Алесь Разанаў: Вастрыё стралы

на ўскрайку якога ў старой сутонлівай хаце сядзіць па-ранейшаму за сталом з сябрынай сваёю бацька i ўсё чакае, калі я вярнуся.

ВУЧАНЬ ЧАРАЎНІКА

He ўтрываўшы, я адгарнуў наступную старонку...

«Ліхнаэль, Весмалон, Гермашур, Мэмрагай...» — я чытаю, спяшаючыся, няўцямныя словы-імёны той старой таямнічай кнігі, якую на часіну даверыў мне мой настаўнік...

А на дварэ раптам цямнее, як пры змярканні. Чароды птушак запалоньваюць двор i з гучным пранізлівым крыкам абрушваюцца ў дзверы i вокны.

Спалатнелы, я не паспяваю што-небудзь зрабіць, куды-небудзь падзецца, як у хату ўбягае ўгневаны чараўнік, выхоплівае кнігу, шэпча...

Ужо не вучань, я ўсё далей адыходжу ад чараўніковай сядзібы.
Аднак словы, тыя забароненыя словы імёны, якія я вычытаў у кнізе...—
я мучуся, я намагаюся не ўспамінаць ix, не дапусціць ix да свайго розуму, не застацца з імі сам-насам...

Я баюся таго, што ведаю.

За вокнамі маёй свядомасці цёмныя крыкі.

* * *

Дзве мэты, якія пярэчаць адна адной, ува мне супадаюць: мэта — усё займець, i мэта — ўсяго пазбыцца.

Што я адваёўваю ў дня — у мяне забірае ноч, што я аддаю раздарожжу — вяртае мне скрыжаванне.

I не хапае мне дня, каб усюды паспець, i не хапае начы, каб адусюль вярнуцца,
i не хапае жыцця, каб жыць,
i, каб не жыць, не хапае смерці...

Я маю — усё, i не маю — усё.
Дзіўлюся на цені ўдзень, i на зоркі — ноччу.
У вёсцы далёкай гарланяць пеўні.
Цьмен i палын абступаюць маю дарогу.
Сэрца сусвету б'ецца ўва мне.

СІНІЯ ЛЮДЗІ

Крышыцца пад нагамі зашэрхлы снег.
Цямнеюць ямы з вадою.
Сакавіцкая ноч: хаты, i вокны, i вуліцы, ды — без нікога.
Бязлюддзе ў маёй душы, бязлюддзе — у свеце.

I толькі хістаюцца нада мною прадвеснія дрэвы,
i толькі бягуць па небе аблокі,
i толькі імчыць кудысьці месяца сіні човен, a ў ім сядзяць сінія людзі.

НА ГЭТАЙ ЗЯМЛІ

Хто пытаецца ў мяне дарогу на ўсход, хто — дарогу на захад...

Нібы раздарожжа, я паказваю ўсім, куды ісці, а сам застаюся на месцы — на гэтай зямлі, пад гэтым небам,

занадта лёгкі для глыбіні,
занадта цяжкі для вышыні,
занадта цэласны, каб падавацца ў якінебудзь бок...

Вось мая левая рука, вось — правая...
Я кладу зерне ў дол - i яно вырастае ў дрэва:
на адной галіне ў яго сонца,
на другой — месяц,
рознагалосыя птушкі з усіх канцоў свету спяваюць на ім свае песні i ладзяць гнёзды...

Тут мой захад, i тут — усход.

ЛЕСВІЦА

Па крутой, стромкай лесвіцы я ўздымаюся ўсё вышэй i вышэй, каб дасягнуць нарэшце той апошняй, той завяршальнай прыступкі, з якой можна было б рынуцца ў неабсяжнасць —
i апярэдзіць самое жыццё,
i апярздзіць самую смерць...

Колькі прыступак я ўжо мінуў?!.
Здаецца, ix утварае сама хада, сам рух, само мае падыманне ўгору, само мае спадзяванне, што там, вышэй, я стану мацнейшы, чым быў дагэтуль, i змагу тое, чаго не магу цяпер...
Яны адна з адной вынікаюць, яны адна другую прадбачаць, яны перашкода, яны i апора, яны спыняюць, яны i вядуць.

Вышэйшы за дрэвы, вышэйшы за гнёзды, вышэйшы за воблакі, вышэйшы за вышыню,— я слухаю-чую, як мне паўтарае ўпарта мой пакінуты ўнізе двайнік:
«Вяртайся!..
Прыступка апошняя тут.
У неабсяжнасць трэба ўздымацца адгэтуль».

БУДУЧЫНЯ

Не бачу яе — прадбачу,
не чую — а прадчуваю,
не ведаю — а прадведваю...

Зямля запяклася, як чорная кроў.
Шчэрацца ззаду здані.

Боязь засцерагае: у будучыні — смерць!..
Адвага натхняе: у будучыні — неўміручасць!..

Мы аддзіраем сябе ад зямлі.
Мы ацярушваем ад глухаты свой слых, адтуляем ад слепаты свой зрок, з няўцямнасці выплаўляем сваё разумение.

Гэта — паўстанне.
Насупраць нас — неабсяжнасць.
Цяжар вызвалення распроствае нашы паставы.
Мы становімся тым, кім яшчэ не былі.
Спрадвечныя зоры вандруюць праз нашы лёсы.

СЫНЫ ІОВА

Мае браты збіраюцца разам — на святы, нарады, справы, што тычацца нас усіх.