Уладзімір Някляеў - Цэнтр Еўропы

Раніцой Андрэй сустрэне іх на аўтобусным прыпын­ ку, прывітаецца і, як заўсёды, яму будзе няёмка, што ён ведае пра іх нешта з таго, чаго не след ведаць староння­ му чалавеку. Як заўсёды, сусед будзе з сынам на руках, суседка — з гаспадарчай, у чырвоную клетку, сумкай; яны павітаюцца і разыйдуцца, словам не перакінуўшыся: ледзь знаёмыя людзі — і не больш.

Раніцой раней за будзільнік зазваніў тэлефон.

— Кватэра Карунскіх?

— Я адзін тут Карунскі… Слухаю вас… Алё…

— Мяне папрасілі перадаць, што бабуля ваша карунская памерла.

— Хто гэта? Хто тэлефануе? — амаль закрычаў Андрэй у трубку, але адтуль чуліся ўжо толькі кароткія гудкі.

Да вёскі Андрэй дабраўся надвячоркам, ледзьве пачало шарэць. Шафёр, раззлаваны слізкай, у завеях, дарогай і сваім старэнькім расхліпаным аўтобусам, а найбольш кпінамі вострай на язык маладзіцы, якой ён, можа, і сапраўды памыліўшыся, не дадаў рэшты з грошай за білет, не згадзіўся спыніцца каля дзедавай хаты, і Андрэю давя­ лося ехаць на другі канец вёскі, да апошняга прыпынку. Цяпер ён стаяў на бязлюднай вуліцы і, прытрымліваючы локцем зялёны, з жоўтымі бляшанымі кветкамі і чорнай стужкаю вянок, ладзіўся прыпаліць цыгарку.

Разам з ім сышла з аўтобуса і тая самая вострая на язык маладзіца. Адразу ж яна хуценька скіравала ў бок магазіна, але, убачыўшы, што Андрэй цягне за сабою вя­ нок, прыпынілася і, робячы выгляд, што заразважала, ці так ужо ёй той магазін патрэбны, раз­пораз паглядвала на Андрэя. Андрэй не ведаў яе і не стараўся пазнаць, бо па гаворцы было чуваць, што яна нетутэйшая.

Запалкі ламаліся ў замерзлых пальцах, цыгарка не прыпальвалася, а маладзіца ўсё стаяла, не адыходзіла. Доўга маўчаць яна не звыкла, таму не вытрывала:

— Хаваць каго прыехалі?

«Чаго пытацца?.. Нібы не відаць…»

— Хаваць.

— Ці не старую Карунскую?

Андрэй кіўнуў. Карунскіх у Карунах было добрых паўвёскі, таму, калі б нават не ягоная бабуля памерла, то ўсё адно, мабыць, хавалі б старую Карунскую.

— А яе ўчора пахавалі.

— Як гэта ўчора?

— Ды ўчора. Я і на памінках была. Я ў магазіне пра­цую, дык на ўсіх памінках бываю.

«Не паспеў!»

— А вы ёй хто?

— Унук.

— А… Казалі, што нехта не прыехаў.

— Мне толькі сёння сказалі.

— Хто?

Андрэй прамаўчаў.

— Хто вам сказаў?

— Што вам да таго?.. — вырвалася ў Андрэя нечака­ нага для яго самога раздражнёна, і ён ужо спакайней даказаў. — І якая цяпер розніца…

Маладзіца не пакрыўдзілася.

— То можна цяпер вянок адразу на могілкі несці. Ці ў хату панясеце, каб паказаць?

Андрэя здзівіла, што яна прамовіла гэта без насмешкі, зусім сур’ёзна.

— Дзякуй за параду. На могілкі пайду.

— Ведаеце, дзе?

— Ведаю.

— Я вам пакажу.

«От жа ліпучая баба! На магілу яшчэ папрэцца…» — прыпаліў нарэшце Андрэй, не спад зяючыся ўжо ад спадарожніцы сваёй адчапіцца, але тут якраз з магазіна на ганак выйшла цётка ў кажусе наросхрыст і закрычала:

— Ніна! Да смерці цябе чакаць?

— Пойдзеце наўпрост па вуліцы і вунь там, каля царк­ вы, налева і ўверх, — не павярнуўшы нават галавы на крык, тлумачыла маладзіца. — Тут зусім побач…

— Ды я ведаю, ведаю, дзякуй, — заспяшаўся Андрэй, а цётка зноў загалёкала:

— Ніна, чуеш! Рэвізор прыехаў, напіўся ўжо, а ты ўсё х… ведае дзе п… носіш!

— А магіла свежая там адна, апошнім часам толькі яе і пахавалі, — тараторыла маладзіца ўслед Андрэю. — Так што лёгка знойдзеце… А ты чаго маёй чакаеш? — крык­ нула яна цётцы. — Свая зарасла?..

Магілу і шукаць не давялося: яшчэ не занесеная сне­ гам, яна адна чарнела свежай зямлёй сярод чыстага, бе­ лага, нерушнага спакою. Андрэй прыладзіў вянок на крыж, зняў шапку, пастаяў без аніякіх думак і пасля ўжо, сабраўшыся пайсці, прачытаў надпіс, зроблены на габля­ ванай папярэчыне крыжа звычайным хімічным алоўкам: Т.П.Р.Б. Карунская Галіна Адамаўна.

«Якая Галіна Адамаўна? Яна ж Гертруда Іванаўна, баба Грудзя… Во даюць!.. — няўцямна глядзеў ён на крыж і раптам зразумеў, аж потам прабіла: — Не яна!..»

Ён азірнуўся наўкол, прайшоў між радамі ў самы канец могілак, да агарожы, вярнуўся назад, зноў прайшоў і вярнуўся: нідзе болей ніводнай свежай магілы, адна гэ­ тая — і ўсё. «А, каб на цябе!.. — памянуў ён языкастую маладзіцу і шпарка пакрочыў, амаль пабег з могілак да вуліцы, да дзедавай хаты, але толькі спусціўся з пагор­ ка, успомніў: — А вянок?..» Гэтак жа подбегам, задыхана падняўся на пагорак, крадком, нібы той злодзей, падышоў да магілы, зняў вянок з крыжа — магіла адразу стала пу­ стой і сіроцкай. З вянком Андрэй не стаў спускацца да вуліцы, рушыў цераз могілкі і далей напрасткі па цаліку, па калені правальваючыся ў снег. Адышоўшыся, яшчэ раз азірнуўся: акрамя яго, дзякуй Богу, ніводнай жывой душы на могілках не было.