Карсан Маккалерс - Балада пра сумнае кафэ

— Між іншым,— раптам сказаў капітан,— я ўвесь час думаю пра тую ноч, калі яна прыйшла сюды. Што яна табе сказала, калі была ў тваім пакоі, Леанора?

— Я ж табе ўжо гаварыла, што нават не чула, калі яна заходзіла. Яна не пабудзіла мяне.

Але капітан усё ніяк не мог супакоіцца. Чым часцей ён успамінаў сцэну, што адбылася ў яго кабінеце, тым усё больш дзіўнай яна яму здавалася і ўсё больш завалодвала яго думкамі: ён не сумняваўся, што Леанора гаворыць праўду, бо калі яна хлусіла, гэта было відаць кожнаму. Але што мела на ўвазе Элісан і чаму, вярнуўшыся дадому, ён не пайшоў на другі паверх да жонкі? Ён адчуваў, што недзе ў закутку падсвядомасці ведае адказ. Але чым больш ён думаў пра гэтую справу, тым усё больш яго ахоплівала трывога.

— Памятаю, аднойчы я сапраўды здзівілася,— сказала Леанора, выцягнуўшы свае ружовыя, нібы ў школьніцы, рукі да агню.— Гэта было тады, калі мы ездзілі ў Паўночную Караліну, якраз пасля таго, як нас накармілі такімі смачнымі курапаткамі ў твайго знаёмага, Морыс, Элісан, Анаклета і я ішлі па палявой дарозе і сустрэлі хлопчыка, які вёў за повад каня — звычайную цяглавую клячу, падобную на мула. Але Элісан спадабалася морда той клячы, і яна раптам надумала на ёй праехацца. Пазнаёмілася з тым смаркачом, узлезла на слуп агароджы, а адтуль — на спіну каню, без сядла, у сукенцы. Падумаць толькі! На каня, відаць, ужо многа год ніхто не садзіўся, і не паспела Элісан на яго сесці, як ён лёг на зямлю і пачаў качацца, каб яе скінуць. Я тады падумала сама сабе, што Элісан Лэнгдан надышоў канец, і заплюшчыла вочы. I што вы думаеце? Праз хвіліну яна падняла каня на ногі і памчала рыссю па полі, як быццам нічога не здарылася. Табе, Уэлдан, ніколі б так не ўдалося. А Анаклета лётаў вакол, як які-небудзь франт на падпітку. Ну і пацеха была! Нічога больш дзіўнага я ў сваім жыцці не бачыла.

Капітан Пендэртан пазяхаў, не таму, што яму хацелася спаць, а таму, што заўвага Леаноры пра яго здольнасці да верхавой язды яго пакрыўдзіла, і ён вырашыў адплаціць якім-небудзь няветлівым учынкам. Паміж капітанам і Леанорай адбылося некалькі бурных сцэн праз Жарптаха. Пасля той шалёнай гонкі конь так і не стаў такім, як быў, і Леанора са злосцю вінаваціла ў гэтым свайго мужа. Аднак у выніку падзей, што адбыліся ў апошнія два тыдні, іх варожасць збочыла з гэтай каляі, і капітан быў упэўнены, што хутка пра гэта забудзецца.

Маёр Лэнгдан закончыў гутарку ў той вечар адным са сваіх любімых афарызмаў:

— Цяпер толькі дзве мэты маюць для мяне значэнне — заставацца моцным як звер і служыць краіне. Здаровае цела і патрыятызм!

У гэты час дом капітана Пендэртана нельга было назваць ідэальным месцам чалавеку, які перажывае востры псіхічны крызіс. Раней капітан палічыў бы горкія скаргі Морыса Лэнгдана недарэчнымі. Але цяпер у доме адчувалася атмасфера смерці. Яму здавалася, што гэта не толькі Элісан памерла, а жыццё ўсіх іх траіх набліжалася да канца. Даўняя боязь таго, што Леанора развядзецца з ім і паедзе з гарнізона разам з Морысам Лэнгданам, больш не трывожыла яго. Былая цяга да маёра здавалася не больш чым лёгкай слабасцю ў параўнанні з яго цяперашнімі пачуццямі да салдата.

Сам дом у гэтыя дні вельмі раздражняў капітана. Кватэра была абстаўлена абы-як. У зале была банальная сафа, засланая паркалем у кветкі, некалькі мяккіх крэслаў, на падлозе ляжаў крыклівы чырвоны дыван, ды яшчэ стаяў старадаўні секрэтэр. У пакоі ад усяго павявала танным шыкам, які так ненавідзеў капітан. Цюлевыя фіранкі былі выцвілыя і пажоўклыя, а над камінам грудзіўся разнамасны набор усялякіхупрыгожанняў і цацак: чарада слонікаў, вытачаных пад слановую косць, пара прыгожых каваных падсвечнікаў, размаляваная, з усмешкай на твары і кавалкам чырвонага кавуна ў руках фігурка негрыцяняці, а таксама мексіканская ваза з блакітнага шкла, куды Леанора кідала старыя візітныя карткі. Уся мэбля была крыху расхістаная ад частых перастановак, і ад усяго пакоя так моцна патыхала нечым жаночым і расхрыстаным, што вельмі раздражняла капітана, і ён стараўся як мага менш бываць дома. З затоенай тугой ён думаў пра казарму, уяўляючы роўныя рады ахайна засланых ложкаў, голую падлогу і незавешаныя вокны. Каля адной сцяны гэтага ўяўнага пакоя, абстаўленага строга і аскетычна, чамусьці павінна была стаяць старадаўняя разная камода з латуневай акоўкай.

У час сваіх доўгіх прагулак у канцы дня капітан знаходзіўся ў стане абвостранай уражлівасці, блізкай да трызнення. Ён адчуваў сябе пакінутым на волю лёсу, адгароджаным ад людзей, і з ім заўсёды спадарожнічаў вобраз маладога салдата, нібыта нейкі хітры чароўны амулет, што носяць на сваіх грудзях вядзьмаркі. У гэты час капітана ахоплівала дзіўнае пачуццё. Хоць ён адчуваў сябе ізаляваным ад астатніх людзей, рэчы, што траплялі яму на вочы ў час прагулак, набывалі неапраўдана вялікае значэнне. Нават самыя звычайныя прадметы, здавалася, мелі нейкі таямнічы ўплыў на яго лёс. Калі, здаралася, ён заўважаў вераб’я ў канаве, то надоўга спыняўся, захоплены такім звычайным відовішчам. На нейкі час ён страціў простую здольнасць да інстынктыўнай класіфікацыі розных уражанняў згодна з іх вартасцямі. Аднойчы ён быў сведкам таго, як грузавік урэзаўся ў легкавую машыну. Але гэта жахлівая аварыя ўразіла яго не больш, чым трапятанне ад ветру шматка газеты.