Сакрат Яновіч - Доўгая сьмерць Крынак

Уставалі, усё роўна бы разбуджаныя з дрымоты, і тлумна выходзілі з пакою.

— Калега Сумленевіч, — аклікнуў старшыня. — Прашу вас застацца на момант...

Сьцяпан быў упэўнены: шэф дайшоў да высновы, што зноў патрэбна яму супыніць няўрымсьлівага маладзіка. З гэтым дасьледваньнем рынку, скажа, вы перасалілі, яно нам лішняе, а таму, што няма праблемы са збытам, пане Сумленевіч, а ёсьць праблема з вытворчасьцю, дык давайце думаць пра павелічэньне выпуску тавараў, э, во!..

Ён не адразу ўцяміў, што яму гаворыць старшыня.

— Вы, дарагі калега, нешта сумны.

— Я? Чаго? Не, — Сьцяпан зашпіліў пінжак.

— Прапанаваныя вамі абсьледваньні рынку, пэрспэктыўнага попыту, сапраўды ня маюць сэнсу. Разумееце, э...

— Так. Разумею.

— Ну, ня злуйцеся, — старшыня, заклаўшы рукі за сьпіну, прайшоўся перад вялізным сталом вішнёвага колеру, невясёлага.

— Прыкра мне, вядома, што не прынялі мае рацыі, але гэта ня значыць, што я за тое злуюся...

— Так, так...

Пайшлі чуткі: папярэдняга старшыню, пэнсыянера, цягаюць суды. Разглядаецца справа аб нелегальнай майстэрні па вырабу вазоў. Замяшана ў гэта некалькі асобаў зь цяперашняга кіраўніцтва каапэратыву, што захоўваецца ў таямніцы. I якісьці сяржант міліцыі. Усіх праваліў цясьляр, горкі п'яніца й злодзей, схоплены міліцыянерамі, калі гнаў самагонку ў хмызьняку пад Васільковам.

— З нашага каапэратыву атрымалася фірма, э, дарагі калега. Становішча зьмяняецца, ня тое што з году ў год або зь месяца ў месяц, але, бачыце, э, зь дня ў дзень. Калі тут і аглядвацца: трэба бегчы й бегчы, дапераду, толькі дапераду. Часамі ажно духі вылазяць! А вазьмі пакаўзьніся — затопчуць! З разгону, ведаеце, э, як кавалерыя — падбітага ездака... Калегу, сябру, э...

— Расказваў мне бацька — пад Чанстаховай, у верасьні трыццаць дзевятага...

— Так, так...

Сьцяпан змоўк.

У калідоры — чуваць было празь сьцяну — зіхатліва расьсьмяялася жанчына, тая з разьлікавай сэкцыі, разьведзеная.

— Я, ведаеце, э, папрасіў вас, дарагі калега, каб пагаварыць з вамі, — у нерашучасьці пастаяў ён перад Сьцяпанам. — Ёсьць у мяне своеасаблівая просьба, э...

— Я вас слухаю, пане старшыня.

— Як вам гэта сказаць, калега Сумленевіч, каб вы дрэнна не зразумелі мяне, ведаеце, — ухапіста пацёр ён сабе бараду. — Вы плюньце на таго інспэктара; тое, што ён прыслаў, я, ведаеце, э, пад зялёнае сукно, як кажуць, запіхнуў, э...

— Я, пане старшыня, тут ні пры чым. У мяне ўсё ў лад, пане, — на сярэдзіне памарусілі Сьцяпану сьняжынкі.

— Так, так: плюньце, э...

Скрывіўся ён у залётную грымасу, i Сумленевічу зрабілася ад таго звычайна сорамна. Яму нават падумалася, што ў шэфа — затоеная хвароба...

Адказаў:

— Вядома.

— Як вы сябе адчуваеце, калега?

— Нічога. Добра, — у правай назе, зьдзівіўся Сьцяпан, зьявіліся дрыжыкі. "Нэрвы! Я кіну гэту работу!" — Дзякую, пане старшыня. Не наракаю.

— Вось, вельмі цешуся. Вельмі! — ён дастаў з барыку тыя самыя, самавітыя, чаркі й наліў у іх армянскага каньяку. — Вып'ем на благую пагоду; пашырэюць вены, ведаеце, э... Сядайце, — запрасіў ён Сьцяпана.

— Дзякую вам, — Сьцяпан ліхаманкава перагортваў у памяці свае вольныя гутаркі, пра якія маглі сказаць старшыні. Не знаходзіў у іх небясьпечнага сабе.

— Моцны, падла!

— Востры, — падтрымаў яго Сьцяпан. Ён адпіў глыток алькаголю, які шчыпаў за язык i дзясны.

— Так, ведаеце, э... Стаміліся мы, дарагі калега. Ат, неўзабаве йсьці дамоў...

— Палова трэцяй! — Сьцяпан прыгледзеўся да гадзіньніка, даўжэй, чым трэба. — Нарады страшэнна займаюць час, — паскардзіўся ён старшыні, каб урэшце прарвалася між імі размова. (Учора Сьцяпан купіў білеты ў кіно, на сёньня, на пятую гадзіну.)

Старшыня не прыняў тэму.

— З вас, дарагі калега, бездакорны службовец, э, адпаведны на адпаведным месцы, хацеў я сказаць... Вас паважаюць, усе мы паважаем вас. У вочы, ведаеце, усякае вам скажам, але завочна ніхто й слоўца ня кінуў супроць, ведаеце, э...

Сьцяпан дапіў каньяк.

Ніколі ня чуў ён такога пра сябе.

— Я вам тое кажу! Людзі, ведаеце, плятуць, э, рознае. Але пра вас не пачуеш благога, калега, — старшыня ўзяў бутэльку. — Дазвольце наліць...

— Ах, я п'янею, — Сьцяпану прыйшоўся да спадобы армянскі. — Прашу нямнога.

— Вам усе вераць! — гаварыў сваё старшыня. — Добрага чалавека кожны, ведаеце, нюхам счуе, — наліў ён i сабе. — Паміх намі, э, здараліся, праўда, непаразуменьні, ды вы, дарагі, за гэта, бачу, э, не крыўдуеце на мяне. Нам трэба трымацца разам! Будзе еднасьць, дык мы Беласток сто разоў у той бок i назад перасунем. Так, так...