Михаил Стрельцов - Блакiтны вецер (на белорусском языке)

Мiхась Стральцоў

Блакiтны вецер

Лагацкi прачнуўся як бы ад нейкага штуршка: усё адбылося ненатужна i лёгка. Колькi часу ён ляжаў, не расплюшчваючы вачэй. Тое няўлоўнае i хiсткае, што яшчэ лунала над iм, было, напэўна, успамiнам аб сне. Сон адыходзiў у святле, у пахах, у струменнасцi ветру. Нiбыта стала над нейкiм возерам у духмянай парнасцi сонца. Пахлi сосны, узнiмаўся над вадою блакiтны вецер, i такi звонкi i чысты чуўся на беразе смех. Як хораша, як лёгка! Вось нiбыта Лагацкi бяжыць да вады - як прыемна жвiр халадзiць босыя ногi, як засцiлае вочы блакiтны вецер!

У пакоi цiха. Ноч. Дзве гадзiны ночы - Лагацкi гэта ведае. Зараз вось пройдуць, калi не прайшлi, з фабрыкi работнiцы: яны заўсёды праходзяць у гэты час, i так ясна чуваць тады ўночы крокi. I яшчэ гамонку: "Ой, дзеванькi, ды ён жа кажа: "Я табе гадзiннiк куплю". Ой, трымайце мяне, а то ўпаду!" I смех залiвiсты, нястрымны... Смех заўсёды будзiць Лагацкага, як i гэты вецер, што снiцца ў апошнi час.

Ноч. Цiха. Мусiць, прайшлi ўжо работнiцы, мусiць, таму i прытрызнiўся яму гэты смех.

Якая светлая, якая чуйная ў пакоi цiшыня! Тонкi прамень зламаўся ў люстэрку - таямнiчыя глыбiнi адкрылiся ў шкле. Павуцiннай сеткай на сцяну ляглi ценi: наблытаў адсюль нябачны вулiчны лiхтар. I хораша ад думкi, што можна нiкiм не ўгледжаным стаць ля акна i гэтак сцiшыцца перад маўклiвасцю ночы...

Лагацкi выставiў руку, шукаючы на крэсле адзенне. Уставаць лёгка, i няма той млявасцi, што ранiцай хiне да сну i зводзiць павекi. Усё было незвычайна, трошкi таямнiча, было прыемна i хораша. Лагацкi стаў ля акна, паглядзеў на вулiцу. Лiхтар свяцiў слаба, з-пад аснежанага каўпачка звiсала сусолка застылая, нерухомая жылка вады. Пазаўчора была адлiга, потым цiскануў марозiк, потым усё прыцярушыла сняжком. Недабудаваны дом па той бок вулiцы, вастравата блiшчыць зорка ля вежавага крана. Дахi i цiшыня. Ланцужкi лiхтароў мецяць у горадзе вулiцы. Позна.

Думалася, што ўсё роўна не заснеш. Лагацкi абуўся, апрануў у калiдоры палiто i выйшаў на лесвiцу. Адразу ж абступiў яго пах фарбы, халоднай тынкоўкi i пылу - заўсёдны пах пад'ездаў, скупа падпраўлены цёплым духам чалавечага жытла. Расцiснутыя абцасамi, на пляцоўцы валялiся недакуркi. Лагацкi ўспомнiў: учора ў суседняй кватэры спраўлялi праводзiны. Iшоў у войска Толiк, токар нейкi цi будаўнiк. У пад'ездзе вечарам было шумна. Потым па яго, Лагацкага, прыходзiў гэты самы Толiк: "Сабралiся... Леанiд Iванавiч... Разам з намi..." Дзiвак нейкi, яны ж былi амаль незнаёмыя. Лагацкi не пайшоў. Ага, ён правяраў тады студэнцкiя работы. Каб не забыцца заўтра ды даць гультаям гэтым добрага прачуханца. Работы здавалi позна - ясна: пiсалi за адзiн вечар. Якi-небудзь курсавы генiй будзе пасля хiхiкаць: бура i нацiск, трохi натхнення i трохi часу. Глупства! Наогул, студэнты сталi не тыя. Многа з вытворчасцi. Думаюць, што ўведалi ўжо жыццё. Чытаюць Рэмарка. Глупства!

Цяперашнiя студэнты не падабалiся Лагацкаму. Ён i не заўважыў, як у яго сапсаваўся настрой. Зноў ла лесвiцы ўбачыў недакуркi, i зноў успомнiўся Толiк. Якраз дарэчы: не хацелася думаць пра студэнтаў. "Дарэмна ўсё ж пакрыўдзiў хлопца, не схадзiў на гэтыя праводзiны. "На адыходную" - здаецца, сказаў Толiк. Палiчыць, што абышоўся з iм па-свiнску, i будзе мець рацыю. Не праз работы ж тыя адмовiўся... Не, не палiчыць: я для яго, вiдаць, дужа занятая, вучоная асоба. Смешна гэтак саромеўся, запрашаючы да сябе, i чамусьцi выцер аб палавiк ногi, калi выходзiў". Лагацкаму стала сорамна: "Вучоная асоба! Нiчога сабе апраўданне... Якая прыкрасць!"

Выбiта шкло ў дзвярах, на фанерцы крэйдай напiсана: "Тут жыве Зоя". I стаяць тры вялiкiя клiчнiкi. "Якая-небудзь Толiкава знаёмая, i, глядзi, была на провадах. Добра, што не пайшоў туды, а то давялося б прыкiнуцца другам моладзi. Так сказаць, старэйшы таварыш i юная змена... Роля яўна не для мяне. I сваiх студэнтаў даволi".

Ён падумаў раптам, што ўсё гэта глупства, i раззлаваўся на сябе: "Ну, не пайшоў, i добра... А тут нейкiя сумненнi, нейкi дзiцячы самааналiз. Смешна. I наогул..."

Ён выйшаў на вулiцу, спынiўся. Нешта незразумелае з iм робiцца ў апошнi час: ну, хоць бы гэты сон, бадзянне ноччу. Лагацкi пастаяў у роздуме, агледзеўся. Было маўклiва на вулiцы, пуста, i ў самай моцы быў марозiк, такi вастраваты, жорсткi, але прыемна цвярозлiвы. Няпэўна i нудна пачало паколваць у скронi: можа ад свежага паветра. "Чаго я выйшаў?" - думаў Лагацкi.

Якраз перад iм ляжаў, нiбы ў руiнах, недабудаваны дом, той самы, якi заўсёды бачыў з акна кватэры. Першыя цаглiны тут паклалi яшчэ вясной, летам будаўнiцтва чамусьцi спынiлi, а цяпер распачалi зноў. Лагацкi звыкся з домам, i ён стаў для яго нiбы жывой iстотаю. I, нiбы чалавек, дом абрастаў патрохi ўспамiнамi.