Сяргей Грахоўскі - Сустрэча з самім сабою

— А да Ніжына далёка адсюль? — запытаўся Павел.

— Калі паснедаўшы выйсці, дык да абеду, можа, і дапаўзеш... вярсты чатыры напрасткі будзе.

Павел здзівіўся: чатыры вярсты, а ісці аж да абеду!

— Гэ-э, мілы чалавек, гэта ж дрыгва. Не ведаючы, і захлынуцца не штука. Калі груз які трэба перавезці на той бок, дык даюць круг вёрст на сто дваццаць, а тут рукой падаць — блізка відаць, ды далёка дыбаць.

Памыўшыся каля студні, Павел абышоў увесь хутар. Платы разгароджаны, шулы пахіліліся, пацямнелыя вокны пустых хат паблісквалі матавымі вясёлкавымі разводамі. Толькі з аднаго коміна цягнуўся дымок. Відаць, тут і жыве гэты адзіны «гаспадар» хутара.

Калі прачнуліся ўсе студэнты, Павел ім расказаў усё, што пачуў ад дзядзькі ў будзёнаўцы. Вырашылі паснедаць і рушыць у саўгас, каб там пра ўсё дамовіцца з дырэктарам.

— Сцежку я вам пакажу. Яна адна. Так што заблудзіць няма дзе. А цяпер разбірайце граблі,— загадаў тутэйшы «гаспадар».

— Навошта яны нам? — здзівіліся хлопцы.

— Бярыце, бярыце. Без грабель тут не пройдзеш. Прарвешся ў жужаль — чапляйся граблямі за купіну, трымайся за грабільна і выпаўзай на чэраве.

Пачуўшы гэта, дзяўчаты зусім павесілі насы, а хлопцы яшчэ спрабавалі жартаваць і казырыцца.

Каля «бітай» сцежкі дзядзька расказваў, як па ёй трэба ісці.

— Старайся ступаць на траву і хуценька перастаўляй другую нагу, а правалішся — чапляйся граблямі за купіну або хапайся за куст. Як выйдзеце на гала, граблі складзіце ў алешніку, а нехта прыйдзе з імі сюды. Так і носяць усё лецечка.

На растоптанай сцежцы стаяла рудая вада, цубкая балотная асака здавалася выкачанаю і затаптанаю ў гразь, на мохавых купінах тырчалі маленькія крывыя бярозкі і шэрыя лазовыя кусты. Усе разуліся, падкасаліся і, асцярожна ступаючы, пайшлі. Асака, як сярпы, упівалася і рэзала ногі. Паміж пальцамі свістала рлсавая вада і раз'ядала парэзы. Месцамі правальваліся да каленяў, але кожны ратаваўся сам — памагаць не было як: удваіх маглі праваліцца па самую шыю. Балота ўгіналася і клекатала. Прыпякала сонца, пахла разагрэтаю тванню і бярэзнікам, на плечы і на рукі наліпалі сляпні, але ніхто не адважваўся скардзіцца і ныць.

Пакрысе сцежка рабілася трывалейшаю, аднекуль даляталі гамана і гул, а з-за бярэзніку паказаліся вільчыкі дахаў. Перамазаныя тванню студэнты выйшлі на сухі бераг. За алешнікам пачынаўся вялікі пасёлак. Пасярэдзіне вуліцы стаяла аплеценая сухою дзеразою арка, а паабапал — некалькі новых дамоў, далей цягнуліся доўгія баракі, павеці і свірны. Паглядзелі хлопцы адзін на аднаго, ды як зарагочуць. «Ну і артысты пагарэлага тэатра,— заліваўся Павел,— і грыміравацца не трэба. Выстаў такога на сцэну — людзі са смеху парвуцца».

Пасмяяліся, збольшага ацерабіліся і падаліся ў кантору. А калі старшыня рабачкома рассяліў брыгаду ў пустой палавіне барака, Павел сказаў хлопцам, што ў суседняй вёсцы жывуць яго сваякі і ён сходзіць іх адведаць. Хлопцы падміргнулі, усміхнуліся, каб не думаў, што яны нічога не разумеюць.

Павел выйшаў за саўгасную сядзібу і не мог паверыць, што і тут зусім нядаўна была непраходная дрыгва, як тая, што яны сёння мясілі: абапал шырокай тарфяністай дарогі ўсё балота было зрэзана шырокімі і вузенькімі стрэламі блакітных каналаў, недзе ракатаў трактар, цягнучы за сабою хвост рудога пылу, па дарозе ехалі доўгія абозы грабарак. Цёмна-карычневая зямля здалёк здавалася мяккім аксамітам.

Непадалёк ад дарогі, пад лазовым кустом, адпачывалі дзяўчаты. Каля іх ляжалі блішчастыя рыдлёўкі і клуначкі з полуднем. У стрэчнага грабара Павел спытаўся, ці так ён ідзе, і падаўся па пыльнай дарозе. Чаравікі парудзелі, пад нагамі хрумсталі цвёрдыя тарфяныя грудкі. Нагрэтае паветра дрыжала і плыло, як тонкая шкляная заслона, дзынкалі вялікія авадні, у белаватым небе звінеў жаўранак, а над балотам тужліва кігікалі кнігаўкі.

Спачатку Павел азіраўся, калі яго абганялі фурманкі, а потым перайшоў на ўзбочыну, ішоў і глядзеў на роўныя прасторы асушанай зямлі, на далёкія лясы, на стракатыя фігуркі людзей. Здалося, што нехта яго даганяе. Павел азірнуўся. Следам ішла дзяўчына ў камбінезоне, у рудых кароценькіх ботах, у хустачцы, насунутай на самыя вочы. Нешта было знаёмае ў яе постаці.

— Вера! — ірвануўся насустрач Павел. Ён памкнуўся яе абняць, але яна апасліва азірнулася, працягнула маленькую цвёрдую руку і ўся засвяцілася смугляваю ўсмешкаю.

— Я ўбачыла цябе здалёк. Спачатку не паверыла, бо чакала не адсюль. Думала, прыедзеш цягніком, з таго боку,— яна кіўнула туды, дзе за паласою рудога пылу былі відны стрэхі хат, а за аселіцаю, на пясчаным узгорку, стаяў вялікі дом пад чырвонаю бляхаю.