Сакрат Яновіч - Доўгая сьмерць Крынак

Боль галавы не дазваляў Сьцяпану што-кольвек чытаць. Ад гарачкі яму сьпякаліся вусны.

— У вас пачаткі запаленьня лёгкіх, — сказала Сьцяпану лекарка. Яна выпісала яму накіраваньне ў рэнтгэнаўскі габінэт.

— Я ледзь трымаюся на нагах, пані доктар, — узмаліўся ён. — Нікуды не пайду...

— Гэта недалёка, — яна назвала блізкі адрас. — Вы-ж мужчына, — дадала яна, зь мілай грымасай. — Зрабіце клішу й тады пахварэеце сабе, паляжыце ў пасьцелі...

— А што будзе, калі я памру?! — няньчыўся ён. На пальцы яе рукі залаціўся шлюбны пярсьцёнак, надта шырокі.

— Не, вы ня зробіце гэтага. Прымеце прадпісаныя вам лякарствы й уваскрэсьнеце. Трэба вам верыць у мэдыцыну. Прынясеце мне рэнтгенаўскую клішу — атрымаеце дадатковыя рэцэпты. Добра?

— Дамовіліся, — боль, так адчуваў Сьцяпан, як бы памяншаўся. — Адчую свой канец — паклічу вас. Можна?

— Выспавядаць? — хмурылася яна. — Будзе з чаго? — хуценька запаўняла бюлетэнь, пакідаючы Сьцяпана па-за ўвагай. — Даю вам тыдзень вольнага, каб вы адпачылі ад шэфа, — зграбна прыціснула да блянку сваю маленечкую імянную пячатку. — Хварэйце на здароўе.

— Сумна бяз шэфа, — Сьцяпан: "У яе, напэўна, недурны муж і таму яна не баіцца какецтва, паненскага свавольля".

— Так? Няма чым хваліцца, — яна кораценька запісала ў карце хваробы.

Па лякарствы хадзіла Кіра.

Тэмпэратура ў яго падскочыла звыш трыццаці дзевяці градусаў. Сьцяпан правальваўся ў бяздоньне, у несканчонасьці якога мігцела яму трывожнае. Вынырала зь яго бяспамяці якоесьці скрыжаваньне вуліц у горадзе з высачэзнымі дамамі, каб аддаліцца й зьнікнуць, быццам агеньчыкі сустрэчнай станцыі, празь якую праімчаўся ў цягніку міжнароднага маршруту. У купэ прасадзіў галаву кандуктар з пабялелым тварам: "Памятайце, што я не запрашаў вас сюды! Тут вам i будзе каюк! На чыгунку за Бельскам налезла гара Джамалунгма. Але я выскачу ў вадхон. Чао, казлы адпучшэньня!" Iнтэлiгентны спадарожнік Сьцяпана выбіў локцем шыбу й тузануў яго за рукаў: "Уцякайма!" Наперадзе загрымеў выбух катастрофы. "Я таму слухаў вашай гутаркі, бо нудзіўся. Вы мяне зусім не цікавіце, i за гэта я прашу ў вас прабачэньня", — ён, спадарожнік, з жахлівай адкрытасьцю пацалаваў...

— Сьцяпанка! Сьцяпулёк мой мілы!

З чырвані трызьненьня набліжаўся да Сьцяпана засмучоны позірк Кіры. Як добра, што яна побач.

Піць! Ён каўтнуў нейкай вадкасьці з кубачка, відавочна, паліпірыну, а яшчэ — соку зь лімону, растворанага...

— Кіра, — сказаў ён. — Пагладзь мяне...

"Жыцьцё, э, яго сутнасьць, ведаеце, э, — у непаразуменьнях, — крывіўся старшыня. — Мяне неспакоіць ваша, Сумленевіч, вера ў існаваньне, э, згоды, ведаеце. Яно, ну, аднадумства, так сказаць, зьнішчае думку, усыпляе, э, мазгі. Так, так, так... Людзі салідарызуюцца, э, у прэтэнзіях. Ого, за дармовы кавалак мыла гатовы яны, э, сьвет перакуліць дагары коламі, ведаеце. Чаму? Таму, што няма чалавека задаволенага сваім, э, лёсам, во! Дай яму доказ, э, крыўды, няхай сабе й сьмяхотны, дык ён табе замахнецца, э, пудовым кулаком, i ўжо не стрымаецца. Так i лясьне ім! Пакоціць ён, прыдушыць, затопча цябе — за нішто! А потым — пашкадуе i паспачувае, во, во... Любім набіць каго й заплакаць над ім, э, гм... "

— Сьцяпанка...

З заслонаў на вокнах абсыпалася цішыня, утвараючы грумакі ўтульнасці. То зноў вочы заплывала якімсьці кацячым колерам.

"...э, дырэктарам быць, ведаеце, трэба добра ўмець махляваць, пане Сумленевіч. Так, так, без пасьмешак кажу вам. Справа, зрэшты, i не ў вашуканстве, э, не, не... Калі ўсе навокал, ушыр ды ўверх, ведаюць аб гэтым, э, дык якое-ж тут ашукоўваньне? Кіраўніку неабходна выходзіць насустрач людзкім спадзяваньням, такім, во. Так, Сьцяпан, табе ня быць кіраўніком! Справядлівых, ведаеш, баяцца, э, гм... Ахвотна гавораць пра іх — заўваж кожны ў дачыненьні да сваіх ворагаў. Прыніжальнае, гэта праўда, стаць жывой справядлівасцю, пародзістым сабакам на зладзеяў, ага... "

— Пацееш? Мама, Сьцёпка пацее! Паглядзі...

— Ці-іха.

У куце, за фікусам, паляць вогнішча...

На ўскраіне бярэзьніку сабраліся паляўнічыя, з дубальтоўкамі за плячыма. Старшыня гучна кашляе й хтосьці з членаў управы адзываецца да яго: "У цябе запаленьне лёгкіх". А старшыня на тое: "Лекарка сказала, што яшчэ не". Сказалі: "З гарачкай табе да твару". А ён: "Каб так i пасьля сьмерці". У Сасновіцкім бары — галасы, ломат: пайшоў гон. На балацявіну, быццам маторная лодка на ўсёй хуткасьці, выбег зубазбройны адзінец, які, здратоўваючы кусьцікі, павярнуў прасьцютка на стойбішча старшыні ўправы каапэратыву, самага вялікага на Беласточчыне, i грозна рохкнуў: "Я табе не Сумленевіч, падла ты!" Шэф зваліўся перад зьвярыскам ды залямантаваў: "Даруй, братец-адзінец, што я цэліўся ў цябе! Зьлітуйся, калі не нада мною, дык хоць над жоначкай-тралялёначкай ды нашымі дзеткамі-кветкамі! Я цябе за гэта ў лыч пацалую, і куды хочаш..." Засьмяяўся дзік і ажно языком іклы аблізаў. Сеў ён на хвасьце ды прахрыпацеў: "Па-ага-ава-ары, а я па-аслу— у-уха-аю-ю-у-ууу, га-га-га-га-га..."