Алесь Разанаў: Вастрыё стралы

На панадворку сабакі: на ланцугу.

Яны адважныя — дакуль дазваляе ланцуг,
куслівыя — дакуль дазваляе ланцуг,
брахлівыя — дакуль дазваляе ланцуг,
i злуюцца яны на ланцуг таксама — дакуль дазваляе ланцуг.

Наводдалі, вакол ix, блукаюць ваўчыныя зграі.
Яны прынюхваюцца да сабак, прыслухоўваюцца да сабак, але бліжэй усё роўна не падступаюць:
не дазваляе ланцуг.

ТАНЕЦ З В УЖАКАМ!

Змаганне захоплівае мяне: яно разнявольвае ўсе мае здольнасці, яно абуджае ўсе мае сілы, яно становіцца танцам, яно становіцца святкаваннем, яно тчэ з маіх рухаў свой непаўторны ўзор.
Я ашчаджаюся ад яго. I чакаю яго.
А з мора ўжо вынырнулі дзве вужакі — дзве неспатольныя пометы.
Яны апантана накідваюцца на мяне, абкручваюць слізкімі шчыльнымі звівамі, пстрыкаюць джаламі ў самы твар...
Я аддзіраю ix ад сябе, я душу ix рукаMi, тапчу нагамі, кручуся, уюся, крычу...
Навокал, з усіх бакоў, збіраюцца гараджане.
Нібыта прыцягнутыя магнітам, яны глядзяць на мой адчайны міжбой, на мае пагібельныя вымогі...
— Якое відовішча!..— у захапленні, я чую, гамоняць яны.—
Мы першы раз назіраем такі напружаны рытм,
мы першы раз бачым такі выкшталцоны танец.

ПАСТКІ

Каб не баяцца хадзіць у лес, панастаўлялі аднавяскоўцы ў лесе ўсялякіх пастак: на рысь, на ваўка, на дзіка, на мядзведзя...

Пайшоў Сымон паглядзець, што трапіла ў яго самаловы,— трапіў у нейчы сам,
пайшоў Тарас паглядзець, што трапіла ў яго петлі,— заблытаўся сам у нейчай,
пайшоў Дамінік паглядзець, што трапіла ў яго ямы,— нібы скрозь зямлю праваліўся, кудысьці прапаў...

I пачалі яшчэ горай людзі баяцца лесу:
водзяцца там ваўкі,
водзяцца там дзікі,
мядзведзі,
рысі
i — пасткі.

АПОШНІ АРГУМЕНТ

Перад тым, як пачнецца бітва, бяссонныя звездары разважаюць-гадаюць, чым яна скончыцца, на чый бок схіліцца перамога.

Я таксама ўзіраюся ў зоркі,
слухаю, як шамацяць лісты,
сачу, як дзьме вецер i як палымнее агонь...—
усё заўважаю, усё ўлічваю i вырашаю ўхіліцца ад заўтрашняй бітвы:
акалічнасці складваюцца супраць нас.

— Аднак ты забыўся ўлічыць яшчэ адзін аргумент — апошні,— кажа галоўны звяздар,— той аргумент, што ўвесь час засланяецца ад цябе табою.

Я гляджу на яго — i разумею яго.

Кладу руку на агонь — i агонь, які перад гэтым кусаўся люта, ліжа маю далонь.

Мой апошні, непераможны, утоены i ад мяне аргумент,— я сам.

ВІДУШЧЫ КАМЕНЬ

З веку ў век ляжаў ля гасцінца камень.
З веку ў век ішлі па гасцінцы людзі.
Людзі глядзелі на камень, камень глядзеў на людзей, глядзеў-прыглядаўся i ўрэшце зрабіўся відушчым.
I стала яго відушчасць праменіцца на гасцінец i абпраменьваць кожнага, хто па гасцінцы ішоў.
I сталі рабіцца відушчымі людзі, i стаў кожны ў кожнага бачыць думкі — пярэстыя, простыя, пакручастыя, белыя, шэрыя, чорныя, каляровыя, i стаў кожны кожнага без слоў разуметь.
Спачатку ўсе ўзрадаваліся, а потым палохацца сталі гэтага свайго разумення, відушчасці гэтай нязвыклай сваёй.
Накінуліся грамадой на камень — i саштурхнулі яго ў глыбокую яму, але на трэці дзень стала свяціцца яма,
укінулі камень у мора — на шосты дзень стала свяціцца мора,
закінулі камень высока ў нябёсы — камень адно ўсміхнуўся i стаў, быццам новы месяц, кружыцца i ззяць над усёю зямлёй.
Так скончыўся колішні свет i настаў — відушчы.

ДУБОВЫ ПЛОТ

Я рухаюся ўздоўж плота — i плот рухаецца ўздоўж мяне,
спыняюся перад плотам — i плот спыняецца перада мной...

Ён побач, але калі я спрабую ступіць да яго бліжэй — адступае.

З таго боку плота ў доўгай зрэбнай кашулі ходзіць мой дзед. Ён па-змоўніцку мне махае рукою: «Хадзі сюды — я адкрыю табе таямніцу жыцця...»

Але паміж намі дубовы плот.

На кожнай штакеціне плота — бязмоўная дзедава галава.

ЛЯСНАЯ ДАРОГА

Едзем на возе з Хведаркам Барадатым па даўняй лясной дарозе.
Павыступалі з зямлі вузлаватыя карані, быццам чыесьці крыкі i нараканні.
Апавядае Хведарка Барадаты, як шмат тут чаго за вякі адбылося:
як людзі людзьмі пераймаліся,
як людзі людзьмі рабаваліся,
як забіваліся людзі людзьмі...