Міхась Зарэмба - З павагай да зямлі і да людзей...

— Бяды такой, — смяецца Малінін. — Дастану табе каменьчыкі! Пайшлі спаць... Не бяры да галавы.

Улегліся на вышках у сене. Ды які сон? Ледзьве аціхлі нашы галасы, як пачалі бушаваць бабры. Пуня і падворак проста грымелі: там, дзе стаялі клеткі з бабрамі, бясконца барбатала, шкраблося, грукала, фыркала, каўкала... Вар'яцкая какафонія гукаў! I ўсё ж такі мы заснулі.

Раніцою пабудзіла нас Гэля. Стоячы на лесвіцы, клікала Малініна. Я спаў з краю, была яна блізка ад мяне: працягні руку — такое жаданне з'явілася — і мог бы ўшчыкнуць дзеўчыну. Расплюшчыў вочы — і дзіву даўся: белы каснік цудам трымаўся ў яе над ілбом; тут жа, вокамгненна, прыцяглі маю ўвагу яе чорна-калматыя бровы й насцярожаны прыжмур правага вока. Нібы падміргвала мне, і я, убачыўшы праз шырокі росхрыст кофты як не да паловы яе абедзве ўжо даволі ладныя грудкі, нечага раптам захутаўся ў коўдру з галавой.

— Кірыл Аляксандравіч, бабра прынеслі, чуеце?!. — Гэля счакала троху, але ні Малінін, ні бацька нават не варухнуліся. — Ды прачніцеся ж вы, бабры!.. Ну і спіце, спіце, загавалы, — па-даросламу пакрыўдзілася яна і пакінула вышкі.

Малінін заварушыўся. Ён скінуў з сябе шарсцяны плед, пацягнуўся.

— Колькі там, на тваім архірэйскім? — спытаў у мяне. Неяк жа во здагадаўся, што я таксама не сплю, а мо і ён бачыў Гэлю?

Я прыўзняўся, палез у кішэню па гадзіннік, але там яго не было. Пароўся доўга, нібы шукаў нешта зусім маленькае — макулінку якую.

— Згубіў ты яго, ці што?.. Герасім, сынок твой дзяўчатам гадзіннік падарыў! — сказаў насмешліва Малінін.

— Пашукай, пад сабой, — параіў бацька. — Ды не варочай сена, а то слізгане долкі, — сказаў так і прыўзняуся. — Дзе-небудзь тут павінен быць... Казаў жа, каб пачапіў на шнурок, а ты, убоіна, не паслухаў.

Злез з вышак... Гадзіннік мой ляжыць на цэментавай падлозе. Два вечкі яго адляцелі ў бакі. Сабраў іх, прыладзіў, але што з гэтага — гадзіннік не цікаў. I я пахваліўся:

— Капец майму архірэйскаму — упаў з вышак, разбіўся! Так што, тата, прыйдзецца новы купляць, але цяпер ужо толькі наручны.

— Калі так будзеш берагчы, то лепей па сонцу час вызначаць — дзешавей будзе. — Відаць, што бацька сярдуе. — Безалаберны ты... Новы гадзіннік, а ты яго ўкакошыў.

— Там няйначай вось маятніка зламалася, то можна другую паставіць... I зноў зачакае архірэйскі, — супакойвае бацьку Малінін. Нага яго шукае планку лесвіцы.

Я пакінуў хлеў. Толькі выйшаў за вароты, як напаткаў Гэлю. Яна зноў бегла па Малініна.

— Там бабра прынеслі, — трывожылася дзяўчына. — Дзе Кірыл Аляксандравіч?

— Прачнуўся... — I тут я заўважыў «госця» з бабром, пайшоў да яго.

Гэта быў стары. Ён сядзеў на тоўстым бервяне, што было прыкочана да драцянай агароджы, курыў. Ля яго ног ляжала ватоўка, аперазаная — проста ўся апутаная — лыкам. З ватоўкі тырчаў бабровы хвост. «Нішто сабе бабралоў!» — падумаў я трывожна і пабег па лавушку. Ад хлява, атрэсваючы з пінжака труху, шыбаваў Малінін.

— Хто бабра прынёс? — спытаў ён.

— Незнаёмы... Дзед нейкі.

— Фокуснік!.. — Малінін шпарчэй засігаў.

Збавіўшы бабра ад лыкавых пут і ватоўкі, Малінін стаў папіхаць яго ў лавушку:

— Смялей, гарамыка, не бойся, дурненькі, — рукою падпіхваў у спіну. — Уходаў звера... Яшчэ гадзіну патрымаў бы вось так — і не акрыяў бы.

Стары косіць вокам на Малініна, сочыць за яго рухамі. нарэшце не ўцярпеў, пахваліўся:

— Галаруч узяў!.. Не тое што вы — сеткамі. — I пацікавіўся: — толькі ж дасцё мне за яго?

— А колькі скажаш — столькі й дадзім. — Малінін заняты бабром, на старога як бы й не зважае.

— Ну, значыцца, калі пры Польшчы, то я шмат меў бы... Усё-ткі, як вы самі, начальнік, рошаце. А лепш... э-э, злотых сто. Цьфу! Рублёў сто. Можна на які чырвонец меней. Звер гэны, самі ведаеце, каштоўны. Мусі, адзіны такі ад усіх тутэйшых футраносаў.

— I чаго ты, дзед, не ў Польшчы, а тут?.. — Малінін паглядзеў на бацьку, спытаў: — Герасім, былі тут палякі?

— Паткнуліся коннікі-фуражыры, пасля рэвалюцыі ўжо, дык іх на варшаўку ўзагналі й патурылі ва ўсю прыць.

Стары наяршыўся, чмыхнуў праз нос і прабубнеў:

— Палякі, калі хочаце ведаць, дайжа ў Маскве пабылі й цара свайго пасадзілі на трон.

— У-у, дзед! Падкаваны на ўсё капыцце... Гісторыю добра ведаеш. Хвалю. А на простую ісціну нечага забыўся.

— Якая там ісціна?

— Браканьеру за бабра даюць трыста рублёў. — Малінін усё яшчэ аглядаў звера, затым няспешна абмацаў падпуззе і заключыў: — Самачка... Яшчэ халастушка. Леташка, думаю.