Сакрат Яновіч - Доўгая сьмерць Крынак

— На мой погляд, гэтыя матэрыялы павінны дапамагчы кіраўніцтву ў выпраўленьні шэрагу недахопаў, — сказаў тады старшыні Сьцяпан.

— Вы, пане Сумленевіч, э, правільна зрабілі, прыходзячы да мяне перад канчатковым адрэдагаваньнем справаздачы камісіі. Я разумею, што гэтым, э, вы парушылі яе аўтаномнасьць, але, э, я запэўніваю вас: ня буду хваліцца нашай сустрэчай. Гарантыяй таму — супольнасьць інтарэсаў. Ці, э, ня так?

— Несумненна, — адгукнуўся Сьцяпан, абмінаючы намёклівы падтэкст у запытаньні старшыні. — Маюцца магчымасьці, як самі вы пераканаецеся, на грунтоўнае аздараўленьне каапэратыўнай гаспадаркі.

— Пабачым, э, пабачым... — старшыня чытаў, усё роўна быццам-бы вышукоўваючы памылковае ў напісаным. Яму званілі, i ён адказваў у тэлефонную трубку: "Так". За каторымсьці разам ён адказаў: "Не". I — двухразова: "Выканана". Ад такога аднаслоўя было Сьцяпану сьцішнавата. — Што-ж, няблага, няблага... — гаварыў старшыня, наносячы на чарнавы тэкст справаздачы заўвагі.

— Дружна папрацавалі ўсе.

— Я, э, ну... — ён выпрастаўся. — У мяне, э, ёсьць тут заўвага, дробязная, э, вось, у гэтым месцы, — старшыня ўказальным пальцам павёў па першых сказах другой часткі справаздачы. — Прапаную вам падкрэсьліць тут дасягненьні... Скажам, прыкладна, э, так: "Нягледзячы на бясспрэчна вялікія дасягаеньні каапэратыву, наглядаюцца ў яго дзейнасьці, праўда, i некаторыя недахопы..." Га?

— Калі ласка, — згадзіўся зь ім Сьцяпан i ўласнаручна ўвёў у чарнавік папраўку. — Яшчэ дзе?

— Бачыце, э, у сьвятле вышэй папраўленага ня надта апраўдана гучаць дзе-якія высновы... Вось: "Неабходна правесьці кадравую вэрыфікацыю кіраўніцкага пэрсаналу ў ваддзелах, кіруючыся перш за ўсё спэцыялістычнай кампэтэнтнасьцю ягонага асабовага складу", — старшыня падняў галаву й зноўку яе апусьціў, паглыбіўся ў чытаньне. — Гучыць фальшыва, не? Прапаную: "Правесьці больш строгую кадравую вэрыфікацыю..." й гэтак далей. Э, га?

— Нашто вам, пане старшыня, такія фармулёўкі? Яны якраз і фальшывыя, будуць гаварыць няпраўду. Тое, менавіта, што, маўляў, ёсьць вельмі добра ў нас і можа быць цудоўна, гэ-гэ-гэ... Выбачайце, мо я не зразумеў вас? Але калі мы ўзяліся дапамагчы вам, пане старшыня...

— Дапамагчы мне? Жартуеце, пане Сумленевіч!

— Як гэта?

— А так! — засоп старшыня. — Вы ўявіце сябе самога, э, на маім месцы. I вам прыносяць такую, во, справаздачу. Вы чытаеце яе. I што, э, робіце самі?

— Калі ласка, пане старшыня, — суха загаварыў Сьцяпан. — Я аналізую яе. Склікаю ўправу каапэратыву. Я ўжо ведаю, што трэба зрабіць. Праводжу, мэтанакіравана, дыскусію ва ўправе, арганізоўваю чыстку...

— Не, э, вы не ўяўляеце сябе на маім месцы, шаноўны пане. Вас яшчэ не ўкусіла свая вош. Вы не перастаеце гаварыць зьнізу ўгору, вось, э, зьнізу, усё зьнізу, э, задраўшы галаву... Не дапамагаеце вы, а — вымагаеце... Вымагаеце ды ўсё вымагаеце... — старшыня працягнуў руку ў барык. — Зробім, э, па чарцы?

— Не пачнем-жа мы, цэлай камісіяй, утойваць тое, што дрэннае ва ўстанове, — Сьцяпан машынальна надпіў з падстаўленай яму чаркі з каньяком, пераўтварацца ў банду ашуканцаў! Прабачце за вострае слова.

— Чаму, Сьцяпане, ты трапна здагадваешся ды, э, памылкова разважаеш, га? запытаў ён голасам імгненна закаханага. — Ты патрэбны мне! Разумееш? Я абяцаю табе, што на працягу двух гадоў ты зможаш купіць сабе аўтамашыну, э, а ў пэрспэктыве — збудаваць асабняк і жыць, э, не аглядаючыся на ласку цесьця. Ну, э, як табе гэта падабаецца?

— Мне, калі ўжо пытаецеся, гэта не падабаецца.

— Чаму?

— Вы прапануеце мне быць злодзеем.

— Ты гэта так зразумеў?

— Менавіта, так.

— Не гарачыцеся, пане Сумленевіч. Прадумайце ўсё. Пагаварэце з жонкай, зь цесьцем...

— Дзякую вам за параду.

— Я — усур'ёз!

— Я — не сумняваюся ў тым.

— Ну, э, так, — старшыня дапіў сваю чарку. — Ну, а над справаздачай камісіі, я так лічу, э, вы яшчэ папрацуйце зь вечарок... Э, няшмат тут трэба ў ёй дарабіць. Галоўнае, гладзей пачаткі новарадкоўяў...

— Ня будзе, пане старшыня, ніякіх вечаркоў, ні даробак, пераробак, крываробак і ўсялякіх недаробак. Будзе так, як напісана! — ён выхапіў з рук старшыні паперы й зьнерухомеў, ад абурэньня ня могучы ўжо гаварыць.

— Смаркач ты! Думаеш — хто-небудзь гэтае, э, падпіша табе?

— Я сам падпішу! — сарвалася ў Сьцяпана. — Вы кожнага запалохаеце, але не мяне! Падпішу, разашлю, куды трэба, даволі ўжо... — ён зацяўся ў сабе.

— Гэта, э, будзе твой апошні подпіс у каапэратыве. Абяцаю табе!..