Міхась Андрасюк - Мясцовая гравітацыя

Падрыхтаванае на падставе: Міхась Андрасюк, Мясцовая гравітацыя, — Беласток: Беларускае літаратурнае аб’яднанне Белавежа, 2004.

Рэдактар: Тварановіч Галіна

Copyright © 2014 by Kamunikat.org

Чалавек, такі яго склад, заўжды хоча быць у жыццi кiм другiм. Фабрыкант адвакатам, адвакат афiцэрам, афiцэр няшчасна закаханым паэтам. А няшчасна закаханы паэт, калi ўжо дашчэнтна размажа на паперы свой плач i роспач, хацеў бы стаць самым крупным фабрыкантам у краiне, ды гэтай панi, што адмовiлася ад ягоных пачуццяў даказаць, як катастрафальны зрабiла яна промах. Вось скажам пасылаючы ў вакацыi на яе хатнi адрас фотаздымку з самай экзатычнай краіны свету.

І з фатаграфіі ягоныя вочы няхай глядзяць у вочы гэтай пані. Дакладна так, як у далеч акіяна ўзіраюцца рассыпаныя на берагах Вялікоднай выспы каменныя валуны — позіркам надчасовым і абыякавым, характэрным чалавеку, у каго заўсёды ў задняй кішэні нагавіц валяецца залішні мільён долараў. І яшчэ няхай гэты позірк забіваецца ў яе сэрца калючымі іголкамі, і ад бясконцых параўнанняў і перападлікаў няхай кожную яе ноч пераўтварае ў нямы, бясконцы папрок. У адрас — здавалася — блізкай, а па-праўдзе абсалютна чужой спіне, што разлажылася побач, ды храпе стомай штодзённага змагання за хлеб і кусок сала да хлеба.

Мне хочацца на Вялікодныя выспы. Глянуць адтуль, з самай далёкай перспектывы на маленькія домікі, на кумпясты купал сабора, на стральчатую вежу касцёла, што дзесяцігоддзямі калупаюцца ў адных і тых жа воблаках. І на смешныя постаці маіх суседзяў, хто ў мурашэчай руплівасці збівае абцасы аб учарашнія сляды.

Штодзённа заходжу на вакзал, прысаджваюся на лавачку. Маўклівая грамада высыпаецца на тратуар, разбіваецца на паасобныя сцежкі. Па прывычцы пералічваю добра вядомыя фігуры.

А часам гуляю сам з сабою і называю колькасць пасажыраў раней, пакуль раскрыюцца дзверы аўтобуса. Наогул не памыляюся.

Аўтобусы адпачываюць пяць хвілін, дзесяць. Засунуўшы на вочы брыль кепкі, кіроўцы адыходзяць у кароценькую, даступную толькі катам бяспечную адсутнасць у натоўпе. А потым рэзка азываецца матор, выбягаюць на бела-сінюю спіну механічныя дрыжыкі, скаўзаюцца на колы і нахабнымі кулакамі выштурхоўваюць іх у чарговы шлях. Адпраўляю зрокам сіні хрбет. Бачу яшчэ як аўтобус, дасягнуўшы край вулачкі прыпыняецца, павяртае направа, хістаючыся перасякае чыгуначныя рэйкі, крыліць рондам побач касцёла і знікае за зялёнай шырмой, між дрэў. Тады хацелася б кінуцца наўздагон, на ляту раскрыць дзверы, нырнуць у цёплае нутро, заваліцца ў самы задні фатель. І маленькім домікам, і вуліцы заклятай у ліпавыя шарэнгі, і ўсяму мястэчку памахаць рукой на развітанне.

Гэтая думка — імгненне. Нараджаецца і знікае, не паспеўшы набраць рэальны кшталт. Я дасканала ведаю, што бела-сіні аўтобус адыходзіць не да экзатычных берагоў. Спыняе маршрут далёка раней, у вёсках, у мястэчках кропля ў кроплю, як нашае. А пры тым — як і ягоныя пасажыры — убясконцасць паўтарае свой шлях, круціцца ў зачараваным крузе на сярмяжных вяроўках мясцовай гравітацыі.

А мяне гэтая гравітацыя штодзённа прыцягвае на вакзал. І сам сябе пераконваю, што вельмі мне падабаецца гэты вакзал, і ні ён, ні я ў нічым не змяніліся за апошнія трыццаць год, з дня, калі зайшоў я сюды першы раз. А затым, па прычыне аднае сяброўкі, пачаў наведваць гэтае месца ў кожнае нядзельнае папоўдне.

Яе iмя было Зося, найпрыгажэйшая дзяўчына ў суседнiм лiцэi.

Скажаце: А можна назваць, якая дзяўчына самая прыгожая?

А я скажу: Дзяўчына, у каго ты якраз закаханы, прыгажэйшая за ўсiх.

Зося высаджвалася з аўтобуса i мы ўшывалiся ў маленькi сквер. З левага боку белай вежай уздымаўся ў неба касцёл, за спiною гаманiў бар „Крынiчка”, а тратуарам ступалi ўсялякiя дзядзькi i цёткi — каму спешна пагутарыць з Усявышнiм, а каму блiжэй у „Крынiчку”, дзе век вечна смутныя афiцыянткi налiваюць жоўтае, мутное пiва. Звычайны ў нядзелю абразак.

Чарговыя аўтобусы выплёўвалi на тратуар групкi хлопцаў i дзяўчын, што таксама ж з’язджаюць з навакольнiх вёсак, рассыпаюцца па знятых кватэрах, а з панядзелку ранiцой, ступаючы ў школу, даганяюць новы свет. I ўжо бачаць сябе у кожнага тут свая мера краўчыхамi, слесарамi, лекарамi.

Час ад часу i мне ўяўлялася такое, асаблiва ўвечары. Цэнтральнай вулiцай iшлi мы з Зосяй, а шарэнгi блёкаў глядзелi на нас цёплымi вокнамi. I я ў думках кляўся на першае каханне: будуць i ў нас свае вокны, самыя цёплыя i самыя светлыя ў мястэчку. I стане на гасцiнным пакоi вялiкi стол, а зiмовым адвячоркам, калi сонца ледзь крануўшы гарызонт, рассыплецца нiткамi паўсвятла, засеўшы за той стол, будзем з сонечных ашчэпкаў снаваць заўтрашнi дзень.