Уладзімір Някляеў - Цэнтр Еўропы

У мяне пакуль толькі зямная памяць. Можа, ніякай іншай нід зе і няма, што д зіўна, як д зіўна тое, што няма смерці. Ёсць нешта і нед зе , д зе мне спакой­ на, і я сплю.

Яны забівалі мяне ўтраіх, няхай іх завуць Панядзел­ кам, Аўторкам і Серадою, хоць у серады ёсць імя, яна жанчына — і якраз яна сказала:

— Давайце яго заб’ём.

Яна сказала так пасля таго, як тыя двое, Панядзе­лак з Аўторкам, падышлі, адвялі мяне ўбок і спыталі:

«Мужык, нам што з табой рабіць?.. Як цябе ўбатожыць, каб памоўчваў, дажываў сваё і не ў сваё не лез?..» Яны не прынялі яшчэ рашэння забіць мяне, пакуль толькі страшылі, а яна пачула іх і не прыдумала нічога іншага, як сказаць:

— Ды які ён мужык, давайце яго заб’ём.

Яна сказала так альбо з таго, што сапраўды надумала мяне забіць, альбо хацела паглядзець, як я стану бараніцца і заб’ю тых двух. Яна нацкавала іх на мяне, забыўшыся, што я стаміўся забіваць.

Адзін ударыў мне пад дых:

— Кастрат!

Мяне сагнула ў тры пагібелі…

Гэта было ўночы ў парку каля мастка цераз Свіслач, дзе запруда. Падаючы, шумела вада. Роўным­роўным шумам, які я звык любіць.

Яно, магчыма, тым бы на гэты раз і абышлося, каб я не папрасіўся:

— Хлопцы, не забівайце…

Ім здалося, што я іх баюся. Я распаліў у іх гераізм.

— На, сука!

Другі гваздануў у скронь кастэтам. Такімі штуковінамі даўно не б’юцца, яны пагубляліся ў мінулым стагоддзі, у паслясталінскіх часах. Як і шмат што іншае, але не ўсё. Сталінскае ў краіне Сталіна дарэшты не можа пагубляц­ ца. Я глядзеў, як той другі тыркаў у кастэт пальцы, рукі ягоныя біла калатэча, мне нават стала ніякавата: «І гэты чмут мяне заб’е?»

Мяне хістанула, але я ўстаяў, не зрабіў ніякага руху, каб абараніцца, і тады яна не вытрывала: «Ну, што ты стаіш?! Што ты стаіш?!.» — і, з трох крокаў разбегшы­ ся, штурхнула мяне ў плечы, перакуліла праз парапет у пену пад запрудай, у роўны шум вады.

Так усё проста.

Я пазнаёміўся з ёй, вярнуўшыся з першай сваёй вайны, з Афганістану, дзе забіваў толькі для таго, каб абараніцца, каб выжыць, каб не забілі мяне. Там за два гады я хоць і навучыўся, і прывык забіваць, але так і не палюбіў сма­ ку крыві, дурманнага яе паху, самага мёртвага і самага жывога, якога, аднойчы ўдыхнуўшы, не маглі ўжо вы­ дыхнуць многія і многія.

Я б мог забіць тых двух. Яны і ўцяміць, і запомніць не паспелі б, што іх забілі. Пад канец першай сваёй вай­ ны я займеў за гэта два медалі.

А сераду звалі Марай. Імя ў яе было Маргарыта, ды сама яна называлася Марай, і ўсе яе так называлі, і я так называў.

— Мара, — назвалася яна, холадна на мяне зірнуўшы з нейкай ледавіковай вышыні, недаступнай, як мне адразу здалося, не толькі для мяне, для ўсіх астатніх, але і для яе самой. — Ты на гітары граеш? Сыграй песню, якую хачу пачуць.

Няўпэўнена, баючыся, што не ўгадаю, якую яна хоча пачуць песню, я ўзяў гітару і стаў спяваць. Вачыма спы­ таўся ў яе: «Гэта тое?» — і яна згодна кіўнула, а калі я даспяваў, сказала:

— Ты не мог ведаць гэтай песні. Такой песні для цябе няма.

Я не стаў спрачацца.

— Значыць, няма… Я і не думаў, што яна ёсць, Алег для цябе яе напісаў, але яна з майго жыцця.

— Алег з майго жыцця, Алег з майго, і ты не лезь, не лезь!.. — істэрычна ўчапілася яна мне ў твар, ледзь вочы не выдрала, бо ўжо тады, на самым пачатку на­ шага знаёмства ёй хацелася мяне знішчыць. Я пра гэта здагадваўся, таму і заставаўся з ёю кожны раз, калі трэ­ ба было пайсці. Адышоўся я ад яе толькі двойчы: адзін раз на другую сваю вайну, у Чачню, і другі раз на трэ­ цюю сваю вайну ў Чачню.

Алег граў на гітары, ён з’явіўся ў Афганістане з артыстамі. Пасля канцэрту, падняўшы баявы дух, ар­ тысты перапіліся, штабнікоў п’яных упрасілі даць ім з аўтаматаў пастраляць. Адзін артыст узяў ды ў вайну пагуляў: трох паклаў, у тым ліку Алега.

На канцэрце Алег спяваў песню, якую хацела пачуць Мара: «Я паўсюль над табой белым воблакам…»

Каб неяк выкруціцца з артыстычнымі трупамі, штабнікі прыдумалі, быццам на іх душманы напалі; нас паслалі, мы набілі тузін афганцаў, да штабу прывезлі, пакідалі, поле бою наладзілі. Артыстаў за гэта ўзнагародзілі, трох, у тым ліку Алега, пасмяротна.

Так усё проста.

Тыя двое, што мяне забівалі, выглядалі братамі тых двух, што загінулі з Алегам. Я нават хацеў спытацца:

«Хлопцы, гэта не вы?» — але такога, вядома, быць не магло, мне гэта падалося, я ўжо не суадносіў рэальнасць з трызненнем, не адчуваў мяжы.

— Дзе ён табе пра мяне казаў, як ён мог табе пра мяне казаць, калі быў ужо мёртвы? Ты брэшаш, саба­ ка, ты брэшаш, гэта ты і забіў яго! — крычала Мара, і я думаў: «А, можа, і праўда?..» Іншым разам усё выраша­ лася імгненнем, за якое куля далятае, у якое і ведаць не можаш, ты забіў, ці цябе забілі.