Уладзімір Някляеў - Цэнтр Еўропы

Дзяжурны ў міліцыі прыняў заяву, пацепнуў плячыма. Юзік яшчэ спытаўся ў яго: «Усё так?..» — а той нібыта не пачуў. У кнігу канцылярскую заяву пад нумарам 182 запісаў, штампік паставіў. А пасля аказалася, што заяву тую трэба было не ў міліцыю, а ў суд несці, бо такімі справамі суд, а не міліцыя займаецца, і дзяжурны той няправільна тую зая­ ву ўзяў, з юрыдычнага боку няграматна. Вось жа пасадзяць у міліцыі дзяжурыць абы­каго — і яны там дзяжураць.

Юзік не стаў старую заяву з міліцыі ў суд пераносіць, а напісаў новую. У ёй, падумаўшы, мужа Альжбэты, паля­ ка гэнага, ён выкрасліў, бо не ведаў ягонага прозвішча.

Cтудзень 2008, Менск.

Труну з целам Цімоха Нілавіча Макея паставілі каля магілы на козлікі, якія раптам падламаліся, бо за доўгія гады струхнелі пад дажджом і снегам, а Цімох Нілавіч быў мужчына мажны. Труна кульнулася, цела Цімоха Нілавіча скацілася з гліністага грудка ў густыя кусты пры агарожы могілкаў, а тут пачаўся дождж са снегам, усе заспяшаліся, замітусіліся і, не заўважыўшы, што труна пустая, накрылі яе вечкам і закапалі без нябожчыка.

Была позняя восень, амаль зіма, і кусты былі хоць і густыя, але голыя. Цімох Нілавіч пачаў прамакаць, таму падняўся і ўбачыў, што яго пахавалі пад крыжам з надпісам: Макей Цімох Нілавіч, 11. 11. 1959 ­ 11.11. 2009, — з чаго вынікала, што ён на гэтым свеце, дзе такія людзі, якія, каб не прастудзіцца пад дажджом са снегам, могуць закапаць труну без нябожчыка, пражыў роўна паўвека. Яшчэ 10 гадоў заставалася яму да пенсіі.

Ён пахадзіў вакол крыжа, палюбаваўся на свой пры­ гожы, з чорнай стужкай, партрэт і рушыў дахаты, бо не ведаў, што яму, непахаванаму, на могілках рабіць.

Дома ніхто не адчыняў, ён звыкла памацаў па кішэнях, шукаючы ключы, не знайшоў і падумаў, што дарма завядзёнкі такой нямашака, каб хаваць з ключамі, бо ці мала што… Суседкі таксама дома не аказалася, а дачка яе з “лапухамі” на вушах сказала, торгаючыся пад музы­ ку, якую ў тых “лапухах” слухала, што маці з цёткай Рэ­ няй зараз у кавярні “Сонейка”, дзе спраўляюцца памінкі, бо ў цёткі Рэні муж ад сэрца памёр, і дзіўна, што ён сам, памёршы, пра гэта не ведае. Яшчэ Аня, дачка суседкі, папярэдзіла яго, каб ён асцерагаўся, бо амаль ва ўсіх трылерах, якія яна глядзела апошнім часам, людзі ў адносінах да прывідаў усё болей бязлітасныя, калечаць іх і нават забіваюць. Яна, Аня, думае, што такая тэндэн­ цыя ў кінематографе наўпрост звязаная з падвышэннем жорсткасці ў свеце. Людзі сатанеюць.

Цімох Нілавіч зразумеў, што Аня лічыць яго прывідам, і спытаў, як яна думае: ён насамрэч прывід, ці здаецца ёй прывідам? — на што Аня адказала, што ніяк яна не збіраецца пра гэта думаць, бо яно яе не калыша. “Вы і ў жыцці былі хоць і мажны, — сказала, торгаючыся, дачка суседкі, — але нейкі незаўважны. Як прывід”.

Па дарозе ў кавярню “Сонейка” Цімох Нілавіч спаткаў Дзіяну Святкоўскую, з якой не бачыўся са студэнцкіх гадоў, таму Дзіяна не ведала, што ён памёр. Некалі Цімох Нілавіч быў закаханы ў прыгажуню Дзіяну, і яна была закаханая ў мажнага Цімоха, але ён ніводнага разу не прызначыў ёй спаткання, ніколі раней не запрашаў на каву, дык запрасіў цяпер.

У кавярні не знайшлося вольнага стала, каб сесці асобна — яны селі за памінальны. Рэня пасуналася, заплакаўшы: “Сядай, Дзіяна, вось бачыш, не стала Цімы, праз якога мы некалі пасварыліся, цяпер сварыцца нам няма праз каго…” — а Дзіяна сказала, сядаючы: “У мяне, Рэня, таксама муж памёр…” — і разам з Рэняй заплака­ ла. Цімох Нілавіч падумаў і сеў паміж імі, а то будуць на плячы адна ў адной раўсці ўвесь вечар — не пагаворыш. З Рэняй дык ён нагаварыўся, а з Дзіянай яму хацелася пагаварыць. Тым больш, што ейны муж памёр.

“…і неяк так для ўсіх незаўважна ён выконваў свае абавязкі, што ўсе дзівіліся, калі яны выконваліся, і пра­ екты рабіліся праектамі”, — завяршыў сваё памінальнае слова намеснік дырэктара праектнага інстытута, у якім працаваў Цімох Нілавіч, а калега Цімоха Нілавіча інжынер Сташанскі дадаў, што, прасядзеўшы з нябож­ чыкам стол у стол амаль дваццаць гадоў, ён не можа ўспомніць, каб той хоць у нечым яму замінаў — гэтак нябожчык сапраўды працаваў непрыкметна.

Усе, апроч дырэктара інстытута, які ні на пахаванне, ні на памінкі не прышоў, адзін за адным падымаліся за памінальным сталом і, жадаючы, каб Цімоху Нілавічу зямля была пухам, прамаўлялі хораша. Цімох Нілавіч не надта тымі словамі падманваўся, бо, калі б сядзеў зараз не на сваіх памінках, а на памінках Сташанска­ га, дык падняўся б і сказаў тое самае. Не ў тым сэн­ се тое самае, што Сташанскі дваццаць гадоў ніяк яму не замінаў, Сташанскі яшчэ як яму замінаў, але Цімох Нілавіч сказаў бы, што гэта яму не замінала. Хоць, хут­ чэй за ўсё, менавіта Сташанскі, які быў нібыта дарад­ цам дырэктара інстытута, а насамрэч проста азадак яму лізаў, падгаварыў дырэктара не прыходзіць на развітанне з Цімохам Нілавічам Макеем, бо шэраговы інжынер — не тая фігура, каб дырэктару з ім развітвацца.