Алесь Разанаў - Вастрыё стралы

Мы i так не звяртаем даўно ўжо на шмат што ўвагі,
нават на тое, што мы ўжо не надта i мы,
што мы падкапаны ў саміх сваіх думках, учынках, словах,
што — невядома кім — ашуканы, што — невядома як — страцілі грунт...

Мы чуем спаднізу штуршкі — быццам там, пад зямлёй, устае на ногі палонны волат,
адною сваёю часткай палохаемся, i радуемся — другой,
адважваемся i марудзім, чакаем i вырашаем, як быць, што цяпер нам рабіць усё-ткі:

ці слухаць не тое, што чуем, бачыць не тое, што бачым, казаць не тое, што разумеем,
ці напярэймы кратам капаць пад сабой — разам з імі — зямлю.

ПАЛЁТ СТРАЛЫ

Напружваецца цеціва: паўакружнасць лука ўраўнаважваецца паўакружнасцю цецівы.

Упарцься, лук!
Супрацьдзейнічай, цеціва!
Вы ўтрымліваеце ў сабе звышвыйсце: палёт стралы.

Я ў хаты ўваходзіў i з хат выходзіў, уваходзіў у гарады i выходзіў з ix — i ўсё адно апынаўся то ў паўакружнасці дня, то ў паўакружнасці ночы, самім сваім існаваннем дзелячы свет надвое i з'ядноўваючы ў адно.

Пакуль я жыву, я абкружаны небакраем,
пакуль я жыву, не магу дасягнуць небакраю:
ён — там, дзе спынюся,
ён — там, дзе ўпаду.

Жыццё ідзе кругам, вяртаючыся да пачатку,
смерць — нацянькі.

I ляціць нацянькі страла, вынікаючы безупынна з сябе самое, вызваляючыся ад сябе самое, каб зрэшты зрабіцца палётам самім.

ЗАВЕЯ

У завеі — зямля, у завеі — дрэвы, людзі, якія жылі i якія яшчэ не жылі,у завеі,
i я таксама ў завеі...

Дзе яно, мінулае?!.
Дзе яна, будучыня?!.
Дзе яно, сёння?!.
Болей няма на каго наракаць,
болей няма каму дзякаваць — за ўсё што давалася i адымалася, радавала засмучала,
i болей няма каму ведаць, які я добры альбо благі, брыдкі альбо пры гожы, стары альбо малады...

Адступіў ад мяне белы свет, абсту піла мяне белае беспрасвецце.

KAPOHA

Уранні карона знайшлася, a ўдзень яе ўкралі.
Яна была залатая — i злыя суседзі зайздросцілі нашай хаце: за што ім даецца гэткае шчасце — яны такія ж, як мы.
Маўчаць платы i вароты.
Перамяшчаюцца ўпотай цені.
Бацькі не знаходзяць ад роспачы месца: i хто мог падумаць, што за каронай сочаць. .
Я пералажу праз плот у суседскі, зарослы травой, падворак, дзе жылі калісьці брат i сястра.
Былі б яны сёння тут — я расказаў бы ім пра сваё няшчасце, якое магло стаць шчасцем,
я расказаў бы ім пра карону, якую не ўпільнаваў.
Але падворак глухі: няма ні сястры, ні брата.
Дзесьці, дзе зараз яны жывуць, таксама няма i мяне для ix.
Брат мае сястру, сястра мае брата, а я маю тое, кім ёсць.
Аўжо гукаюць-шукаюць мяне бацькі па сядзібе нашай.
«Знайшлася ў другі раз карона,— кажуць яны.— Тая была залатая, а гэтая модная, але ўсё роўна карона, i зноў на тым самым месцы — у лебядзе... Золата ўкрасці зладзеі ўкралі, a ўкрасці карону саму не здолелі: вось яна...»

* * *

Што прымушае нас незаўважна пераходзіць з гадзіны ў гадзіну, з дня ў дзень, з года ў год i не дазваляе спыніцца?
Рэчка цячэ — i знаходзіць дарогу да мора,
дрэва расце, урастаючы ў час i прастору,
i адкрывае ў сабе, жывучы, чалавек неабсяжнасць, дзе свеціць новае сонца i новы сэнс.

Нешта глядзіць на мяне маімі вачамі,
слухае, што я кажу, маім слыхам,
думае пра жыццё маёй думкай...

А на драўляным парозе сядзіць нядужы стары чалавек, яму ўжо цяжка выходзіць з хаты i ў хату вяртацца — цела ўвабрала ў сябе свой шлях i стала само парогам: што чалавеку дапамагае, урэшце, пераступіць i праз тэты парог?!.

Паспелі зярняты — i адшукалі глебу, a паспявалі — туліліся да сцябліны.
Крычу — адгукаецца рэха.
Маўчу — адгукаецца ціша.
Заходзіць сонца ў мой сон.
I час, як рэльеф невядомай мясціны, сведчыць, дзе ёсць мы i дзе нас няма.

МАЛАНКА

Тады, калі я ўвайшоў у бажніцу i, зачыніўшы дзверы, стаў гутарыць з небам, з неба раптоўна ўпала маланка i раскалола бажніцу надвое.

Людзі, якія прыйшлі на світанні, адбудавалі з адной яе палавіны бажніцу світання,
a людзі, якія прыйшлі на змярканні, адбудавалі з другой палавіны бажніцу змяркання.

— Хадзі да нас,— заклікаюць мяне адны,— гэта жтвая бажніца: ты зноў тут зможаш казаць свае словы да неба...
— Хадзі да нас,— пераймаюць мяне другія,— гэта твая бажніца: ты зноўку тут зможаш слухаць, што кажа неба...