Уладзімір Някляеў - Цэнтр Еўропы

На шостай палубе ў казіно «Халінг» я зноўку, па­ шчоўкваючы жоўта­бліскучымі, пад залота, замкамі на кейсе, тлумачыў Арвіду і гэткаму ж, як і на сёмай па­ лубе, малінаваму з рабіннем круп’е, толькі ўжо не шве­ ду, а фіну, якому прайграў нядаўна дваццатку і які зараз разяўлена маўчаў, што я хацеў бы прайграць астатнія сто тысяч, і Арвід зноў паказваў мне інструкцыю, да­ вод зячы, што на шостай палубе ў казіно «Халінг» правілы гэткія ж, як і на сёмай палубе ў казіно «Танга», з тымі ж, прапісанымі ў правілах, абмежаваннямі най­ высокай стаўкі і максімальнага выйграшу, а я настойліва дапытваўся, як я магу сто тысяч не выйграць, а прайграць, калі не магу іх паставіць, — ці мне іх проста так аддаць на развіццё нарвежскай народнай творчасці?..

Арвіду, я гэта па выразе твару ягонага ўбачыў, не над­ та спадабалася, што я хачу аддаць грошы на развіццё нарвежскай, а не шведскай народнай творчасці — яны ў Скандынавіі неабыякавыя адзін да аднаго. Нарвежцы бо­ лей сябруюць, як сяляне з сялянамі, з фінамі, хоць ніякія фіны не скандынавы, проста ў тым баку жывуць, і ўжо разам яны, фіны з нарвежцамі, недалюбліваюць шведаў, гарадскіх, якія з былой метраполіі паглядваюць на бы­ лыя калоніі, на сялян сваіх, паблажліва, асабліва на ся­ лян разбагацелых — і Арвід з гэткай лёгкай іранічнай усмешкай мімаходзь анекдот пракінуў: «Прыйшоў швед да нарвежца ў кiроўцы наймацца…»

Калі нехта з вас падумаў, што гэта пачатак анекдота — дык не: гэта ўвесь анекдот. Я ўжо чуў яго, таму не чакаў, што там далей будзе…

Круп’е, разяўлена памаўчаўшы, раптам прапанаваў, каб я свае сто тысяч прайграў, калі ўжо так прайграць мне закарцела, па пяцьдзесят еўра ставячы, і я для таго, каб нават такому тупому, як ён, зразумела стала, ўзяў у яго калькулятар: «Глядзі… 100000 дзелім на 50, маем 2000 — столькі разоў я павінен паставіць. Гэта ў тым выпадку, калі буду толькі прайграваць і прайграваць, а магу ж і выйграць. І калі ты рулетку будзеш няспынна круціць і круціць, а я буду толькі прайграваць і прайграваць, дык усё адно на кожную гульню спатрэбяцца хвіліны тры, ці няхай сабе ўсяго хвіліна — гэта 2000 хвілін. Дзелім іх на 60, маем 33 гадзіны і 333333 хвіліны ў перыядзе. Па

3 хвіліны — гэта 99 гадзін і 999999 у перыядзе, а паром у Стакгольме ў 9 раніцы… Дык дзе мне часу набрацца, каб столькі гуляць з табой?..»

Рабога круп’е, як мне здалося, найбольш уразіла тое, што ў перыядзе, і болей у гаворку нашу з Арвідам ён не ўлазіў.

Арвід знямогся ў напружанні скеміць, чаго я ад яго хачу, калі ён не можа змяніць правілы, перапісаць інструкцыю, якую на рад зе дырэктараў кампаніі за­ цвердзілі, і тут у галаве ягонай нешта шчоўкнула, як у мяне замок на кейсе: гэтак «шчоўк», я нават гук пачуў, Арвід выратавальна нешта ўспомніў і патэлефанаваў ней­ кай Наташы, тая прыйшла і, скасіўшыся на мой кейс, спытала ў мяне па­руску:

— Панты ганяеш?..

Я да чаго пра гэта распавядаю?.. Бо падумаць паспеў, што мужык той, на бадзяжніка падобны, які прыпаліць папрасіў і ў лоб мне стрэліў, абрабаваць мяне, кейс мой забраць хацеў, бо таксама плыў на пароме і ўсё падгледзеў, падслухаў збоку, паверыўшы, што ў кейсе маім насамрэч сто тысяч… Як паверыў пра сто тысяч і той няголены чар­ нявец, які, калі ўжо я гарэлку ў бары выпіваў з Арвідам, падсеў да мяне і, выдаючы сябе за чачэнца, стаў плесці, што Масхадаў, прэзідэнт Чачні, якога ён, як сябра, проста па імені называў, Аслан ды Аслан, паслаў яго ў Стакгольм, каб з Ахмедам Закаевым, прадстаўніком Масхадава на За­ хадзе, сустрэцца, які заўтра ў Стакгольм з Лондану пры­ лятае, і яны будуць зброю для вайны за незалежнасць прыкупляць. Ён не можа, зразумела, адкрыць, дзе яны тую зброю прыкупляць будуць і ў каго, а можа сказаць толькі, што ім грошай трохі не хапае, тысяч сто, дык Ас­ лан даручыў яму знайсці іх пад любыя адсоткі, вось… І чарнявец паказаў бліскучую, укладзеную ў скураную пап­ ку з залацістымі, як у мяне на кейсе, замочкамі, мелава­ ную паперу з грыфам «Прэзідэнт Рэспублікі Ічкерыя», на якой было напісана, што гэтая папера з’ўляецца даку­ ментам, які гарантуе выплату… (тут быў пропуск для таго, каб пазначыць, каму і колькі…) адсоткаў ад сумы… (яшчэ адзін пропуск, каб праставіць суму), а выплата забяспеч­ ваецца ўсёй маёмасцю, нетрамі, нафтай і золатам (нібы нафта і золата — не нетры) Рэспублікі Ічкерыя, — пад чым прэзідэнт і падпісваецца. Чарнявец прапанаваў спа­ чатку трыста, потым пяцьсот і адразу ж, рукой махнуўшы, тысячу адсоткаў, бо надта тэрмінова патрэбныя грошы, на кейс з якімі ён усё касіўся, і мне, каб гэты жулік­ аматар па­дурасці мяне не прырэзаў, давялося выйсці з бара і паказаць яму ў кейсе брытву фірмы «Gіllett» і па­ кет з намаляваным на ім чырвоным трактарам і зялёным надпісам Belarus, а ў тым пакеце — трусы фабрыкі «Кам­ самолка», верным якой я застаўся, нягледзячы на віхуры перамен. Брытву я чарняўцу нават паспрабаваў прэзен­ таваць, каб пагаліўся, ды ён не ўзяў — пакрыўджаны, як школьнік за двойку… З ім было зразумела ўсё, але той, на бадзяжніка падобны, стрэліў мне ў лоб і пайшоў сабе далей па вуліцы ціхага шведскага горада Мальма, нават не скасіўшыся, як чарнявец ці Наташа, на мой багаты, з замкамі пад залота, кейс.