Уладзімір Някляеў - Цэнтр Еўропы

Пры чым тут Швецыя?..

— Я там паміраць не хацеў.

— Натуральна, што не хацелі. А хто хоча? Хоць там, хоць тут… Генетычная праграма самазахавання закладзе­ ная ў мазгі найпершай. Ва ўсе мазгі: чалавечыя, звяры­ ныя… Вас, дарэчы, у іншую камеру перавядуць, каб вы адчувалі сябе па­чалавечы.

— У мяне і зараз не кепская…

— Новая будзе лепшая. Не «Хілтан», але і не турма. Ражон наняў мне адваката і пастараўся, каб перавялі мяне ў лепшую камеру, бо, аказалася, я прыстрэліў якраз таго, каго ён хацеў, каб я прыстрэліў: кілера, прыслана­ га рускай мафіяй расправіцца з Ражном. Я сказаў адва­ кату, што такога не можа быць, бо я хацеў забіць і забіў беларуса, на што адвакат спытаў:

— А беларус хіба не можа быць кілерам?.. Вы падумайце…

Падумаўшы, я зразумеў, пра што ён пытаецца, і адказаў, што можа.

— Як і кім заўгодна яшчэ, — задаволіў мой адказ адва­ ката. — Скажам, целаахоўнікам, які выканаў свой абавя­ зак… А калі не, дык чалавекам, у якім прыродная агрэсія вылілася ў нянавісць да сабе падобных. У хваробу, у шызафрэнію… Пад уздзеяннем стрэсаў, перажытых вамі як там, так і тут. Мы яшчэ шведскія іміграцыйныя служ­ бы зробім вінаватымі — вы не супраць?

У адрозненне ад следчага, які ўсім сваім выглядам нібыта ўвасабляў справядлівасць і непарушнасць закона, адвакат на жуліка выглядаў, дый, мусіць, быў ім, калі знаўся з Ражном. Але мне якая розніца, калі ён прапаноўваў мне якраз тое, чаго я хацеў: шведскую псіхушку?

— Я не супраць. Але следчы не лічыць мяне ненар­мальным.

— Гэта не яму вызначаць. Дастаткова будзе, калі ён прызнае, што ў вашых дзеяннях цалкам адсутнічае маты­ вацыя. І ён прызнае гэта, бо зыходзіць з чалавечай логікі, звычайнай маралі.

У голасе адваката пракідвалася калі не пагарда, дык паблажлівасць да следчага, да ягонай чалавечай логікі і звычайнай маралі; але зусім не праз тое яна пракідвалася, што адвакат быў старэйшы за следчага, праз нешта іншае, таму я спытаў, хоць не трэба было, бо мне якая розніца:

— А вы зыходзіце з якой логікі і маралі?

Зірнуўшы на гадзіннік, адвакат пачаў складваць па­перы ў тэчку.

— З жывёльнай… Якая і ёсць чалавечая, калі лішняга не выдумляць.

Я не зразумеў:

— Як гэта?

— А так… Неяк у мяне кліент быў, які ката забіў. Кот жыць яму не даваў. І я давёў на судзе, што, калі хтосьці, хто заўгодна жыць табе не дае, з ім трэба распраўляцца. А як інакш?.. Між іншым, — адвакат, збіраючы паперы, затрымаўся на адной, — ведаеце, чаму вам у палітычным прытулку адмовілі?

Я не ведаў.

— Не ведаю. Пра прычыны ў такіх выпадках не кажуць.

— Не кажуць, але ж яны ёсць. І адна з іх — ананімка, у якой пішуць, што вы забілі ката.

Рука, якой пацягнуўся я да паперы, сама, нібы дакра­ нуўшыся да аголенага провада пад токам, торгнулася на­ зад і здранцвела.

— Якога ката?

— Тут не напісана, якога. Можа, такога, якога варта было забіць. Але ў іміграцыйнай службе Швецыі поўна феміністак, якія да таго ж пагалоўна ў таварыстве ахо­ вы жывёлін, таму ад іх цяжка чакаць прыязных адносін да мужыка, які забівае катоў.

Пра тое, што некалі, калі быў падлеткам, я забіў ката, расказаў я аднойчы ў парыве адкрытасці адной жанчыне. У Ваўкавыску на Шведавай гары… Была ліпеньская ноч, мы любіліся, і жанчына, соладка адстагнаўшы ў нябёсы і сцішыўшыся, раптам сказала, што, пакуль мы любіліся, дзве зоркі сачылі за намі, як вочы ката. І я ўспомніў, як тыя вочы пырснулі, выляцелі з кацінай галавы пасля некалькіх удараў аб бетонны слуп, і пачаў расказваць, рас­ казваць… як сам я не ведаў, не ўсведамляў, што са мной, што я такое раблю… як наплывала, накрывала, засціла розум нянавісць… расказваў, расказваў і, як і тады, не разумеў: што са мной?.. нашто расказваю, для чаго?.. — дык вось жа, аказалася, для таго, каб нехта напісаў у швед­ скую іміграцыйную службу, у якой поўна феміністак, якія пагалоўна ў таварыстве аховы жывёлін, што я катазабой­ ца, кат і забойца… але ж хіба магла?.. ды як яна магла?.. не, не магла тая жанчына такое напісаць.

— Хіба ў Швецыі давяраюць ананімкам?

— А дзе не давяраюць? Паўсюль любяць плёткі, не лю­ бячы плеткароў. Хоць нідзе, дзе ёсць закон, ананімка, ка­ нечне, не дакумент. Была б дакументам, можна было б лічыць, што мы ўжо выйгралі суд. Бо мелі б доказ, што вы даўно псіхічна хворы. То катоў забіваеце, то людзей… І ўсё без дай прычыны, без матывацыi, што прызнае на­ ват следчы. — Адвакат склаў паперы, двума пальцамі ўзяў тэчку за ражок, паківаў ёю, як маятнікам. — А вось я, паміж намі, не прызнаў бы, што без матывацыі… І, калі вам цікава, магу сказаць, чаму.