Леанід Левановіч - Палыновы вецер

Ад Бесядзі дыхнуў пругкі вільготны вецерр з водарам надрэчнага туману, водарасцяў, мокрых лазовых кустоў.

— А ноч будзе ядраная, — сцепанула плячамі Марына. — Не трэба далей нас праводзіць. Хапае вам за дзень тупаніны. І ў грыбы так далёка хадзілі.

— На будучае лета, хвакцічаскі, паедзем у грыбы на кані. Сядзем, як паны, і пакоцім. Няма чаго ногі біць, — сказаў Бравусаў.

— Ой, доўга чакаць! Я думала яшчэ сёлета з’ездзім. Як ты, Марына? — па-сяброўску абняла Юзя Марыну, нібы хацела сагрэць ёй плечы.

— Я за ета... У апенькі самы раз на калёсах. Мой бацька хадзіў у апенькі не з кашом, а з мехам. Яны не крышацца, не ломяцца. Дык вось бацька нарэжа мех апенек, на плечы і дамоў. Іншых грыбоў не збіраў. Не было калі. Апенькі ж познія, работы мала. Можна і ў грыбы схадзіць.

— Ну што, раз пайшла такая п’янка, — гучна рагатнуў Бравусаў, — значыць, з’ездзім сёлета. Абізацельна. Сянні вы… Хвакцічаскі, ужо далёка зайшлі. Давайце развітвацца. Праўду кажа Марына: вецер ядраны. З паўднёвага усходу. Чарнобыльскі. Палыном пахне.

— Ну, Усцінавіч, дзе вы тут водар палыну пачулі? — здзівілася Юзя. — Вецер як вецер. Вільготны, бо рака побач. Прахалодны, бо восень на парозе. Ну, але хай будзе палыновы... Малайцы, што прыйшлі. Зрабілі нам свята.

— Ета вам вялікі дзякуй. За частаванне, за чаркаванне. І за песні. Хвакцічаскі, даўно я так не спяваў, — шчыра і ўсхвалявана дзякаваў Бравусаў.

— Ну, то яшчэ прыходзьце, — хай яшчэ будзе адно свята, — таксама ўзрадаваны, усцешаны нечаканай сустрэчай, сказаў Мамута.

— Не, цяпер вы да нас. Давайце ў наступную суботу. Ці ў нядзелю. Дагледзеце гаспадарку і прыходзьце, — запрасіла Марына. Убачыла, што расчулены Бравусаў палез абдымацца да Мамуты, не стрывала: — От не люблю, калі мужыкі цалуюцца!

— З жанчынай, хвакцічаскі, цікавей, — Бравусаў тройчы пацалаваў Юзю.

Тады й Марына цмокнула ў шчаку былога настаўніка, а з Юзяй яны шчыра, як даўнія сяброўкі, расцалаваліся.

Мамута і Юзя павярнулі ў свой Канчанскі бок, а Бравусаў з Марынай пасунуліся ў Шамаўскі бок — гэтак раней хатыньчане ўмоўна дзялілі вялікую вёску. Праўда, мяжа гэтага падзелу праходзіла трохі далей, дзе з поля бег нешырокі выган-дарога, а на балота да Бесядзі вёў вузкі правулак, акурат паўз хату Парфіра Драздова, былога харч-агента, Марынінага дзядзькі.

Амаль поўны месяц ужо даволі высока ўзняўся над лесам. Мамуту закарцела правесці Юзю па ўзгор'і — паказаць, як блішчыць Бесядзь у месяцовым ззянні.

— Юзя, даражэнькая, ведаеш, якое ўзнікла жаданне?

— Ведаю. Хочаш пацалавацца. І я— таксама.

— Я хачу цалаваць цябе на ўзгор'і. Каб ты пабачыла, як зіхаціць, пераліваецца Бесядзь пад месяцам. Гэта дзіўная прыгажосць.

— Ну дык пайшлі.

— Але на той сцежцы, пэўна, густая раса. Дый парасла яна быльнягом, няма каму там хадзіць. Будзем мокрыя па вушы. Давай лепей тут пацалуемся

Яны стаялі пасярод бязлюднай вуліцы і цалаваліся. Якмаладажоны.

Мамута зірнуў на месяц, які ўвачавідкі святлеў. Нібыта з яго выпараліся барвовасць і жаўцізна, якія былі знаць, калі ён вісеў над цёмнай зубчастай сцяной леса. Цяпер месяц зіхацеў, пераліваўся сінявата-бледным ззяннем і, быццам магніт, прыцягваў да сябе.

— Вось гляджу на месяц, на зоркі, — парушыў цішыню ночы Мамута.— Якая гэта бездань — неба! І зямля — таксама бездань. І душа чалавечая — хіба не бездань? Колькі ў ёй усяго! І добрага, і благога, і таемнага, і нязведанага…

— Ой, Петрачок ты мой, не забірайся гэтак высака. Ажно ў космас. Лепей думаць пра зямное, — Юзя ўзяла яго пад руку, мацней прыхінулася, быццам баялася, што стары летуценнік узляціць у неба.

Што ж, зямное — дык зямное. Ён ускінуў ёй на плечы крысо пінжака, абняў. Так, абняўшыся, быццам жаніх і нявеста, яны ішлі па бязлюднай, пустыннай вясковай вуліцы.

— А ведаеш, пра што я падумала? — і не чакаючы адказу, Юзя гаварыла далей: — Мы ўжо некалі пра гэта гаманілі. Але ўсё роўна думаецца. Спаленая вёска ў вайну потым адрадзілася. А Чарнобыль, мусіць, яе спапяліў нябачным агнём назаўсёды. А можа, адродзіцца? Такая вакол прыгажосць! Бесядзь, лес, зямля ўрадлівая. Толькі б жыць і жыць…

— Можа, і адродзіцца. Але дужа няскора… Жаль только жить в эту пору прекрасную уж не придется…

— Ну што ты так сумна? — перапыніла Юзя.— Будзем жыць! Нездарма я сюды прыехала. Сталіцу кінула. Гаспадарку завядзем. Свой мядок ёсць. Будзе казінае малачко. Пальзіцельнае. Як Бравуаў кажа. І грыбоў назапасім. І суседзі ёсць. Песні будзем спяваць. На зло Чарнобылю!