Сакрат Яновіч - Доўгая сьмерць Крынак

— Калі ласка, э, — старшыня цёпла папрасіў яго выступіць.

— Сёньня пачуў я тут важкія словы, — набіраўся гэты разгону. — Здаўна я сумаваў па іх. Пэрыяд крывадушша ды махлярства ў каапэратыве, на шчасьце, беспаваротна мінуў. Гэта быў няважны эпізод у яго гісторыі й, не павагаюся тут дадаць, у гісторыі масаў, якія вакол яго круцяцца, — бяльчанін парабіў занатоўкі й зараз ён пасабляўся імі. — Аднак-жа, каварныя недабойкі мінулага добраахвотна не зыходзяць са сцэны нашых падзеяў. Не называючы прозьвішчаў, ёсьць яны і ў васяродзьдзі каапэратыву. Скажу я больш: у яго кіраўніцкім апараце! — ён зьедліва паглядзеў у бок Сумленевіча, наводзячы туды зацікаўленыя позіркі іншых. — Каб не паўтарацца, скажу я вам коратка: ёсьць сілы, якія спрабоўваюць пярэчыць нашым дасягненьням. На жаль, я тут не махлюю. А калі я пацяшаюся, дык тым, што здаровая большасьць сваім справядлівым ботам растопча, бы жабу, кожнага таго, хто асьмеліцца процідзейнічаць натуральным законам грамадзкага руху наперад! Во, — ён усё-ж крышаньку боязна зірнуў на Сьцяпана й, хуценька, на старшыню. — Мой папярэднік упамінаў тут прыклад з клунямі. Нам гэта, ня хвалячыся, ужо былое. Мы ў Бельску пайшлі далей! Будуем-жа асабнякі рукамі іх-жа будучых уласьнікаў, дабіваючыся мільённых прыбыткаў, звычайна, за нішто, во! Распусьцілі мы будаўніча-рамонтныя брыгады зь інжынерамі, якіх, дзякаваць Богу, чорт на хвасьце панёс... Прызнаем лёзунг: "Будуйцеся, людцы, самі!" Канец жартам. Даволі цярпелі мы ад розных патрабаваньняў...

— Ах, як там бойка мазгуюць! — завісьліва ўздыхнуў лысы сусед Сьцяпана, працёршы акуляры, каб лепш бачыць захапіўшае яго. — Нам такога-б дырэктара, ах!..

— I я прашу голасу! — вывіснуў нехта ў тлуме.

— Па чарзе, э, сябры, па чарзе, — старшыня пастукаў алоўкам па шыйцы графіну з вадою. Нарада паслухала яго пазвоньваньня ў пачцівым маўчаньні. Ну, калі ласка, э, ты, — указаў ён на ахвотнага.

— Дзякую, дарагі старшыня! — выскачыў указаны, бы прымаразак у раніцу. Факт, што дазволена мне сёньня выказаць сваё слова, як-жа бяззначнае, як-жа нягоднае нават адной хвіліны ўвагі каханага старшыні, факт гэты, так сказаць, векапомны мне, застанецца ў маёй памяці назаўсёды, як вышэйшая праява агульначалавечай ласкі. Факт, безь якога немагчыма ўявіць маё далейшае разьвіцьцё, залатымі літарамі будзе запісаны ў... у... гм, у...

— У мазгох, — падказалі яму з залі.

— У мазгох! Мала сказаць — у мазгох, у сэрцы запішу я яго, і дзеці мае ды ўнукі! Бо, самі падумайце, што... чаго былі-б мы вартыя без бацькоўскага клопату старшыні, які жыве ў кожным з нас. Старшыня й каапэратыў — гэта сынонімы аднаго й таго-ж...

— Гэта — што? — перапытаў у яго старшыня.

— Сынонімы, — аратар пабялеў.

— Э-э... Люблю я, э, крытычнае слоўца ў мой адрас, — ураўнаважана сказаў ён. — Э-э... Ну, што далей? Гаварыце, э...

— Прабачце, ад урачыстага хваляваньня мне перасохла ў горле, — глуха пралапатаў той. — Няхай жыве наш старшыня!

— Няхай!

— Няхай!!!.. Ай!.. Ай!..

— Ура-а-аа!!..

Выкрычаліся ўдосталь. Слабейшыя хапаліся за левы бок грудзей, ня ведаючы, што сэрца знаходзіцца больш-менш пасярэдзіне іх.

У атмасфэры адчувальнай трывогі ва ўвесь рост падняўся мажны мужчына, пра якога Сьцяпан дачуў шаптаніну: "О, гэта той".

— Прыгожа гаварыць я ня ўмею, сябры. Зрэшты, ня ў тым, я думаю, справа, ён перавёў дых. — Прадмоўца, проста скажу вам, павінен быў хоць трохі пабыць сумленным, гэта значыць, упамянуць, што выступіў ён ад свайго ймя, i толькі ад свайго. Бо мы, усе тут сабраныя, — ён значна ўзмахнуў рукою, — рашуча й востра кляймім яго нахабную напайку на старшыню й згуртаванае вакол старшыні кіраўніцтва каапэратыву, i нас, згуртаваных вакол кіраўніцтва! — О Гэта Той павёў вачыма па тварах прысутных, зьмярцьвелых ад унутранага напружаньня. Няхай ён, — тут указаў тоўстым пальцам у кірунку свайго папярэдніка, — свае сымоніны павесіць у прыбіральню на цьвічок! Ды, нават, у прыбіральні быць ім, усё-такі, залішні гонар, эгэ...

— Правільна!

— Гарачым жалезам прыпячэм заразу!

— Выключыць, паскуду, з каапэратыву!

— Вон! Вон! Вон!

— Супакойцеся, сябры, — папрасіў О Гэта Той. — Перш трэба нам выкрыць сутнасьць варожых падкопаў, накіраваных супроць...

— Я... Я... Я, я, я... — схапіўся са свайго месца прадмоўца. Ён, незнарокам, перакуліў флякон з кветкамі на стале, зь якога вылілася вада, замочваючы нататнікі ўдзельнікаў нарады. — Я... — i пахіснуўся ён, быццам падкошаны, i паваліўся на падлогу. Абамлелага, вынесьлі яго ў калідор, перадалі пад апеку прыбіральніцы.