Алесь Разанаў - Вастрыё стралы

А я ўсё стаю на тым самым месцы,
здранцвелы,
уражаны,
праяснёны,
не маючы мовы, каб гаварыць,—
з маланкаю ў сэрцы.

СНЕГ

Такое маўчанне ў снезе,
такая далеч,
такая бель —
што замірае душа: не ўмее яна яшчэ быць такой.

Шастае шорсткая асака.
Сінеюць самотныя лозы.
У вёсцы запальваюцца агні.

У снега позірк маіх надзей,
у снега маіх летуценняў голас.

Снег, ты з бясконцасці? ты з дасканаласці? ты са скону?
Усё, што буяла, цвіло, красавала, усё, што стала мінулым, усё, што стала ўспамінам, усё, што вярнуцца назад не можа,— вярнулася ў белы снег.

У наваколлі яшчэ адно наваколле,
у адвячорку яшчэ адзін адвячорак,
у долі яшчэ адна доля:

снег.

Свет спавядаецца перад снегам. Кранаю далонню снег.

УЗБОЧЧА

Побач ca мною, мяняючыся на вачах, вандруе мая пракаветная вотчына: ўзбочча.
— Хто ты такі? — дапытваецца ў ча- лавека сфінкс.
Адказваюць за чалавека гадзіннікі, вагі, календары, слупы,
адказваюць маленькія сонцы, месяцы, зоркі — узнагароды,
адказваюць могілкі — край узбочча, а сам чалавек маўчыць.
Няма ўнутры слова — слова,
няма ўнутры думкі — думкі,
няма ўнутры часу — часу,
няма ўнутры лесу — лёсу,
няма ўнутры смерці — смерці,
i чалавека ўнутры чалавека няма.
Сам сабе вагі i тое, што ўзважваецца na вагах, сам сабе мера i тое, што вымя- раецца ёй, па лазерным зорным промні ўзыходжу да зоркі i ўзнагародаю маю кожны наступны крок.

РЫБІНА

Заплыўшы ў затоку, лягу-замру між карчоў кашлатых.

Будуць закідваць рыбакі ў затоку блешні, кручкі, запускаць браднікі, бучы, будуць выцягваць рыбакі з затокі падманутых рыб...

Старая мудрая рыбіна, я прадчуваю ў сабе чалавека, i разважаю пра сэнс жыцця, i пытаюся ў сэнсу, чаму ў сваім рыбіным целе не можа быць рыбіна чалавекам, i не паддаюся на хітрыкі рыбакоў.

Некалі, ужо нежывы, я выплыву на паверхню затокі — i ўсе рыбакі, што ўбачаць мяне, пашкадуюць уголас: авох!..
Такая вялікая рыбіна — i прапала!..
Такая вялікая рыбіна — i не дасталася анікому!..

I я гэтаксама тады пашкадую пра гэта сэнсам, агульным для рыбін i для людзей.

АБСЯГ

Дакуль дасягае мой слых i зрок — датуль мой абсяг. Ён маё прадаўжэнне, мой поступ, мая заваёва.
Я вынаходжу ўсё больш магутныя тэлескопы, усё больш чуйныя гукапрыёмнікі — я ўвесь час пашыраю свой абсяг. Ён ужо займае не толькі зямлю, a велізарныя галактыкі i сусветы.

Аднак часам я чую, як на межах майго абсягу перагаворваюцца галасы:
“...Небарака, ён яшчэ ўсё на месцы...
Ён яшчэ ўсё ніяк не можа пераступіць свой абсяг...”

ЛАБАРАТОРЫЯ

У лабараторыі зачынены шчыльна дзверы i занавешаны вокны — сюды не праходзяць староннія людзі, староннія гукі, старонні час...
Тут у гліняных вазонах красуюць ружы, ляжыць на стале наламаны кавалкамі хлеб, плаваюць у вадзе сярод водарасцяў зялёных рыбы,
a ў празрыстай шкляной абалонцы стаіць шаравая маланка, нібы паланёны, увесь з суцэльнага вока, звер...
У лабараторыі, усе на месцах, зкаходзяцца пэўныя лвддзі.
Тут дзейсніцца беслерастанна адзін i той самы дослед, праводзіцца адзін i той самы эксперымент:
ці дастаткова вазоны — вазоны, ці дастаткова ружы — ружы, ці дастаткова стол — стол, ці дастаткова рыбы — рыбы, ці дастаткова вада — вада, ці дастаткова маланка — маланка, ці дастаткова хлеб — хлеб, i людзі, якія праводзяць дослед,— ці дастаткова людзі...
Яны сумняваюцца ва ўсіх рэчах,
яны сумняваюцца ва ўсіх з'явах,
яны сумняваюцца ў адчуваннях, у думках i нат у сваіх сумненнях,
a вынікі доследу настойліва адкрываюць ва ўсім, што ні ёсць тут, адно i тое ж:
н i ш т о.

МЯЖА

З левага боку — поле, i з правага — поле, а проста — мяжа:
на ёй божыя слёзкі, на ёй сівец,
i бацька, панурыўшы галаву, стаіць на мяжы з касою.

Даўно ўжо стаіць — заржавела яго каса,
счарнела касільна,
праз скошаную траву прарасла маладая...

І чуць ён не чуе, як б'е капытамі зямлю i гучна іржэ на двары буланы,
i бачыць не бачыць, як ззяе на небе адразу два месяцы — ветах i маладзік.

ЛУЖЫНЫ