– У мяне, – казала, – дачушка сямігадовая, і я не хачу, каб дзіця да маці павагу страціла. Дрэнны гэта прыклад. Ну і суседзі могуць даведацца.
Аднак аднойчы, пасля доўгага знаёмства, згадзілася яна пайсці са мною ў нядзелю на прагулку за горад. Але перад тым папярэдзіла:
– Толькі не разлічвайце ні на што большае за прагулку, бо я кабета чэсная і прыстойная. Бачу, што вы малады і што сумна вам аднаму, таму паразмаўляем і час на вольным паветры правядзем.
Але я на гэта яе мянценне увагі не звярнуў. Усё гэта – думаю сабе – твае буржуйскія хітрыкі. Але прыйдзе час, і ўсё гэта скончыцца.
Прыбраўся я ў нядзелю належным чынам. Шмат парфумы на галаву выліў. Два гадзіннікі ўзяў і боты англійскага фасону абуў. Выглядаў не горш за якога важнага савецкага начальніка. Вось.
У суботу купіў бутэльку гарэлкі, а ў нядзелю пайшоў да лаўкі. Яна таксама шыкоўна ўбралася. І пазнаць было цяжка ў новым паліце і ў боціках. Як вельмі значная капіталістка выглядала. Яна таксама прыгатавала пакунак з рознай ежай і пайшлі мы на прагулку за горад.
Надвор’е было выдатнае. Усё зялёнае… Заўважыў я каля гораду лес і адразу з шашы туды скіраваў. Знайшоў зручнае месца і разаслаў плашч.
Пачалі есці і размаўляць. Вельмі весела было і культурна. Толькі гарэлкі яна піць не хацела. Ледзьве яе на паўшкляначкі ўгаварыў. Рэшту выпіў сам. Потым пачаў я патрабаваць ад яе нармальнага для мяне задавальнення як мужчыны. А яна кажа:
– У нас так не робіцца. Я прыстойная жанчына, а не нейкая там вулічная дзеўка. Вы мяне на прагулку запрашалі для кампаніі, таму я і згадзілася. Але нічога, акрамя гэтага, паміж намі быць не можа. Магчыма, у вас у Расіі інакш і абы-хто з абы-кім распуствуюць. Але ў нас інакш.
Устала яна, зашпіліла паліто і капялюш на галаве паправіла. Потым гаворыць:
– Дужа выбачаюся, але мне ўжо час вяртацца дадому, бо дзіця засталося адно. Хацела правесці з вамі троху часу дзеля кампаніі і прыемнай размовы. А калі атрымалася інакш, тады вельмі шкадую. Прашу не гневацца на мяне. Я гэтыя справы трактую паважна, і вы мусіце паставіцца да мяне з пашанай.
Гэта мяне моцна раззлавала. Ускочыў я на ногі і сказаў ёй так:
– Ты дурная буржуйская свіння! Адурманілі вас капіталісты і ксяндзы сваёй фашысцкай прапагандай і зрабілі з вас дзікуноў. Толькі мы прынеслі вам вольнасць і паняцце аб свеце. Мы паказалі вам сапраўдную культуру. Мы далі вам свабоду. Але ты, ідыётка, гэтага не разумееш, бо атручаная ядам імперыялістычных забабонаў!
А яна пачырванела і гаворыць мне:
– Хочаце ведаць праўду, што вы нам прынеслі з Расіі? Хочаце гэта ведаць?
– Так, – кажу я. – Прашу паведаміць. У нас кожны свабоду слова мае.
– Дык вось, – кажа, але дзе там “кажа”, амаль што крычыць: – Прынеслі вы нам голад, гразь, вошай, венерычныя хваробы і тэрор. Бо іншага ў вас нічога няма!
– І тэрор вам таксама прынеслі?! – спытаўся я, адчуваючы, што мне ў вачах цёмна робіцца ад злосці.
– Так, – кажа яна. – Людзі па вуліцах хадзіць баяцца. Жанчына ўвечары з дому выйсці не можа. Няспынныя рабункі, марадзёрства і крадзяжы. Ніхто не можа быць спакойным ні ўночы, ні ўдзень! Як гэта ўсё называецца?
Паглядзеў я на яе буржуйскую пысу, на капялюш з пёркам. Потым адышоўся і хацеў стукнуць гадзіну нагой у гэта тлустае капіталістычнае чэрава.
Але прыгадаў, што з’яўляюся афіцэрам і маю на сабе мундзір Чырвонай Арміі. Таму, падумаў сабе, хай ведае маю годнасць! І толькі кулаком у зубы ёй заехаў. А яна, як куль з мукой – хлоп на зямлю. Наша бы, савецкая баба, нават і не міргнула. А тая… адразу бачна: буржуйскае паскудства– ніякай у ёй трываласці няма! Сплюнуў я на яе з суцэльнай пагардай і не азіраючыся нават з гонарам пайшоў.
З таго часу я ў лаўку болей не хадзіў. І ўвогуле ні на адну буржуйку ўвагі не звяртаў. Усё ж такі нашы саветкі бязмежна лепшыя і культурнейшыя! Вось.
5 мая 1940 года.
Ліда.
Учора я дзяжурыў на службе цэлыя суткі. А сёння выспаўся як мае быць і запісваю гэта ўсё, каб не запамятаваць. Вырашыў рабіць гэтыя Запіскі згодна з планам. А план мой такі: збярэцца троху цікавых рэчаў, тады іх адразу і занатую. Гэта можа стаць вельмі важным гістарычным матэрыялам, а таксама філасафічным. Я нават маю намер перарабіць гэта ў будучыні ў вельмі вялікую аповесць. Такую, напрыклад, як Вайна і мір Талстога. Чытаў я яе троху. Але напісана вельмі нудна і марудна. Увогуле, адзначым, што нічога яна не вартая. Бо і па-французску шмат у ёй гавораць і ёсць там розныя капіталістычныя паразіты. Што цікавага для нас можа быць у гэтым? Адна цемра, дурноцце і забабоны. Там нават моляцца і часта пра Бога ўзгадваюць. Акрамя таго ўслаўляюць розных дурных граф’ёў і князькоў. Я ж напішу аб нашай надзвычайнай Чырвонай Арміі, аб яе перамогах, аб маіх геройскіх подзвігах і аб нашым вялікім правадыры СТАЛІНЕ. Вось гэта будзе цудоўная аповесць!
Читать дальше