Сяргей Пясецкі - Запіскі афіцэра Чырвонай Арміі

Аднак тым разам Ліпа не заляцеў. Хаця і вельмі позна, але вярнуўся дадому. Ідучы, нейкую польскую песеньку спяваў. Я як мага хутчэй святло згасіў і прыкінуўся, быццам сплю. Хваляваўся, што ён можа да мяне зайсці. Вельмі небяспечны чалавек.

У жніўні 1940 года.

Вільнюс.

Ура! ура! ура! Я зноў у Вільнюсе.

Дагэтуль зусім не меў часу на пісанне. Але зараз распавяду каротка, што важнага з пачатку мая гэтага года здарылася.

Магутным ударам нашага жалезнага, чырвонага кулака разграмілі мы літоўскіх фашысцкіх міністраў і капіталістаў. А сам іх прэзідэнт некуды ўцёк. Але для таго і існуюць нашы арлы з НКВД, каб яго адшукаць і назаўсёды абясшкодзіць. Што праўда, вялікіх боек не было. І – здаецца мне – увогуле без таго абышлося, бо іх напалохаў ультыматум, выстаўлены нашым урадам крыважэрным паслугачам англа-амерыканскага капіталізму і ўся іх дзяржава рассыпалася, як старая бочка, з якой зваліліся абручы.

Так, вялікая і магутная наша маць РАСІЯ і ніхто нідзе ёй супраціўляцца не здолее!… Такім чынам, патроху прыкончым усіх буржуяў і капіталы іх сабе пазабіраем. Цудоўна!

Я, напрыклад, чаму б не мог быць значным капіталістам? Чаго мне для гэтага не хапае? Толькі шмат грошай. А як грошай цапну, дык таксама здолею штодзень есці каўбасы ў вялікіх колькасцях, купіць яшчэ з тры гадзіннікі і некалькі пар ботаў з халявамі. Ну і веласіпед, а таксама патэфон. І – натуральна – заўсёды бы жыў у асобным пакоі, каб у мяне хто-небудзь што-небудзь не скраў. Так, цудоўна ўсё складаецца і прадказваецца на будучыню. Калі так далей пойдзе, дык можа і я сацыялістычным спосабам да вялікіх капіталаў даслужуся.

А з тымі літоўцамі, дык вялікая неспадзяванка для мяне атрымалася. Доўга чытаў у газетах і слухаў па радыё аб нашай вялікай, нязломнай, вечнай савецка-літоўскай дружбе. А тым часам аказалася, што яны рэакцыйную работу праводзілі і загранічным капіталістам выслугоўваліся. Да такой ступені нават, гіены, разбэсціліся, што выкралі нашага радавога і ў падполлі яго мучылі, каб ім усе таямніцы Галоўнага Камандавання і Палітбюра даклаў. Але той усё стрываў і ніяк не здрадзіў. Здолеў нават падмануць іх пільнасць і ўцёк. Цяпер за тое злачынства ўсе літоўцы будуць цяжка адказваць і – натуральна – яны паказалі, што не ў стане мець уласнай дзяржавы і мусяць быць далучаны да Савецкага Саюзу… Зрэшты, гэта нават не пакаранне, але наймагутная абарона. Нават самі літоўцы малілі аб гэтым. Так, дабрыня нашага БАЦЬКІ Сталіна не ведае граніц. Іншы б разгнявіўся на ўвесь народ літоўскі і назаўсёды парваў бы з ім стасункі. А ЁН нават зрабіў ласку прыняць іх да сям’і шчаслівых савецкіх народаў.

Жыву я зноў у вучыцелек. Хаця яны зацвярдзелыя буржуйкі, але я лічу за лепшае жыць у іх, чым дзе ў іншым месцы, бо ўпэўнены, што не абкрадуць. А цяпер, калі ўласны чамадан маю і шмат каштоўных рэчаў, мушу быць вельмі асцярожны. Пасля таго ўрока, што дала мне Настка, ні да кога цяпер больш даверу не маю.

Вучыцелькі, як бачна, не дужа ўзрадаваліся, што я вярнуўся. Але нічога мне аб тым не сказалі. Зрэшты размаўляў я толькі з Марыяй Іванаўнай і то толькі тады, калі ёсць вялікая патрэба.

Найперш я загадаў выкінуць з майго пакоя абраз той дамы з каронай, бо зноў яго на ранейшым месцы павесілі. Замест яго я партрэт нашага БАЦЬКІ змясціў. Запаліў перад ім лампаду і пачаў вельмі гучна Інтэрнацыянал спяваць. Няхай чуюць, фашысцкія гадзіны, і дрыжаць ад страху!

Праз некалькі дзён мне ўдалося знайсці ў ілюстраваным штогодніку партрэт Гітлера, змешчаны на цэлую старонку. Я гэтаму моцна ўзрадаваўся, і хаця штогоднік быў не мой, выдраў з яго тую старонку. Потым, дома, на кардонку наклеіў і вялікімі літарамі знізу вось такі надпіс зрабіў: “АДОЛЬФ ГІТЛЕР – НАЙВЯЛІКШЫ СЯБРА ПРАВАДЫРА РАСІІ, І.В. СТАЛІНА”. Павесіў я партрэт Гітлера насупраць партрэта Сталіна. Няхай вісяць сабе так, любімыя правадыры, і цешацца сабою… Сталін глядзіць на Гітлера і, здаецца мне, гаворыць:

“Як там, любы таварыш, б’еш буржуазію?”

“Яшчэ як, сябра найдаражэйшы, – кажа Гітлер. – Як толькі жыдоў і палякаў прыкончу, дык адразу да англікаў дабяруся!”

“Лупцуй іх, лупцуй, Адольфік! – кажа Сталін.– Калі сам не здолееш, дык я табе дапамагу!”

Вельмі гэта хораша атрымалася: “кругом” сацялістычна.

А ўчора я атрымаў пісьмо ад брата. Ён піша:

“3 чэрвеня 1940 года.

Горад Масква.

Дарагі брат Мішка!

Адразу паведамляю табе, што я апынуўся пераведзеным на пастаянна ў Маскву, дзе буду працаваць на мэблевай фабрыцы. Усё папярэдняе кіраўніцтва фабрыкі выкінулі і даслалі туды, дзе падобнаму кіраўніцтву быць і належыць. Аказалася, што яны арганізавалі вялікі сабатаж і нішчылі прадукцыю а таксама станкі. Самі прызналіся на паседжанні ў судзе, што за такую здрадніцкую работу бралі грошы ад люксембургскіх імперыялістаў.