Генрых Далідовіч - Кліч роднага звона

Дык вось улетку, незадоўга перад пярэбарамі ў вёску, прыехала дамоў з горада на адпачынак Грыгарцэвічава малодшая дачка, Тэця. I не адна, а з сяброўкай-гараджанкай. На хутарах i ў вёсцы адпачынак — з лежатнёй, са сном — у той час мог быць толькі ў нядзелю ці ў свята; каб, скажам, проста так у будні дзень ляжалі паўголыя i загаралі на сонцы жанчына ці дзяўчына, мужчына альбо хлопец — пра гэта тады не магло быць i гаворкі. Ды ўжо новае ішло i на хутар: як бачыў я, Тэця i яе сяброўка i ў будні дзень ляжалі воддаль ад сваёй хаты на поплаўчыку на дзяружках толькі ў купальніках. Калі я, маладзейшы за ix на гады чатыры, а значыць для ix, ужо складзеных дзяўчат, яшчэ хлапчук (гэта пасля дваццаці i асабліва пасля трыццаці — сарака такая розніца ў гадах зусім нязначная) падыходзіў да ix, яны зусім не бянтэжыліся, не хапалі i не накідалі на сябе халаты, як, да слова, чым хутчэй выскоквалі з рэчкі, хавалі адзеннем сваё цела нашы дзяўчаты i маладыя жанчыны, каб яго не агледзела чужое мужчынскае вока (мая маці, калі мылася ў начоўках, завешвала вокны дзяружкамі, а мяне апошнія гады выправаджвала на двор, каб i я ўжо не бачыў яе распранутую). Я адчуваў: для Тэці i яе сяброўкі я — яшчэ малеча, нібы коцік ці шчанючок, з якім міла пазабаўляцца, самалюбна перажываў, але чамусьці вельмі цягнуўся да ix, хацеў чуць, што i як гавораць яны пра горад, дзе я яшчэ ніколі не быў. «Цягнік», «трамвай», «тралейбус», «кінатэатр», «танцпляцоўка», «марожанае», «завод», «інжынер», «майстра», «бакалея», «парфюмерыя» — гэтыя i іншыя словы былі для мяне не толькі зусім новыя, але i невядомыя, загадкавыя, i я хацеў трапіць туды, у Мінск, каб убачыць усё гэта, хоць i асцерагаўся горада: там, казалі, шмат жулікаў i злодзеяў, якія вялікія спецы валізку свіснуць альбо брытвачкай кішэню прарэзаць i грошы выцягнуць.

У тпй памятны дзень я ішоў босы па знаёмай сцяжыне сярод высокага, роўнага з маёй галавою жыта i незаўважна наблізіўся да поплаўчыка Грыгарцэвічаў i раптоўна штосьці нібы штурхнула мне ў грудзіну i нават затрымала: праз радзейшую ўжо сцяну жыта я ўбачыў, што ў вялізнай балеі стаіць Тэціна сяброўка... зусім голая-голенькая. Яна разпораз нагіналася, чэрпала прыгаршчамі, мабыць, нагрэтую ўжо на сонцы ваду, пляскала яе на сябе, пацепвала плячыма, смяялася, цешачыся як дзіця.

Ды не, гэта было ўжо не дзіця. Раней мне выпадала бачыць распранутых дзяўчат, маладых жанчын у хаце, каля рэчкі, дык цяпер тое, некалі ўбачанае i нібы забытае, успыхнула ўва мне, i я ўпершыню зірнуў на дзявочае цела ca здзіўленнем i ўзрушэннем: Божа, якая краса! Усё адразу кінулася мне ў вочы, ашаламіла: высакаваты рост Тэцінай сяброўкі, яе спрытныя, з коратка пастрыжанымі i завітымі русявымі валасамі галава, даўгаватая i танкаватая зграбная шыя, не шырокія i не дужыя, худаватыя, але спрытныя плечы, за якімі былі вабны выгіб, тонкая паясніца i хораша акругленыя белыя клубы, ладныя даўгаватыя ногі, а наперадзе яе хораша аздаблялі белыя, з паўсіневатым адлівам пад пахамі, круглаватыя i буйныя грудзі з натапырчанымі смочкамі колеру недаспелых суніц, падцягнуты, з кідкім для вока пупком, а таксама тугія моцныя сцёгны. Ад такога незвычайнага жаночага хараства ў мяне ажно пацямнела ў вачах, я не мог больш таіцца i сачыць за ім, лічачы гэта сорамам i грэхам, паспешна адступіў i паціху пакрочыў дадому, каб убачанага ўжо не толькі не забыць ніколі, але пазней жыць пад яго ўражаннем.

Я доўга сумаваў, калі Тэця i яе сяброўка-красуня наехала ніяк не могучы разабрацца, адкуль i чаму мой той лёгкі, але ў той жа час i глыбокі смутак, з-за чаго ён так трывожна будзіць уяўленне i вярэдзіць таемствам душу. Больш яе, Тэцінай сяброўкі, я ніколі не бачыў, нават забыўся, як яе зваць, але яна тая, асвечаная, а то i азалочаная сонцам, мокрая, вясёлая ад сваёй маладосці i красы, не толькі часта ўспаміналася i ўспамінаецца, але, мабыць, паспрыяла мне ў далейшым з пачцівасцю адносіцца да жанчын, а да любімай жанчыны — пяшчотна, а да яе цела — з хваляваннем, здзіўленнем i зачараванасцю як да цуду, як да таго, што ўзвышае ўсё ў мужчыне. I яна, тая незнаёмка, падштурхнула мяне напісаць кнігу «Жар кахання. Апавяданні пра жанчын», дзе я намагаўся вымавіць свой хваласпеў найперш той жанчыне, якую кахаюць i якая сама кахае...

...Сярэднюю школу ў Дзераўной я заканчваў, калі мы перабраліся ўжо з хутара i жылі ў вёсцы, праўда, толькі яшчэ ў адной абладжанай як след палавіне вялікай новай хаты, але расказ пра той i пазнейшы час для іншай гаворкі.

1995