Алесь Разанаў - Лясная дарога

Мы ўцяклі: адзін ca сваёй рэчаіснасці, другі — са сваёй, a ў часе ўцёкаў сустрэліся.

— Давай памяняемся чаравікамі,— прапа-нуе мне мой хаўруснік.— Калі нас будуць лавіць, то зловяць якраз не таго, каго хочуць.

Ён абувае мае чаравікі, а я — яго, i мы, хто — куды, разыходзімся.

У жоўтай глёўкай зямлі застаюцца сляды ад маіх чаравікаў i ад яго чаравікаў.

Hi цемра, ні светлыня.

Стаіць нерухомая постаць часу.

На небасхіле ўспыхваюць бліскаўкі небяс-пекі.

За мной — крок у крок — ідуць чужыя сляды.

Я не магу ад ix анідзе падзецца.

Куды нас імкнуць уцёкі?!.

Ён ловіць мяне, я — яго.

Абуджаюся i засынаю, a ўсё няпоўны мой сон, усё няпоўнае абуджэнне...

А па вуліцы туды-сюды пахаджае, бы штосьці яна шукае, жанчына:

у плюшавым каптане, у паркалёвай хустцы, з абломкам сярпа ў руках...

Усе на яе азіраюцца,

усе ёй здзіўляюцца,

усе стараюцца распазнаць, хто яна,

i ўсе страшацца, што сапраўды распаз-наюць.

У лабараторыі зачынены шчыльна дзверы i занавешаны вокны — сюды не праходзяць староннія людзі, староннія гукі, старонні час...

Тут у гліняных вазонах красуюць ружы, ляжыць на стале наламаны кавалкамі хлеб, пла-ваюць у вадзе сярод водарасцяў зялёных рыбы,

a ў празрыстай шкляной абалонцы стаіць шаравая маланка, нібы паланёны, увесь з суцэльнага вока, звер...

У лабараторыі, усе на месцах, зкаходзяцца пэўныя лвддзі.

Тут дзейсніцца беслерастанна адзін i той самы дослед, праводзіцца адзін i той самы эксперымент:

ці дастаткова вазоны — вазоны, ці дастаткова ружы — ружы, ці дастаткова стол — стол, ці дастаткова рыбы — рыбы, ці дастаткова вада — вада, ці дастаткова маланка — маланка, ці дастаткова хлеб — хлеб, i людзі, якія праводзяць дослед,— ці дастаткова людзі...

Яны сумняваюцца ва ўсіх рэчах,

яны сумняваюцца ва ўсіх з'явах,

яны сумняваюцца ў адчуваннях, у думках i нат у сваіх сумненнях,

a вынікі доследу настойліва адкрываюць ва ўсім, што ні ёсць тут, адно i тое ж:

н i ш т о.

Шумяць вяршаліны дрэў.

Неба зацягваецца смугою.

Усчынаецца дождж.

Я не хаваюся ад дажджу, не зважаю на дождж, я гляджу за Вялікае Поле, дзе буршты-нава-жоўтаю светлынёю зорыцца небасхіл,— на адзіна празрысты шматок сярод хмурнай сінечы.

Там, быццам мачты дзівоснага карабля, акрэсліліся званіцы, спічастыя дахі, вежы, акрэсліўся горад —

які я шукаю па ўсёй зямлі,

горад, што выплыў з людской надзеі...

Хіба ўвесь шлях чалавека абмежаваўся зямлёй?!.

Хіба ўвесь сэнс чалавека замкнуўся наўколлем?!.

Хіба мае моц i вагу адно толькі тая думка, якая засціць?!.

Дождж прыбівае дарожны пыл, хвошча па дрэвах, траве, будынках, руччамі цурчыць па равах...

А за Вялікім Полем ззяе бурштынава-жоўтая светлыня і, быццам кагосыді чакае, узвышаецца горад — горад, якога няма на зямлі, горад, які вандруе.

Жоўтыя ліхтары.

Туман.

Гракаюць гракі ў парку,

i дрэвы гатовы паверыць, што ўжо не будзе зімы.

Нешта скранулася ў наваколлі, нешта адтала.

I намагацца ўжо дужа не трэба,

i засцерагацца дужа не трэба,

сталі спрыяць акалічнасці неспадзявана,

зрабілася ўсё бліжэй,

зрабілася ўсё прасцей,

жыццё пачало атрымлівацца само сабою.

Пятая пара года — адліга. Што забіралі ўсе іншыя поры, яна вяртае:

i зноў магчыма сустрэча,

i зноў магчымае шчасце,

i зноў магчымая неўміручасць.

Распаліся жорсткія сковы, што замацоўвалі ўсіх на адным i тым самым месцы, у адных i тых самых паставах — i пачал! адкрывацца нанова, якскарбы, людзі.

Высачы момант — i азірніся, i ў гэты кароткі прамежак ты ўбачыш сябе, што не паспеў яшчэ стаць мінулым.

Гукаюць нейчыя галасы.

Кранаюць нейчыя лёсы.

Адліга.

Туман.

Жоўтыя ліхтары.

Крэсліць вакол мяне доля свае заклёны- кругі.

Груган сядзіць на вяршаліне дуба.

Складаюцца зоркі ў знакі нераспазнанай карты.

Аспрэчвае мэта, што ёсць.

Сны зберагаюць, што трачу.

Ці самы апошні круг — небакрай?

За мною, удалечыні, зноў зелянеюць лясы, зноў палавее жыта, зноў белымі, сінімі, жоўтымі кветкамі ўпрыгожваюцца лугі...

Але не магу я вярнуцца туды, дзе ўжо быў,— проці сваіх слядоў,

i не магу затрымацца тут, дзе знаходжуся сёння.

Мая прастора — мяжа.

Мой час — вастрыё.

Мой шлях — шлях агню: адгэтуль.

Парог урос у зямлю, струхлеў...