Леанід Левановіч - Палыновы вецер

Грышкавы слухачы зарагаталі гучней. чымся пакупнікі на каўказскім рынку. Ажно да слёз смяялася і Прося. Але пра сваю таямніцу нікому нічога .

Ішлі дні. Як толькі сыходзіліся певень і гусак, пачыналася бойка. Пеўнік, нібы той будзёнаўскі кавалерыст, ездзіў на спіне гусака. Нарэшце Прося не вытрывала і зварыла з пеўніка смачны суп. Добра паабедалі. Раздабрэлая Прося адкрыла Аўхіму сваю таямніцу.

Весела смяяўся дзед. А ўвечары павёў Просю на сена — успомніць маладосць. Пасля абдымкаў шчаслівая Прося сцішана смяялася, дзівілася дзедавай сіле. Пра сябе падумала: з пылянятаў, па ўсіх прыкметах, будзе шэсць курак і сем паеўнікаў. Аднаго папкінем на зіму. Двух аддамо дочкам. Каб зварылі булён для зяцёў. Астатнія хай будуць сабе.

Каб дзед Аўхім быў малады і гарачы.

Да Новага года заставаўся амаль месяц, але ягоны подых адчуваўся ўсё мацней.Чалаевцтва рыхтавалася сустрэць гэтую нябачную мяжу, прыдуманую і ўсталяваную самімі ж людзьмі, прымеркаваную да Хрыстовага нараджэння. Дзень пачынае расці, сонца паварочвае на вясну — значыць, пачынаецца Новы год. Ён прыносіць новыя налзеі і спадзяванні.

Стары Аўхім лічыў гэтую традыцыю прыдумкаю, ніколі доўга не глядзеў тэлевізар у навагоднюю ноч. Кульнуўшы законныя два-тры кілішкі: за стары. За новы, за здароўе на цэлы год,— клаўся спаць. Калі ўдавалася ўгаварыць бабу Прос, то клаліся разам. Як ніхто не замінаў, дык абдымаліся і цалаваліся. Гэта толькі маладыя думаюць, што старым ужо нічога не трэба.

На гэты раз Просі хацелася сустрэць Новы год з дзецьмі, усёй сямейкай, бо хто ведае, колькі таго жыцця засталося. І таму яна ламала галаву: якіх прысмакаў нагатаваць да стала. Можна зарэзаць гусака, утушыць з яблыкамі. Зварыць халадцу — з бульбаю добрая закусь. А што піць? Вядома, дзеці прыедуць не з пустымі рукамі, але ж і сваё пітво трэба мець.

Кожны аўторак у невялікую лясную вёсачку Дзятлаўку прыходзіць аўтакрама — машына-будан. Абаранак руля якой весела круціць шафёр Вася, танклявы, увішны хлопец. Як звычайна, да аўтакрамы збіраецца ўся вёска. Тут льга перакінуцца словам з блізкім і далёкім суседам. Пачуць усе навіны. Калі будзе з чаго. Той парагатаць. Майстрам пасмяшыць публіку быў Грышка, саракагадовы плечавень, які любіў і чарку, і скварку, умеў даглядаць пчол і быў механізатарам шырокага профілю.

Аўтакрама пазнілася. Народ хваляваўся. З неба сыпаліся белыя крупінкі снегу і секлі ў твар, нібы шрот. Таму радасць засвяцілася на кожным расчырванелым твары. калі з-за цёмнай сцяны лесу выкаціўся куртаты будан. Кажучы казённаю моваю, асартымент тавараў быў звычайны, але мелася і навінка: з высокай скрыні звабна выторкваліся срэбрана-блішчастыя галовы шампанскана. Іх адразу прыкмеціла Прося.

— Давай возьмем шампанскага, — таўханула пад бок Аўхіма.

— Ат, што ета за пітво? — скрывіўся, нібы ад воцату, дзед. — Лепей пляшку той вадзіцы. Якую гусі не п'юць.

— Дзядзька Аўхім, ты дарэмна ўпіраешся. Вось ты любіш казаць: піць, як і красці, трэба асцярожна. Дык вучаныя людзі раяць пачынаць трапезу спакваля, з шампанскага, — аўтарытэтна прамовіў Грышка. — Ну. Каб, ета самае, градусы ўзрасталі. Спярша вінца, а потым гарэліцы.

— А тады першачка? — хмыкнула бабка Адарка.

— О. правільна мысліш! — узрадаваўся Грышка. — У корвнь глядзіш.

— Дос табе выскаляцца, — узбурылася на яго Прося. — Сонца няма, а ты выскаляешся. Зубы грэеш.

— А мне сонца свеціць кожан дзень. Асабліва каля крамы.

Усе вакол пас міхаліся. Здаецца, і неба пасвятлела, крупы перасталі сыпацца. Павесялеў і дзед Аўхім, бо ў торбе побач з шампанскім пазвоньвала пляшка гарэлкі. Вядома, узялі хлеба, батонаў, яшчэ таго-сяго. Дома ўзнікла праблема: куды дзець шампанскае.

— Можа. у склеп паставім? Там холадана. Я зараз аднясу.

Аўхім здзівіўся, бо звычайна жонка прасіла яго прынесці бульбы, буракоў ці слоік агуркоў, а то выправілася сама. Праўда, у наступныя дні хадзіў у склеп ён, пазіраў у кут, дзе цьмяна бялелася бутэлька шампанскага.

Да Новага года заставалася тры дні. Аўхім браў слоік капусты, зірнуў у кут і здзівіўся: бутэлька моцна нахілілася, вакол ейнага дна паблісквалі нейкія іскрынкі — ці то шэрань, ці то снег. Ён дастаў бутэльку і аслупянеў: у цэнтры корка зеўрала круглая дзірка, а віна засталося меней за палову. “Ёпэрэсэтэ! — выляўся Аўхім. — Во, мышары праклятыя. Выпілі шампанскае. Думаў, усіх пералавіў, а тут — на табе”.

Баба Прося ледзьве не загаласіла на ўсю вёску: першы раз купіла пад Новы год шампанскага і то выпіць не ўдалося. На Аўхіма пасыпаліся дакоры: лайдак, латруга, не мог пастку паставіць, развёў мышэй…