Генрых Далідовіч - Кліч роднага звона

Калi ў канцы жніўня я вярнуўся i заявіўся ў бацькоў, то ўведаў: ужо, раней часу, выйшаў на волю Уладзя (з пераламанымі ў турме касцямі i з гастрытам), забраў ад цесця Леанілу, але яны цяпер жывуць ужо не ў Емельяновічаў, a ў суседняй вёсцы, дзе Уладзю далі работу на трактары i кватэру, a Леанілу ўладкавалі на працу ў дзіцячы садзік. Леаніла, сказалі мне, «ходзіць другім дзіцем».

Пачуўшы гэта, я зараўнаваў, пакрыўдзіўся i нават абурыўся на Леанілу і, канечне ж, да ix не зазірнуў. Пазней пачаў збліжацца са сваёй аднакурсніцай, але неяк няўпэўнена, не горача i не страсна, дык упусціў яе, а затым заляцаўся то да адной, то да іншай, але i з імі нічога ў мяне не выйшла. A калі закончыў вучобу i трапіў у газету, дык зусім нечакана нават для самога сябе ажаніўся са старэйшай на гады два карэктаркай, толькі пазней, з гадамі, разабраўшыся, што мне, дзякуй Богу, трапілася не такая ўжо благая дзяўчына: не было і, бадай, няма нараканняў на яе як на жонку i маці маіх дзяцей. Праўда, калі час ад часу ехаў дадому i адтуль на аўтобусе, праязджаючы вёску, дзе жылі Уладзя i Леаніла, дык не мог не затрымцець маладым, няспоўненым пачуццём...

...Убачыліся мы з Леанілай ужо тады, калi i мне было ўжо за трыццаць. Хоць я даўно ўжо жыў у горадзе, прызвычаіўся бадзяцца па рэдакцыях i выдавецтвах, сядзець альбо часам i самому верзці лухту на доўгіх сходах, весці запаўночныя «кухонныя» размовы, тады-сяды выязджаць i далей Баранавіч ды Маладзечна, грэцца пад паўднёвым сонцам i купацца ў моры,— адным словам, па крысе ўжо а б i а раджа и i ўс я, але ўсё роўна мая сялянская душа ныла па вёсцы, i я тады, не меўшы яшчэ дачы, часта прыязджаў да бацькоў, каб памагчы ім садзіць i выбіраць бульбу, касіць, рэзаць i калоць дровы.

Тады, улетку, я прыехаў сенакоснай часінаю. Паколькі я меўся дзень-два памахаць касою i яшчэ дзень-два граблямі, але ўправіліся мы хутчэй (бацькавую дзялку перад маім прыездам спляжылі касілкаю), дык я займеў вольны час, таму рашыў крыху палайдачыць каля нашай рэчкі, а то i з'ездзіць на Кромань.

Калі ўвечар я па матчынай просьбе вёз на веласіпедзе малако, смятану i яйкі маёй замужняй сястры ў суседнюю вёску, то ехаў з хвалюючым прадчуваннем: сёння там убачу Леанілу. Канечне, мы ўсміхнемся адно аднаму, з жартам успомнім наш дзіўны «рамаи», пахітаем галовамі: «Ах, юнацтва, юнацтва!» i разы даемся, як разыходзіліся дагэтуль, каб кожнаму далей жыць сваім жыццём.

Я абгледзеў сестрыну кватэру, гарод, прыбудовы (сястра перабралася сюды нядаўна), пасядзеў крыху за стал ом, выпіўшы пару чарак, а пасля, калі прыцямнела, сабраўся ехаць дадому. Сястра выйшла праводзіць мяне, i мы, размаўляючы, вулачкай ішлі да блізкай шашы, за якой жылі Леаніла i Уладзя. Значыць, калі я сам не зайду да ix, то мы не сустрэнемся, нрадчуванне мае было ўяўнае. Канечне, заходзіць туды я не меўся, але лес ёсць лес: толькі мы з сястрой запыніліся на шашы, толькі сястра пажадала мне ўсяго добрага i пачала прасіць, каб я заязджаў да яе з жонкай i дачкой, як з суседняй вулачкі выйшла жанчына крыху вышэй сярэдняга росту i сярэдняй паўнаты, у гумоўцах, у цесным просценькім трыко i ў белай касынцы. З граблямі на плечуку. Леаніла.

— Янік! — радасна ўсклікнула яна, наблізілася i, як некалі ў Емельяновічавых сенцах, цмокнула мяне ў шчаку.— Янік!

— Вось дзе i як сустрэліся былыя суседзі! — усміхнулася сястра, у якой я нядаўна асцярожна распытваў пра Леанілу i Уладзю, дык уведаў, што «тыя жывуць як кот з сабакам: то спяць разам у адной будцы, то выдзіраюць адно аднаму вочы».

— Хадзем да нас, Янік! — загарачылася Леаніла, здаецца, цяпер на лёгкім падпітку.— Пасядзім, пагаворым. Нам жа ёсць пра што пагутарыць!..

— Цямнее ўжо, а яму ехаць на веласіпедзе без святла,— паспрабавала супыніць Леанілін парыў мая сястра.— Іншым разам зойдзе.

— Іншага разу можа i не быць! Я ведаю добра твайго брата! — паківала пальцам Леаніла i, моцна ўзяўшы мяне за локаць, змусіла пакаціць веласіпед да яе дома.

— Я прачувала, што ў нас сёння будуць госці,— радасна сказала.— I кот з раніцы мыўся, i далоні мае свярбелі! Ажно i праўда: госць! Ды які! Самы мне дарагі!

У сціплай, але дагледжанай вітальні Леаніла, як толькі ўключыла святло, прыперла кулачкамі мяне да сцяны:

— Заплюшчы вочы!

— Чаму?

— Я не хочу, каб ты бачыў мяне такой, стомленай i запыленай, паколькі я цэлы дзень грэбла, падавала на машыну сена. А цябе вось я хачу добра разгледзець.

Я не паслухаў, дык убачыў: за гэтыя гады яна, як i трэба, пасталела, яшчэ болей перарасла з дзяўчыны ў жанчыну, але гэтая –натуральная змена, як кажуць, вельмі не абабіла яе, не пастарыла на твары i не папсавала постаць. Яе русявыя валасы па-ранейшаму былі свежыя, падвітыя, мляватыя вочы зіхацелі маладосцю, твар папрыгажэў, высакаватая шыя была амаль без маршчын, плечы папакацелі, стан захаваўся вузкі i гібкі, толькі пабольшалі, але зноў жа хораша па-жаноцкаму, грудзі i клубы.