Грахоўскі Сяргей - Ранні снег

Круціла корбу i думала, колькі яна тут прабудзе. Куды яшчэ занясе яе лес? З кім сустрэнецца? А недзе ж ёсць чалавек, што назаўсёды стане адзіным, неабходным i самым блізкім. Дзе ён? Які ён? Хоць бы прысніўся калі. Успомніўся суседскі цыбаты сарамяжы Колька. Ён на два класы быў старэй за яе. Але кожную раніцу тупаў каля свае брамкі, пакуль не выйдзе Вера, ішоў назіркам да школы, потым абганяў i першы ўзбягаў на ганак, нібы i не бачыў яе. Гэтая хітрасць здзіўляла Веру. Многія хлопчыкі i дзяўчынкі хадзілі разам, гаманілі, смяяліся, штурхаліся, кідаліся снежкамі. А Колька то цікаваў яе, то пазбягаў на людзях, нібы нечага баяўся, i чырванеў, калі яны выпадкова сустракаліся. I ў харавы гурток запісаўся толькі таму, што на спеўкі хадзіла Вера. Пасля заняткаў адразу знікаў і, як здань, з'яўляўся каля яе за першым ад школы паваротам. Успомнілася, як ён першы раз пацалаваў у шчаку кароткім вільготным пацалункам, пабег, нібы нешта ўкраў, i баяўся, каб не адабралі, а потым тры дні пазбягаў яе. Успомніла Вера, як праводзіла Кольку ў ваеннае вучылішча i крадком выцірала скупыя слязінкі. Вайна грымела на захадзе. Недзе на чужым полі падалі такія ж, як Колька, хлапчукі, a ў хаты пасёлка пахаронкі прыносілі галашэнне i слёзы.

Вера ішла з вакзала глухімі завулкамі i глытала даўкія цёплыя слёзы. Яна не ведала, ці кахае Кольку. Проста прывыкла: выходзіла i ведала, што ён ужо чакае яе, ідзе следам, пяшчотна дакранаецца да рукі i сарамліва маўчыць. Ці кахала яна наогул? Па-сапраўднаму, мабыць, не. Падабалася некалькі хлапчукоў, a знікалі — яна не нудзілася i не шукала.

Верыны думкі перапыніла цішыня. Трактар i малатарня раптам сціхлі. Жанчыны выбівалі хусткі i ацярэбліваліся ад пылу. Ад мякіннай пацярухі Аляксеева гімнасцёрка стала залаціста-рудая, пыл асеў на бровы i шчокі, мокрая чупрына пабялела. «А на каго падобна я?» — надумала Вера. Зияла хусцінку, каб выцерці распараны работаю i сонцам твар i сухія засмяглыя вусны.

— От даў копаці хадзяйственнік! Аж з кожнай валасінкі закапала,— выекалілася разапрэлая, як з лазHi, Аксення.

Вера павольна пайшла да рачулкі. Яна адчувала, што гумовыя боцікі хлюпаюць ад вільгаці, кофтачка прыліпла да цела, i так захацелася хоць трошкі ахалонуць каля рэчкі, апаласнуць твар i стомленыя ногі.

Спуск быў круты, густа зарослы ўчэпіетымі кустамі шыпшынніку i глогу. Вера інстынктыўна ўхапілася за галінкі i ледзь не закрычала ад болю: вострыя, нібы касцяныя, калючкі ўпіліся ў далонь, пакрытую шчымлівымі пабялелымі пухірамі. Яна высмактала i сплюнула саланаватыя крывінкі, заціснула ранкі запыленым пальчыкам i пачала асцярожна прадзірацца праз колкія гуетыя зараснікі. Каля ног віравала i булькала цемная вада, пахла свежай вільгаццю i завялым смародзінавым лістом, на мокрым пяску ляжалі даўно апалыя чорныя ягадзіны. Сярод пабурэлых лістоў Вера сарвала некалькі буйных смародзін, ад густога кіслага соку аж скрывілася, скінула боцікі i запыленыя панчохі. Падкацілася ласкавая хваля i прыемным халадком абдала стомленыя ногі. Вера да костачак увайшла ў рэчку, азірнулася і, зачарпнуўшы поўныя прыгаршчы іскрыстай вады, апаласнула запыленыя гарачыя шчокі i вусны, памыла шыю глыбей выразу на кофтачцы.

Вакол аголеных ног віравала настоеная на карэнні, аеры i травах рудаватая вада. Яна ўжо не здавалася такою халоднаю, як спачатку. Хацелася скінуць з сябе ўсё запыленае i прагхацелае i хоць на хвіліну ўскочыць у імклівую плынь гэтай маленькай буркатлівай рачулкі. Казалі, што па ўсім рэчышчы б'юць крыніцы, i яна не замярзае нават у самыя вялікія маразы. А за кіламетр ад сяла цячэ шырокая паўнаводная Тара ў крутых берагах, зарозлых лесам, тальніком, кустамі глогу. Рака, відаць, яшчэ не астыла пасля гарачага лета, i можна будзе пасля работы акунуцца ў яе хвалях.

Зверху чуліся гамана i смех. Вера ўзаткнула на босыя ногі боцікі і, хапаючыся за голле, палезла па стромкім беразе.

Усе сядзелі кружком на саломе. Аксення з хрумстам кусала салёны агурок. Убачыўшы Веру, Паранька яе запрасіла да сябе.

— Дзе гэта вы згубіліся? Хутка i паужын[ 2 2 Паўжын — сібірскі полудзень ] кончыцца.

Вера ўзяла свой пакуначак i села побач. Паранька працягнула ёй свежую шаньгу з тварагом.

— Пакаштуйце нашага печыва.

Вера засаромелася, але пачастунак узяла i разгарнула хустачку з полуднем. Трахімаўна паклала кавалачак адваранай бараніны, дзве недаспелыя памідорыны i кавалачак падвяленага сыру сваёй работы.

— Частуйцеся, калі ласка,— падсунула Вера разасланую на саломе хустачку.— А нажа ў вас няма?