Сакрат Яновіч - Доўгая сьмерць Крынак

— Дзякую вам за суцяшэньне, пане сяржант, — Сьцяпан устаў. Яму надакучыла слухаць яго. — Я, здаецца, ужо магу йсьці?

— Так, — пацьвердзіў яму сяржант, неяк увесь суцішыўшыся. — На наступны допыт вы атрымаеце ад нас позву.

"Дабіўся я галоўнага: стварыў дакумант, на які змагу паклікацца ў гутарках з капітанам, — разважаў Сьцяпан. — Сёньня, не, заўтра зьвяжуся зь ім. Паверыць мне ва ўсё, калі даведаецца, чаго я начоўп! Тады й мы пагутарым сабе пра старшыню ды ўсялякую сволач!"

У бары Сьцяпан напіўся піва.

19.

— Дзе ты, Сьцяпан, быў?! — насупонілася Кіра. За ёю, пазмрачнелая, стаяла цешча, а з кухні, аблізваючыся ад абеду, выйшаў цесьць. — Куды гэта цябе носіць?! Што з табою?

— Нічога, — Сьцяпан: "Ого, ужо зьбегліся ўсе!" — Здарылася што?

— Яшчэ й пытаеш, — прабубніў цесьць.

— Iдзi, бацьку, бо спозьнісься... — сказала да цесьця старая, быццам баючыся, што ён, вось, адпярэжа дзягу ды возьмецца лупцаваць Сьцяпана. Сядай, Сьцяпанка, есьці, — замітусілася яна.

— Няхай сабе есьць, калі можа, — сказала пра мужа Кіра.

Сьцяпан, распрануўшыся, памыўся над ваннай. Мокрым ручніком націраў ён карак i плечы. "Гульнуў я, як голы ў крапіве, — уколамі распаўзалася па яго целе сьвярбячка. — Кіра як Кіра: хацела-б усё мець i, адначасова, нікога не чапіць. Ці яна кахае мяне? У дадзены момант важнае, бадай, тое, што Кіра да мяне неабыякавая. Каханьнем, магчыма, мы называем патрэбнасьць у партнэрстве, — ён выціснуў прышчык на барадзе. — Спальваньне чараўніцаў у Эўропе адбывалася ўпярэдадзень новага... Аўтадафэ ў Iталii палыхалі ўпярэдадзень..."

— ...сам ён накруціў усяго, вар'ят! — вывіскнула Кіра да маці. Гвалтоўна скрыпнулі дзьверы, зацокалі яе крокі, коратка.

Пабегла яна да гэтай Ані, здагадваўся Сьцяпан. Калі жонка шукае спагады ў сяброўкі, дык гэта i ёсьць трывожная праява пазьбяганьня адчужанасьці да мужа, пошукаў бясьпечнасьці там, дзе яе няма. Урэшце — гэта i перапалох ад самоты, i прыступ зацьменьня, у якім можна дзейнічаць толькі на шкоду ўласным інтарэсам. "Я аб нічым не папярэдзіў яе, не пагаварыў зь ёю... Гм, я-ж ня ведаў, што ўсё так атрымаецца..."

Паабедаў Сьцяпан адзін.

Цешча падыходзіла да яго, каб запытаць, ці даліць яму супу, або дадаць бульбы з сэльдэрэевым соўсам; катлета, сасмажаная па— варшаўску, мела адмысловы смак. Кампот зь ігрушаў, гаркавы ад лішняй дозы карыцы, давіў, i цяжка было піць яго. Дзіва — столькі зьеўшы, Сьцяпан далей адчуваў голад.

I сонную млеўкасьць.

Ён прылёг адпачыць.

"Ну, пайшла яна расказваць, што я спаліў старшыню..." — Сьцяпан перавярнуўся на правы бок, выцягнуў далонь з-пад скроні, і кроў запульсавала цішэй. Слабавалі яму ногі, нылі, абясьсіленыя...

* * *

Ляскатліва расчыніліся дзьверы ў пакой, і Сьцяпан, зь дзіцячай хітрасьцю, прыкінуўся сьпячым: падзьмуў скразьняк.

У пярэднім — прастуджаны голас Кіры:

— Мама, я купіла радыскі.

— А дзе ты, увечары, знайшла яе?

— Прадавалі... — расказвала яна. — Сьцяпан дома?

— Сьпіць.

— Яшчэ?! — яе крокі набліжаліся.

— Няхай ён пасьпіць, — як бы супыніла Кіру маці. — Во, паеш квашанінкі.

— Не магу, — зашахацеў на Кіры лёгкі плашч. Яна распраналася. — Хо, горача! — Заскрыпела шафа з адзеньнем. — Блага мне, мама.

— Залішне бярэш сабе ў галаву...

— За сябе я не бядую, мама, — сказала Кіра, пацягнуўшы носам. — За дурною галавою і нагам няма спакою... Возьмуць і пасадзяць яго!

— Цішэй, бо пачуе...

— Няхай сабе чуе! — грукнула шкло; запсычэла "ігрушка" з адэкалёнам. Прычоска мая, хвароба, рассыпаецца. У мяне, мама, мяккія валасы. Заўтра пайду я да Райкі: у яе — францускі ляк...

У прыцемку, у самюткім куце бібліятэчнай паліцы, паглядвала на Сьцяпана дзяўчына на каляровай паштоўцы. Яна прыціскала да аголенага пляча букет жоўтых і чырвоных цюльпанаў; мела выразныя, чорныя вочы і просты, грэцкі нос. Ад яе красы, тыповай у пачатках стагодзьдзя, рабілася яму цёпла і ўтульна. Хацелася Сьцяпану пасьмяяцца з турботаў, ад якіх брыняла потым яго піжама й мучылі сны.

Сьцяпан запаліў сьвятло й пашукаў сабе кніжку. Але не ўкладвалася яму чытаньне. I не было-ж як пайсьці на шпацыр, праветрыцца: час ад часу чулася гаворка маці з дачкою, у кухні.

Кіра сама прыйшла да Сьцяпана.

— Што чытаеш? — запытала яна.

— Ня ведаю, Кіра.

— Трымаеш-жа кніжку ў руках!

— Зараз скажу табе... — ён адгарнуў тытульны ліст у кніжцы.

— Сьцяпан, — Кіра падыйшла блізка да яго, але не прыхіліла, як зазвычай, яго галаву да сваіх пругкіх грудзей. — Што ты, Сьцяпан, нарабіў?! Людзі сьмяюцца зь цябе. Скажы: ты сапраўды спаліў аўтамабіль старшыні?