Алесь Разанаў - Кніга ўзнаўленняў

Ці ўжо так
спакой надакучыў,
ці ўжо апрыкла
так хрысціянская вольнасць,
што ўжо —
з вялікай раскошы i самаволі —
не ведаеш сам, што робіш
і што пляцеш!..

Затулі
свае хлуслівыя вусны!
Утнi
сваімі зубамі зласлівы
язык свой, калі пасмеў
ён вырыгнуць
слова брыдоты.

Бачым,
вы ўжо даўно
сабе зарабляеце ў Бога
бязбожнымі справамі
узнагароду.
О лепей было б для вас,
каб вас
цярплівы i міласцівы
Пан Бог не пачуў:
не дасць
ён злым i зацятым
свайго набытку
на языкатае ганьбаванне.
I калі вы
не прыйдзіце да пакаяння
i розуму,
вас пакіне,
а вораг вас забярэ.

Адно тое,
што спраўджвае i абяцае
спраўдзіць Пан Бог для святой
ушаны i памнажэння
Царквы Каталіцкай,—
адно яно
у вечнасці застанецца.
Не пераможа
зман праўды!
Не перамогуць
д'ябальскія напады
ды ростыркі Божай справы
i хрысціянскай згоды:
у ёй
з малога вялікае вырастав.
А хто слугуе
ростыркам у нязгодзе,
свой заняпад —
да самае бездані —
паглыбляе.

Няхай
навернецца ваша хвароба
вам на галовы
i ваша няпраўда
зваліцца вам на плечы!..

I
Створаны чалавек
з двух непадобных пачаткаў —
з душы i цела.
Вось жа, Ўсявышні Бог
творыць не толькі
дзівосныя вобразы,
але i нябачна
сваімі дарункамі надзяляе —
каб станавілася гожай —
душу.
Ну а праз бачнае знакаванне,
якое намі ўспрымаецца,
адпускае,
у міласці да чалавека,
грахі.
Ад Бога — лагодань,
i той, хто багаты ёю,
ёю багаты адно ад Бога.
Бо ўжо здаўна,
з колішніх дзён,
абвясцілася ў свеце зваба,
a супастатамі праваслаўнай
веры цяпер
яна аднавілася ў розных
ерасях красамоўных.
Аднак хрысціяне,
дбаючы аб ратунку,
мусяць ix сцерагчыся
i не ўдавацца ў развагі
аб з'яўленых знакаваннях.

II
З'яўныя знакаванні
найменаваны словам,
што ўзята
з Пісання Святога
i што ва ўжытак
святымі айцамі ўведзена,
i што прынята
святымі апосталамі:
па-грэцку
ім назва «містэрыі»,
a па-лацінску
найменне ім «сакраменты».
У мове славянскай
найлепей адпавядае
ім слова «таемствы».
Яно азначае
даступнае нашым пачуццям
з'яўленне рэчаў,
што чалавека,
які прысвячаецца ў ix,
асвячаюць,
i выяўляе
найадпаведнейшым чынам
самую сутнасць таемстваў.
Таму i ў Старым Законе,
i ў Новым таемствы
так называюцца не дарэмна
i не адвольна —
я sc хоча давесці Кальвін —
людзьмі вызначаюцца.
A ўсё тое
абмежаванне таемстваў,
якое зазвычай
нясуць з сабой лютэране,
иовахрышчонцы
i кальвіністы,
пярэчыць вучэнню
Царквы Прававернай.

III
Каб здзейсніць таемства
паводле узору,
што падаецца
ў Новым Законе,
патрэбна тры чыннікі,
ці тры часткі:
па-першае, рэч,
па-другое, з'ява,
па-трзцяе, воля таго,
хто здзяйсняе таемства.
Калі не халае
хоць бы адной
з гэтых трох частак,
таемства
здзейсніцца ўсё ж не можа.
Што тычыцца рэчы,
дык гэта —
матэрыя, што сфармавана
i для здзяйснення таемства
ўзаконена Богам,
як у таемстве хрышчэння —
вада,
як хлеб i віно —
у таемстве прычасця.
Што тычыцца з'явы,
яна сфармавана ў словах,
якія ўзаконены Богам
i з дапамогай якіх
спраўджваецца таемства.
Матэрыя існуе
ў дзвюх постацях:
самірэчы —
гэта далейшая постаць,
а тое, што рэчы
змяшчаюць i выяўляюць
i што ўвасабляецца ў словах,
бліжэйшая постаць,
ці з'ява.
Так, сутнае разумение,
дадзенае Хрыстом,
павінна
не абвяргацца,
нявечыцца
ці змяншацца,
a спраўджвацца ў з'явах
таемству згодна.
Таксама ні ў рэчах,
ні ў змесце рэчаў
нічога
зменена быць не можа.
Таму недарэчы
адвольныя тыя змены,
што дапускаюць
у словах таемных
Лютэр,
ці Брэнт,
ці Звінгель.
Мусім сказаць,
што i Кальвін,
калі выкладае вучэнне
аб запаветах Божых,
з'яву таемства
ўяўляе хібна.

IV
Таемствы,
якія засведчаны
Новым Законам,
папраўдзе
прылады Гасподнія —
Бог праз ix
грахі ачышчае i на душу
лагодань ліе.
Нездарма
дарунак, які ўрэчаіснівавць
таемствы,
святыя айцы называюць
лагоданню —
ласкаю Божай; i як
прылады Гасподнія маюць
таемствы сілу
грахі адпускаць
i душу асвячаць,
бо яны
увасабляюць не толькі
само значэнне
Божага дзеяння, але i самую
жывую лашдань даюць.
Скажона
вучыць, як бачым, Кальвін,
калі вытлумачвае, што былі
таемствы ўзаконены Богам
адно для таго, каб веру
ў Гасподнія запаветы
жывіць.
Мы ж болей
верым Святому Пісанню,
якое вучыць,
што дзеяннем рэчаў таемных
нам насамрэч даецца
крывёю Хрыстовай
зысненая лагодань.
І, каб ва Ўсясветнай
Царкве Прававернай,
якая, адкладу не чынячы,
дзеля
дабраславення Гасподняга
i адпушчэння грахоў
уводзіць
у веру дзяцей сваіх,
не гнездаваць
спакусаў i хібаў,
мы вызнаём
таемства хрышчэння,
мірапамазання,
цела й крыві Хрыстовых,
як гэта
апосталы вучаць.