, пасля званка доўга затрымліваюць пытаннямі, а то i спрачаюцца, так што не заўсёды ўдавалася забегчы ў настаўніцкую перакурыць i занесці журнал: Аляксей перадаваў яго настаўніку, які прыходзіў на змену. Асабліва падабаўся дзесяты клас: дарослыя хлопцы i дзяўчаты разважалі i трымаліся па-даросламу, i ён гаварыў з імі проста i шчыра пра ўсё, што ix хвалявала i цікавіла. Гаварылі пра сумленнасць, пра сяброўства i каханне, якое ўзвышае чалавека, робіць яго адважным, лепшым, таленавіцейшым i чысцейшым.

У настаўніцкай прыгожая чарнявая «геаграфічка», што заглядалася на Аляксея, сустрэла яго смехам:

— Ну, скачыце, Аляксей Іванавіч, а то не аддам.— Яна паказала з-за спіны канверт i схавала зноў.

— На вялікі жаль, не ўмею. Дайце, калі ласка, ліст.

— Можам навучыць, калі захочаце. Скачыце, як умееце.

Аляксей ледзь не ўзлаваўся.

— Ладна. Цешцеся лірыкаю свае сібірачкі,— i яна падала канверт.

Аляксей яго спрытна сунуў у кішэню. Да канца ўрокаў так i не ўдалося прачытаць. Толькі дома ён, хвалюючыся, разарваў канверт.

«Мой дарагі Алёшачка!

Як я рада, што ўсё ў цябе так добра склалася, што знайшоў сваё месца ў школе. Вядома, у інстытуце было б цікавей, але чалавек фармуецца за партаю. Акадзмікі i хірургі, паэты i маршалы — усе былі вучнямі, ix таленты разбудзіў просты вясковы настаўнік. Будзь настаўнікам i ты, a інстытут нікуды не дзенецца.

Ты пытается, як жыву. День падобен на дзень: дом — школа, школа — дом. Але ў кожным дні нешта ёсць сваё, непаўторнае. Добра прайшоў урок, уважліва слухалі дзеці, задавалі пытанні, прасілі расказаць яшчэ — вось i радасць, а пройдуць заняткі так сабе — i дзень шэры. Пасля твае тэлеграмы Наталлю Іванаўну i не пазнаць. Робіць выгляд, што нічога i не адбылося, нават усміхаецца часам. А на апошнім педсавеце пахваліла мой урок.