Васіль Зуёнак - Паіміж небам і зямлёй

Так было, пакуль не выбраліся на асфальт — ёсць такая «цывілізаваная» гарлавіна паміж былымі піянерскімі лагерамі і чыгуначным паўстанкам.

Ось тут і пачалося...

Адна за адной, адна за адной, і насустрач, і наўздагонкі імчаліся, выгінаючыся на завоінах шасэйкі, то «Волгі», то «Жыгулі», а найчасцей — тыя, назвы якіх мне і ведаць не дадзена было. І рулявалі ў большасці — гэта я ўжо ведаў — нашчадкі былых (ды і тымчасовых) гаспадароў жыцця, што ўхапілі на «перабудовачнай дзяльбе» свой «кавалак» з партыйна-камсамольскіх (ды і не толькі) рахункаў — у якасці самых давераных асоб, каб «зберагчы» сродкі партыі для будучых «класавых баёў»... Збераглі, канешне... Толькі, выявілася, што для сябе. Бо «заначка» тая зрабілася як бы: «безгаспадарнай», а таму і асела ў «давераных» кішэнях. Заадно трапілі туды і «пазыкі», шчодра «прафінапсаваныя» за кошт укладаў працоўнага люду ў ашчадныя касы, — на «чорны» ці «смяротны» дзень. Сталіся «стартавым капіталам» для наваяўленых «бізнесменаў»...

Уся гэтая брація і газавала цяпер па асфальце, разганяючы, як раскідваючы ці распырскваючы, люд па абочынах... Дабаўляліся і «пралетарскія» «транспартныя сродкі»: лёталі дзікія матацыклісты-падшывальцы, не раўнуючы, як чэрці з чыгункамі-каскамі на галовах...

Зачуўшы маторны трэскат і вэрхал, Марціновічы — зноў жа няспешна — прыпыняліся, а потым ужо збочвалі з дарогі. Чакалі, пакуль, абдаючы газавым смуродам, пранясецца чарговая «тачка» з «рулявым», што заносіста і з неаспрэчнай перавагай кідаў касы позірк на пешых «дачных няўдачнікаў»...

Чакаў Аркадзь Нічыпаравіч, здаецца, цярпліва, але без почату. І нават вочы — не тое зусім, што перад берасцянкаю — убок адводзіў...

Шапку не знімаў. І не кланяўся...

Шмат песень, не меней ухвальных слоў праспявана і сказана сонцу. Яно — ясназорца, яно ўсё бачыць і ўсё бласлаўляе — усёдайнае: на квітненне і плён...

А люстэрка ягонае — месяц? Ахавальнік, абярэжнік — сакрэтны спадарожнік закаханых?.. Грахоўны сведка пачаткаў — у словах, у пацалунках, у смяротнай слодычы, імя якой — такое ж светлае — так і не прыдумалі людзі...

О, колькі разбілася нашых дум і парыванняў аб гэты начны бераг сонца...

Самыя патаемныя прызнанні былі не пры сонцы — пры месяцы. І самыя чароўныя закляцці былі пры ім. І праклёны — чорныя і пякельныя — бласлаўляліся светлай поўняю...

Не раз я лавіў сябе на падманлівым — і неадступным загадкавасцю сваёй — адчуванні: глядзіш на адлюстраванне месяца ў рачной плыні і здаецца, што не вада рухаецца, бязмоўна ўсхліпваючы, сутыкнуўшыся з якім-небудзь прыбярэжным асаковым мыском ці падмытым коранем алешыны, а месяц плыве, пакалыхваючыся на лёгкім, без хваль, спружыністым люстэрку...

Так і на небе: хмаркі ляцяць, то засланяючы, то абмінаючы светлую, разгорнутую месячную поўню, а выдае, што гэта ён, месяц, так імкліва праносіцца ў міжзорных вышынях... І ты ўжо міжволі пачынаеш сачыць позіркам гэты лёт, нават галаву паварочваеш, падуладны гэтаму ўяўнаму руху, пакуль не спахопішся... Хоць, па сутнасці, так яно і ёсць: месяц імчыць — вечны спадарожнік зямлі — у касмічнай прасторы. А ты стаіш, нерухомы, зачараваны гэтым, відавочным, а не тым, сусветным, летам, і здагадвацца не хочаш, што гэта час твой ляціць — такі імклівы, імгненны, прывідны на гэтай зямлі, пад гэтым месяцам, пад гэтым небам...

пытаўся Максім Танк. Пэўна, згадваўся яму шаўчэнкаўскі Дняпро з месяцам, што «неначе човен в синім морі, то виринав, то потопав...» А недзе — у іншым вымярэнні — у д'ябальскім кручэнні завірухі: «невидимкою луна освещает снег летучий» — з пушкінскіх «Бесов»...

Кажуць, усе амерыканскія астранаўты, якія пабывалі на Месяцы, вярнуўшыся на Зямлю, былі адзначаныя неадэкватнымі паводзінамі: хто замкнуўся ў сабе, хто падаўся ў беспрасветную містыку, хто наогул псіхічна зламаўся да вар'яцтва...

І — да ведама, адносна біярытмікі, — адна з высноў астралогіі: асабліва моцна рытмы Месяца выяўляюцца ў жанчыны...

Павучок быў маленькі, нават вельмі маленькі. Але апетыт меў павучыны і есці хацеў, як і. ўсе павукі. Таму і сядзеў ад самага ранняга ранку, як толькі сонца збольшага збіла расу, у маркотным і самотным чаканні. Сядзеў на беразе свайго, па ягоных мерках, вялікага павуціннага возера, закінуўшы ў затоку сець, зразумела, таксама павуцінную. А як жа інакш: сам ён павук, хай сабе і маленькі, і ўсё ў яго мусіла быць з павуціны. Нічога іншага ён не меў: ні вады, ні пяньковых нітак, ні капронавых, як цяпер павялося, каб сплесці сетку. Не кажучы ўжо пра які-небудзь перамёт з учэпістымі сталёвымі кіпцюрамі-хапунамі ці хаця б вуду з жылістай лёскай і джалістым кручком... Сядзеў, як сядзіць, бывае, малы хлапчук з самаробнаю вудачкай-свісцёлкай: вудзільна арэхавае, а то і лазовае — амаль што дубчык, лёска — з конскага хваста, паплавок — з гусінага пяра-пішчыка, — сядзіць у чаканні якога-небудзь печкурка ці верхаводкі-уклейкі... І раптам ухопіцца за нажыўку што-небудзь вялізнае і здаравеннае...