Васіль Зуёнак - Паіміж небам і зямлёй

Гэта лёс роднай сястры паэта — гэта і лёс тысяч і тысяч беларускіх жанчын... Гэта лёс Беларусі, нарэшце... Верш-дакумент, што паўстае ў мастацкім вырашэнні, каб засведчыць трагедыю народа... Так паэзія Юрася Свіркі ўзнімаецца да маштабных абагульненняў...

І паўторым яшчэ раз сэнсавую паралель: «Адцвілі, паспелі і завялі, і ніхто іх не прыйшоў сабраць...» — «Не дай вам бог у дваццаць пяць застацца вечнай удавою...» — хіба гэта не вяртае нас ізноў да таго ж «пытання жыцця і смерці»?..

«Мне ў жыта хочацца ўвайсці, мне вечнасцю здаецца жыта», — сказаў выдатны наш паэт Аляксей Пысін. Дык вось тое самае Юрась Свірка мог бы сказаць пра лес. Так яно і ёсць:

І ў гэтай вечнасці, у несмяротным абнаўленні прыроды — недатыкальны запас жыццесцвярджальнай трываласці паэзіі Юрася Свіркі.

І лес адказвае ўзаемнасцю. Хапае ў абодвух і аднаго і другога — і шчасця, і бедаў... І асабліва балюча, калі віною таго выступае чалавечае варварскае стаўленне ці то да чалавека, ці то да лесу, да крынічкі, да журавіннага і жураўлінага балота, згубна асушанага...

І ўсё ж: не забывайма пра запас трываласці. Жыццё перамагае. Бо жыццё — вечнае. І на гэтай вечнай ніве галоўны араты і сейбіт — чалавек. Ён у адказнасці і за вечную душу прыроды, і за сваю ўласную:

Разам з жыццёвымі, несумненна ж, развіналіся, шырэлі і паэтычныя далягляды Юрася Свіркі. Дарогі і вандроўкі, блізкія і далёкія, прыносілі паэту багатыя ўражанні, цікавыя сустрэчы і знаёмствы, адкрывалі новыя характары і лёсы. Усё гэта і захапляла, і хвалявала. І пераплаўлялася ў паэтычныя радкі і строфы... Тут абжываюцца і Грузія з удзячнай памяццю за міласэрнасць: «Беларусь мая дала жыццё мне, Грузія ад смерці зберагла...»; і Крым з яго старажытнымі кімерыйскімі каранямі, татараханскім Бахчысараем; і Чувашыя з дзіўным калгасам, бо назву такую меў: «Самалёт» (амаль язычніцкае светаўспрыманне!..); і Латвія з такім настроем — нашым, сённяшнім, людска-памкнёным: «сосны любяць незалежнасць...» (гэта яны, юрмальскія сосны, а што ж мы, як жа мы? — людзі, народы, краіны?..)

Але — дзе б ні апынуўся паэт, з ім заўсёды быў родны лес.

І міжволі перакідваеш мосцік да паэтычнай згадкі: «на пуню залазіў, сядзеў на сасне», бо «некалі вельмі хацелася мне... пабачыць: а што там за лесам?..» Не толькі неба, але і «далеч паказвалі сосны...» І супастаўляеш сосны тыя, з узбярэжжа Балтыкі, і сосны нашы, з-пад Бягомля, што «паказваюць далеч» — і думаецца: а пэўна ж, «адрас любові» і ў тых, і ў гэтых супадае, адзін і той жа. З паэтычнага падтэксту вынікае глыбокі жыццёвы змест... Такія шматзначныя паралелі пабачанага і свайго сведчаць, дзе апірышча: паэтавы дарогі з непазбежным пастаянствам вяртаюцца дадому:

І зноў жа — якая знакавая паралельная ўзаемнасць: вёска — слоўнік жыцця, і захавальніца роднага слова — вёска. Самага значнага творчага плёну паэт дамагаецца на гэтым суладдзі і сумоўі: «...пяю пра вернасць зямлі і матулі, пра вечную мову сваю...» Тут невычэрпная крыніца творчасці — багатая і непаўторная...

Як трымае сейбіт на далоні зярняты, як любуецца, цешыцца нівай, слухае мову каласоў, так паэт з душой хлебароба песціць, абагаўляе роднае слова, захапляецца ім: